به گزارش خبرگزاری شبستان، نشست علمی «پیاده روی اربعین در دوران معاصر؛ انگیزه‌های اقبال و چالش‌های پیش رو» از سوی پژوهشکده حج و زیارت و کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین در قم برگزار شد.
در این نشست حجت الاسلام و المسلمین حمید احمدی رئیس کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین به تاریخچه پیاده روی اربعین پرداخت و گفت: یکی از سئوالاتی که همیشه در ذهن مردم وجود دارد این است که چرا بزرگداشت اربعین برگزار می شود؟ برخی آن را به حضور جابر بن عبدالله انصاری به عنوان اولین زایر در کربلا مرتبط می‌دانند ، اما نکات دیگری که مهم‌ترند و در این زمینه وجود دارد، یکی از این‌ها الحاق و دفن سر شریف امام حسین علیه السلام در کربلاست .
وی افزود: برخی که با آمدن اهل‌بیت به کربلا تردید می‌کنند؛ اما دفن سر شریف امام را قبول دارند و از طرفی اتفاق وجود دارد که سر مطهر امام توسط امام سجاد علیه السلام دفن گردید و با توجه به اینکه هیچ گزارشی هم از حضور امام علی بن الحسین در سالهای بعد در کربلا در دست نیست حضور امام در چهلم سال ۶۱ هجری تایید می‌شود.
وی با اشاره با حدیثی که از امام حسن عسکری در خصوص زیارت اربعین وارد شده بیان کرد: اصل زیارت اربعین از صفوان بن مهران جمال از امام صادق علیه السلام است. این خود نشانگر آن است که مساله اربعین در فرهنگ اهل‌بیت و شیعیان امری متداول بوده و امام آداب آن را بیان می‌فرمایند و امام عسکری هم آن را از ویژگی‌های شیعیان بر می‌شمرند و حضرت در مقام خبر و توصیف است نه در مقام انشاء.
رئیس کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین به پیاده روی در دوران معاصر پرداخت و گفت: از زمان شیخ انصاری (ره) پیاده روی اربعین از نجف تا کربلا متداول شد و پس از ایشان مرحوم محدث نوری آن را استمرار بخشید و بعد در دوره جدید مرحوم آیت الله شاهرودی در احیای آن کوشید؛ ولی باید توجه داشت پیاده روی زیارت مختص اربعین نبوده، مرحوم محدث نوری در عید قربان پیاده با جمعی به زیارت اربعین می رفتند.
وی با بیان اینکه زیارت پیاده حضرت سیدالشهدا استحباب و ثواب زیادی دارد و بسیار به آن تاکید شده است، یادآور شد: این موضوع پشتوانه نظری دارد. زیارت اربعین هم مستحب و هم مورد تاکید است. برخی از علما، پس از سقوط صدام این پیاده روی را مرسوم کردند که بیشتر روحانیت و طلاب و برخی از مردم آن را همراهی می‌کردند. قبل از زمان حزب بعث این پیاده روی هم به صورت محدود انجام می گرفته است؛ اما پس از سقوط صدام حسین، این موضوع استقبال بیشتری به خود گرفت که در سال 1967 میلادی یک میلیون نفر شرکت کردند.
حجت الاسلام احمدی با بیان اینکه ظهور و بروز اربعین همچون گذشته نبود، اما این اجتماع وجود داشته است، تصریح کرد: اربعین پس از 2003 و سقوط حزب بعث و در سال 1382 هجری شمسی، رنگ و بوی جدیدی به خود گرفت، اما در ایران شناخته شده نبود. پیاده‌روی اربعین در ایران همچون سالهای اخیر متداول نبود، بخشی از مناطق به این موضوع توجه نمی‌کردند و از پدیده پیاده روی اربعین ایرانیان اطلاع زیادی هم نداشتند. اما از سال 1390 پیاده روی ایرانیان به حدود صد هزار نفر رسید و در سال 1393 به یک میلیون و 200 هزار نفر افزایش یافت که در سال 1398 به بیش از سه میلیون نفر رسید.
وی از افزایش جمعیت راهپیماییان اربعین به بیش از سه برابر سالهای پیشین اشاره کرد و گفت: یکی از واقعیت‌ها این است که در حال حاضر حدود 15 میلیون در مراسم اربعین شرکت می‌کنند که در سال گذشته 5 میلیون خارجی و 10 میلیون عراقی بودند و جمعیت ایران بیش از جمعیت کل حج در عربستان در این مراسم است. اینکه چرا به این شکل انجام گرفته و چرا این همه استقبال می‌شود، که در این باره دلایل مختلفی بیان شده است، فرم و شکل برگزاری راهپیمایی در حضور میلیونی مردم هم تاثیر گذار است.
رئیس کمیته فرهنگی و آموزشی اربعین، هویت خواهی شیعه، انباشت عطش زیارت، هم‌پوشانی رسانه ای و سایر موارد را از جمله استقبال مردم از راهپیمایی اربعین برشمرد و تاکید کرد: با وجود همه تهدیدهای که در سالهای اخیر از سوی داعش وجود داشت، علل‌های مختلفی سبب ترغیب و ترویج مردم در این راهپیمایی شده است که ضرورت دارد پژوهشگران و محققان و نویسندگان در این باره بیشتر تحقیق کنند.
وی یادآور شد: حضور در این مراسم تنها به عراقی‌ها منحصر نمی‌شود، بلکه افزون بر شیعیان و سایر ادیان هم در این راهپیمایی حضور دارند. اشتراک بین شیعیان، سادگی بی آلایش بودن، قرابت فرهنگی میان ایران و عراق، مناسک فراجنسیتی، فراسنی، فراقومی، و فرامذهبی از جمله دلایل استقبال مردم از راهپیمایی اربعین است، در حقیقت اربعین، مناسک چند وجهی است، هم افزایی رسانه ای خیلی موثر بوده است، بازنمایی هویت شیعی، اربعین و تعلیق امر روز مرگی نیز از دیگر دلایل این حضور به شمار می‌آید.
حجت‌الاسلام احمدی به چالش‌های پیاده روی اربعین اشاره کرد و گفت: پیچدگی‌های متعدد در حوزه مدیریت، بهداشت، گردش مالی، رسانه‌ای و خبری از جمله این چالش‌ها است و ورود افراطیون با عناوین مختلف در دو قطبی‌سازی کاذب همانند اربعین انقلابی و غیرانقلابی، اربعین سکولار و اربعین غیرسکولار، اربعین دولتی و مردمی از دیگر چالش‌ها و آسیب‌های این مراسم به شمار می‌آید.
وی تاکید کرد: بی‌توجهی حاکمیت دولت عراق و میزبانی مردم شریف عراق و مرجعیت عالی نجف به عنوان رکن اساسی استقلال عراق از سوی برخی می‌تواند به چالش جدی این مراسم تبدیل شود.
نظر شما