خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی، مریم داوری:۳۱شهریور سال 1359 عراق با حملات هوایی به ایران رسما جنگ علیه کشورمان را آغاز کرد. این در حالی بود که 19 ماه از پیروزی انقلاب اسلامی نگذشته بود. جنگ عراق با ایران که در کشومان با عنوان «جنگ تحمیلی» یا «دفاع مقدس» و در عراق با نام «قادسیه صدام» شناخته می شود، طولانی ترین جنگ در قرن 20 میلادی و دومین جنگ طولانی این قرن بعد از جنگ ویتنام بود که هشت سال طول کشید. در 29 مرداد سال 1367 آتش بس رسمی بوسیله دبیر کل سازمان ملل اعلام شد و جنگ ایران و عراق پایان یافت. به مناسبت چهلمین سالگرد جنگ تحمیلی و با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری بر ضرورت حفظ ارزش های دفاع مقدس گفتگویی با «دکتر مهدی فروزش»، استاد دانشگاه، پژوهشگر و فعال فرهنگی ترتیب دادیم . وی در قسمت نخست این گفتگو به تاثیرپذیری دفاع مقدس از فرهنگ اسلامی ، میزان موفقیت در تبیین ارزشهای دفاع مقدس به نسل جوان و عوامل موثر در پیروزی در تهاجم فرهنگی اشاره کرد. قسمت دوم گفتگو با فروزش بدین شرح است:
چه جنبه هایی از دفاع مقدس مغفول مانده است؟
ابعاد پنهان عملیات ها را خوب تبیین نکردیم، اینکه چه ایده ها و تفکراتی پشت عملیات ها بود. چرا جنگ هشت سال طول کشید و بیشتر یا کمتر نشد. علت نامگذاری عملیات ها تبیین نشده است، شگردهای جدید جنگی در دوران دفاع مقدس تشریح نشده است. در فیلم ها ما فقط خط مقدم را تعریف کردیم، خط های بعدی کم تعریف شده یا اصلا تعریف نشده است. تبیین نکردیم در شهرهای مختلف در دوران دفاع مقدس چه اتفاقی افتاده است. زندگی خانواده شهدا و جانبازان را به خوبی تبیین نکردیم. فیلم هایی در مورد شهدا همچون شهید بابایی ساخته شده اما بسیار کم است، آن قدر نیست که ملکه ذهن مردم شود. به نقش مردم، بازاری ها، مساجد، مدارس و خانواده ها در جنگ نپرداختیم. اگر به خوبی این مسایل تبیین شود، اگر جنگی اتفاق افتد این تجربیات اتوماتیک وار تکرار می شود. در دفاع مقدس همه مردم از تمام اقشار از کشاورز و دامدار تا تحصیلکرده ها به میدان آمدند. مسئله ای که وجود داشت، اطاعت پذیری بود. اگر رهبر و رییس جمهور دستوری می دادند همه اطاعت می کردند.
در کدام یک از قالب های هنری در تبیین دفاع مقدس موفق تر بودیم؟
در همه رشته ها به خصوص در فیلم موفق عمل کردیم. نام شهدا که بر خیابان ها و کوچه ها نصب کردیم را می توانیم با طرح گرافیکی و تصویری بهتری بزنیم چون ماندگار هستند و هر روز مردم آنها را می بینند. امسال به لحاظ چهلمین سال دفاع مقدس قرار شد از ابتدا تا انتهای سال این دوران را گرامی بداریم و در مناسبت های مختلف این توجه را داشته باشیم. به نظرم ستاد بزرگداشت شهدا باید در طول سال برنامه های مختلفی داشته باشد. باید از برنامه های مختلف هنری و جذاب در شبکه های مجازی برای تبیین دفاع مقدس استفاده کنیم. صفات رزمندگان همچون ایثار، صداقت و اخلاص را تبیین کنیم، کسانی که یا به درجه شهادت رسیدند یا به اسارت گرفته شدند و یا جانباز شدند. جای کار هنری در زمینه دفاع مقدس زیاد است. می توانیم از شخصیت رزمندگان، خانواده آنها و شهرهای درگیر جنگ کلیپ ها و تیزرهای چند دقیقه ای بسازیم؛ به عنوان مثال قسمتی از شهر یا خانه ای را نشان دهیم و بگوییم که در دوران دفاع مقدس آن قسمت چه حوادثی دیده است. ارزش های دفاع مقدس را زنده کنیم. یادآور شویم آن همه وحدت و همبستگی را. در شرایط سخت که هر لحظه امکان اصابت بمب و موشک بود، حال مردم خوب بود اما اکنون در شرایط امنیت به سر می بریم و حالمان خوب نیست. صفاتی مانند چشم و همچشمی، دروغ، تهمت و غیبت در جامعه وجود دارد. حاضر نیستیم ریالی به هم کمک کنیم. حاضر نیستیم در راه رضای خدا خرج کنیم. دنبال شکست دادن هم هستیم. در دوران دفاع مقدس دشمن مشترکی داشتیم و همه برای شکست آن تلاش کردیم. دشمن هنوز وجود دارد. باید بار دیگر به صفات خدایی آراسته شویم و خود را مجهز به صداقت، ایثار، اخلاص و ایمان کنیم و دشمنان را مأیوس کنیم.
