کارآمدی معماری سنتی در آرامش روان جامعه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از اصفهان، معماری سنتی و قدیمی که برپایه باورها، آداب و رسوم و نیازهای مردم گسترش یافته بود در حال حاضر در کلانشهرها به یک ایده و نقطه ایده آل تبدیل شده و نام و نشانی از آن نیست و این موضوع در شهرهای کوچک نیز در حال نهادینه شدن است.

افزایش مهاجرت به شهرها و تغییر سبک زندگی باعث شده که معماری قدیمی و برپایه ارزش های انسانی و زندگی آرام فراموش و به آپارتمان نشینی و ساخت و ساز ساختمان های بزرگ و برج ها تبدیل شود که مدل آن برگرفته از نوع زندگی درکشورهای غربی است که خانه شخصی به یک خوابگاه تبدیل شده و چیزی به عنوان مسکن یعنی تسکین دهنده دردهای روحی و آرامش روانی معنایی ندارد.

موضوع آسایش در زندگی امروز یک دغدغه جدی و موضوع مهمی برای مردم شده که همواره به دنبال آسایش هستند اما آسایش به معنای تامین آرامش روحی نیست و اگرچه ما در کنار آسایش و رفاه به آرامش زندگی کمک می کنیم اما این موضوع همواره صادق نخواهد بود چرا که در تامین آرامش آب و هوای پاک، تغییر در روزهای زندگی، معماری های برپایه ارزش ها و محیط اجتماعی نیز اثر می گذارد.

در منزل های امروز آسانسور، نزدیکی سرویس بهداشتی و آشپزخانه، شبکه و سیستم به هم پیوسته گرمایشی و سرمایشی به عنوان وسایل آسایش دهنده وجود دارند ولی در گذشته فاصله بین اتاق های و سرویس بهداشتی و دیگر اتاق ها باعث تردد در خانه می شد و البته مثل امروز آسایشی نداشت اما آرامش داشت.

مقایسه بین آسایش و آرامش موضوعی است که در در خانه های قدیمی تغییر مکان های زندگی تابستانه و زمستانه خود انگیزه و شادابی ایجاد می کرد و تغییر در وسایل و ابزارهای فصل ها موجب تنوع در برنامه ها بود اما در زندگی امروز و خانه های آپارتمانی این تفاوت را نداریم و چه بسا که همین تغییرات موجب آرامش و شادابی می شد.

در شهرسازی نیز المان ها، نمادها و مدل ساختمان سازی های قدیمی از امید و شادابی حکایت داشتند که امروز ساختمان سازی های بلند قد و نبود فضای سبز و جریان های طبیعی شهری مثل مادی ها فضای جامعه را به سوی خستگی و رکود برده و اگر آماری ارقامی از این وضع نداریم اما خستگی روحی و کمبود این نیاز به همین موضوعات و دیگر مولفه های زندگی مثل انتشار خبرهای منفی، آلایندگی ها و اضطراب و استرس بستگی دارد.

*جای پای هنر در معماری قدیمی و سنتی

یک کارشناس معماری سنتی گفت: در ساختمان سازی قدیمی از هنر در معماری استفاده می شد و جای پای آن در رشته های مختلف وجود داشت.

«تورج اسلامی» افزود: منبت کاری، کچ کاری، آینه کاری و فعالیت های هنری از این قبیل در منازل قدیمی بیش از خانه های امروز نمایان و قابل استفاده بود که این موضوع علاوه بر ایجاد زیبایی در آرامش نیز نقش داشت.

وی به حیاط گسترده با حوض آب و درختانی بلند قامت اشاره کرد و ادامه داد: این چنین فضایی در خانه در ایجاد آرامش روحی و روانی و رفع خستگی و از طرفی برای اوقات فراغت کودکان نقش مهمی داشته که البته بر هوش، کاهش آسیب های اجتماعی و افزایش مهارت ها نقش داشته است.

*فضای سبز طبیعی و گسترده شهر در مدل زندگی گذشته

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان گفت: فضای سبز طبیعی و توسعه یافته دیروز شهرها متناسب با مدل زندگی و سبک زندگی سنتی فراگیر بود که امروز خبری از آن ها نیست.

«ناصر حاجیان» با انتقاد از مدل های شهرسازی امروز که موجب خشکی درختان، مادی ها، عرصه های طبیعی و زیست محیطی شده، اظهارداشت: در مدل شهرسازی گذشته طبیعت و درختان سربه فلک کشیده در شهرها وجود داشت ولی امروز آپارتمان های بلند قد جای آن درخت ها گرفته است.

وی ادامه داد: حرکت مادی ها در شهرها علاوه بر تاثیر نسبت به جلوگیری از فرونشست در تامین آب درختان شهری نیز موثر بود که مدیریت شهری بدون هزینه و سرمایه گذاری و حتی نگهداری گسترده دارای فضای سبزی برای زندگی شهری بود.

این استاد دانشگاه به موضوع حفظ سلامت مردم از جنبه روحی و جسمی اشاره و خاطرنشان کرد: در گذشته نوع معماری متناسب با نیازهای متنوع بشر بود ولی امروز با هدف توسعه شهری مبانی اصیل معماری و واقعیت های گذشته حذف شده و ساختمان سازی ها و مدل های خارجی در شهرها حاکم شده است.

*حفظ بافت روستایی و قدیمی شهری لازم است

یک جامعه شناس با اشاره به نقش معماری گذشته در کاهش دغدغه های اجتماعی گفت: حفظ بافت روستایی و قدیمی شهری برای کاهش معضلات اجتماعی لازم است.

«علی رحمانی» بی توجهی به نیازهای مردم روستایی و شهرهای کوچک را عاملی برای مهاجرت بیان کرد و ادامه داد: اگر به نیازهای این دسته از مناطق توجه شود و تبدیل روستا به شهر را با نگاه سیاسی حذف کنیم آنگاه مهاجرت ها به کلانشهرها کاهش و از طرفی معماری سنتی و زندگی بر پایه ارزش های واقعی انسانی حفظ می شود.

وی سبک زندگی سنتی و قدیمی همراه با شهرسازی و مسکن سازی ایرانی و اسلامی را فرصتی برای کاهش آسیب های اجتماعی و افزایش رفاه عمومی جامعه بیان کرد و اظهارداشت: در زندگی روستایی و قدیمی دوستی و محبت ها بیشتر، زندگی ها آرام، دغدغه ها کمتر و فضای خانه و اطراف به انسان آرامش می داد.

رحمانی تلاش برای حفظ واقعیت های زندگی قدیمی و سنتی و توجه به معماری ایرانی و اسلامی را برای کاهش بسیاری از آسیب ها مهم بیان کرد و گفت: معماری غربی بر پایه زندگی سالم و ارزشی نیست و این موضوع متناسب با واقعیت های زندگی مردم کشور ما که پایه های زندگی آن ها ارزش های اسلامی، دینی و انسانی است قرار نگرفته و این موضوع آسیب ساز است.