شعر حافظ سراسر پویایی و سرزندگی است و گویی در هر شرایطی در گذر زمان، رنگ و غبار کهنگی بر خود نمی گیرد و سالها با مردم این دیار که نه، مردم سراسر جهان همراه بوده است:
«کاووس حسن‌لی»، در نخستین نشست علمی بیست و چهارمین یادروز حافظ به صورت مجازی می گوید: استاد بی‌همتای آواز ایران، زنده‌یاد «محمدرضا شجریان»، شعر حافظ را در ذهن و ضمیر مردم ما به بهترین شکل گسترانده است.
مدیر مرکز حافظ شناسی می افزاید: حافظ از ارزنده‌ترین سرمایه‌های ملی و جهانی است که مردم با شعر و کلام وی سالهاست که آشنایی و انس دارند.
وی اضافه می کند: آنچه شعر حافظ را متمایز می کند، نفوذ کلامش در هر زمان و هر مکان است و حتی بیت «مزاج دهر تبه شد در اين بلا حافظ کجاست فکر حکيمی و رای برهمنی» انگار با دوران کرونا همخوانی دارد.
منابعی در وصف حافظ
«بها الدین خرمشاهی»، نیز در این نشست علمی با اشاره به کتب حائز توجه در حوزه فرهنگ و اشعار حافظ می گوید: فرهنگ «اشعار حافظ» از «احمدعلی رجایی» و «کلک خیال‌انگیز» از «پرویز اهور» کتب شاخصی در این حوزه هستند.
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی می افزاید: فرهنگ «واژه نمای حافظ» اثر «مهین‌دخت صدیقیان» از منابعی است که در تحقیق و حافظ پژوهی مرجع مناسبی به شمار می رود.
وی اضافه می کند: شرح هایی که در وصف حافظ آمده نیز آثار گره گشایی محسوب می شوند که نمونه آنها شرح سودی، شرح هروی، حافظ نامه، شرح شوق و شرح عرفانی غزل‌های حافظ است.
ترکیب اهریمنی و اهورایی
«میرجلال‌الدین کزازی» ضمن سخنرانی در نشست مجازی و علمی بیست و چهارمین یادروز حافظ از سخن این شاعر نامی با عنوان «دوگانه گرانی ایرانی» یاد می کند و می گوید: سخن گقتن به شکل آشکار و گاهی نهان از ویژگی های شعر حافظ است.
پژوهشگر برجسته زبان و ادب فارسی ادامه می دهد: گونه حماسی در سرشت اندیشه ایرانی نهفته است و این دوگانگی در قالب اهورایی و اهریمنی نمود می کند.
وی اضافه می کند: این دوگانگی در اشعار حافظ نیز دیده می شود و در بیتی همچون «به می سجاده رنگین کن گرت پیر مغان گوید/ که سالک بی‌خبر نبود ز راه و رسم منز‌ل‌ها»، واژه های «می» و «سجاده» در مقابل هم می آید که همان دوگانه گرایی ایرانی است.
ابر متن فرهنگی
«محمود فتوحی رودمعجنی»، شعر حافظ را اعجاز می داند و می گوید: اینکه در قرن بیست و یکم، اشعاری همچنان در حوزه های روانشناختی، جامعه شناختی، سیاسی، تاریخی و ... خوانش دارد، نماد این اعجاز است.
استاد دانشگاه در حوزه ادبیات فارسی می افزاید: سایر شاعران فارسی شاید، محمل چنین خوانش هایی نیستند که به دلیل اَبَرمتن فرهنگی، بودن شعر حافظ است.
وی تاکید می کند: حافظ در دوره پس از حمله مغول به ایران، محمل توافقات فرهنگی میان مجامع فارسی زبان می شود و ماندگاری ادبیات وی در حرکت با خوانندگانش در گذر تاریخ نیز همسو می شود.
فتوحی با نگاهی بر نقش این خوانش ها در ارتقا و یا عدم ارتقای مرتبه حافظ در جامعه بیان می کند: خوانش اشعار حافظ در حوزه های مختلف به واقع راهی مطلوب و موثر برای تداوم و پایداری این ادبیات ویژه است و دری تازه به روی فرهنگ ما می گشاید.
وی تصریح می کند: شعر حافظ و خوانش آن در حوزه های مختلف باعث پیوند بیشتر گروه‌های اجتماعی با این اشعار و موجب تولید محصولات فرهنگی و هنری همچون نمایشنامه، فیلم، موسیقی، نقاشی و ... نیز می‌شود.
اما داستان پویایی شعر حافظ و جاودانگی کلامش به یک روز نامگذاری شده در طول سال به نام و به یادش محدود نمی شود که در گذر ایام، هر روز می تواند روزی برایش باشد که از اعجاز کلامش درس ها گرفت و به جلو حرکت کرد.
امسال گرچه شیوع کرونا فرصت برگزاری نشست علمی حضوری در روز حافظ را گرفت اما یک روز نه که سه روز را به برگزاری نشست‌های علمی بیست و چهارمین یادروز حافظ اختصاص داد که تا ۲۳ مهر ادامه خواهد داشت.
گزارش: مریم شمالیان
نظر شما