بعد از گذشت چهل سال از دفاع مقدس چقدر فرهنگ دفاع مقدس جاری و ساری است؟
مردم در دوران دفاع مقدس با وجود مشکلات فراوان رضایت داشتند، در صورتی که هر لحظه ممکن بود خانه، زندگی و جان خود و عزیزان را از دست دهند اما خدا را شکر می کردند و راضی بودند، در خوبی ها از هم سبقت می گرفتند. در حال حاضر ناامنی های حاصل از بمب و موشک رفع شده است. در مادیات از هم سبقت می گیریم، رضایت نداریم، لذت نمی بریم و خشنود نیستیم. چه ثروتمند و چه فقیر احساس رضایت ندارند و همه تقصیر را گردن دولت می اندازند و نقش خود را نادیده می گیرند.
احیای ارزشهای دفاع مقدس تا چه اندازه ضروری است؟
متاسفانه از فرهنگ دفاع مقدس فاصله گرفته ایم زمانی مردم با امکانات محدود شکرگزار خدا بودند اما الان ناراضی هستند. دشمنان ما کم نیستند علاوه بر اینکه به لحاظ امکانات و ابزار قوی تر شده اند. باید به فضای دفاع مقدس برگردیم و آن ارزش ها و نگرش ها را تبیین کنیم. مردم هستند که نظام را تقویت می کنند و نتایج تقویت نظام را می بینند. ایثار و گذشت زیادی در جامعه وجود داشت که نهایت اش شهادت بود، الان ایثار کم شده است. افراد تحمل مکث پشت چراغ قرمز را ندارند و نمی خواهند زندگی خود را به خاطر احترام به حقوق دیگران لحظاتی معطل کنند. نگاه سودمحور شده است. بسیاری از افراد به فکر سود و منفعت خود هستند، این یعنی فاصله گرفتن از دفاع مقدس. باید ارزش های دفاع مقدس را در جامعه زنده کنیم.
و حرف آخر؟
در دفاع مقدس از تمام تجربیات جنگ هایی که در ایران و در تاریخ اسلام رخ داد، استفاده شد. از کتاب های دوران ابتدایی مدرسه تا دعاها، مراسم های عزاداری امام حسین(ع)، مناسک حج و ماه مبارک رمضان، تاریخ اسلام را مرتب مرور کردیم و همین باعث بکارگیری نکاتی از اسلام در دفاع مقدس شد. مسایلی از جنگ های بدر، احد و خندق را در دفاع مقدس پیاده کردیم و موفق شدیم یک وجب از خاک کشور را به دشمن ندهیم. همانند جنگ بدر با تعداد کم در مقابل لشکر زیاد دشمن ایستادگی کردیم. خداوند در جنگ بدر به پیامبر (ص)وعده داد که با وجود نفرات کم، پیروز می شوند. در دفاع مقدس از عاشورا تاثیر گرفتیم. در کربلا تک تک یاران امام حسین(ع) به جنگ با دشمن رفتند و از هم پیشی می گرفتند. در دفاع مقدس نیز اینچنین بود، برای دشمن رجزخوانی کردند. برادر، پدر و فرزند از دست دادن هایی که در کربلا بود در دفاع مقدس نیز بود. در جنگ های ایران که منجر به عهدنامه های گلستان و ترکمنچای شد، بخش هایی از ایران بخشیده شد. در آن جنگ ها از ابزارهای قدیمی استفاده شد؛ این تجربه کسب شد و در دفاع مقدس با وجود تحریم از ابزارهای به روز استفاده کردیم یا آنها را خریدیم و یا ساختیم. بارها پیشنهاد صلح مطرح شد اما آگاهانه نپذیرفتیم. قاجار در قرارداد ترکمنچای و گلستان دوست نداشت بخش هایی از ایران را ببخشد اما در شرایط خاص سرش کلاه رفت. وقتی طرفین قراردادی می بندند آن قرارداد برای شکست طرف مقابل و منفعت خود است اما ما در دوران دفاع مقدس زیر بار دیپلماسی زور نرفتیم زیرا از تجربیات قبلی استفاده کردیم، از تجربیات تاریخی اسلام و ایران بهره بردیم و این یکی از ویژگی های خاص دفاع مقدس است.
نظر شما