به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، نماز عملی عبادی است که پنج بار در اوقات معینی از شبانه‌روز واجب است. نماز نخستین عبادتی است که بر پیامبر(ص) و پیروانش در مکه واجب شد همچنین در قرآن و متون دینی از آن به عنوان «ستون دین» و «شرط قبولی سایر اعمال» یاد شده است. خداوند نیازی به نماز ما ندارد «و هو الغنی عن عباده» او از بندگانش بی نیاز است ما نیازمند نماز هستیم تا منزه شویم و به رستگاری برسیم. زندگی همین چند روزه دنیا نیست بلکه یک آخرت بی کران در انتظار ما است. کلید ورود به رضوان الهی نماز است لذا در این خصوص با حجت الاسلام والمسلمین »حسن کمالی» استاد حوزه و دانشگاه و نویسنده حوزه فرهنگ و دین ،گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه تقدیم حضورتان می شود.
فلسفه و حکمت نماز در دین مبین اسلام چیست؟
امام جعفر صادق (ع) فرمودند: أَفضَلُ الأعمَالِ إلَی الله الصَّلاة لِوقتِها و بِرُّ الوالِدَین و الجَهادُ فِی سَبِیل الله یعنی بهترین اعمال نزد خداوند، نمازاول وقت است. پس از آن نیکی بر پدر و مادر، و سپس جهاد در راه خدا می باشد، بر همین اساس مقام معظم رهبری از مسجد به عنوان یک پایگاه نام برده و می فرمایند: این پایگاه باید بر محور نماز و حقیقت استوار باشد؛ ضمن اینکه امام راحل و بسیاری از اولیای دین نیز در خصوص نماز تاکیدات وافری داشتند، چون در صورت اقامه درست نماز بسیاری از گناهان و مشکلات جامعه برطرف می شود. در همین راستا قرآن کریم به صراحت می فرماید، به پا دارید نماز را چون نماز شما را از فحشا و منکرات به دور می کند.فلسفه مهم دیگر نماز این است که باید در کنارش انفاق و زکات صورت گیرد، چون اگر همراه نماز خیرات و برکاتی وجود نداشته باشد، تاثیر چندانی نخواهد داشت.
چه روایاتی از ائمه اطهار (ع) در خصوص نماز وجود دارد و کدام یک از ائمه به این موضوع بیشتر تاکید می کردند؟
پیامبر اکرم (ص) فرموده اند: هفت طایفه در سایه لطف خداوند قرار دارند؛ گروه اول کسانی که نماز واجب خود را در مسجد خوانده و دل بسته مسجد می باشند، گروه دوم افرادی که مرتکب اعمال حرام می شوند و از ترس خداوند آن را ترک می کنند، گروه سوم کسانی که به بی پنهانی صدقه می دهند و ریایی در کارشان نیست، طایفه چهارم فردی که وقتی به یاد گناهان خود می افتد، نزد پروردگار حیا کرده و اشک ریزان از خداوند طلب عفو و بخشش می کند، پنجم امام عادل یعنی پیشوای عادلی که برای رضای خداوند مردم را راهنمایی می کند و هیچ چشمداشت مادی ندارد، ششم جوانی که دوره جوانی خود را صرف عبادت می کند؛ در همین خصوص آیت الله قاسمی می فرماید: اگر کسی نماز اول وقت خواند و به مقامات بالا نرسید مرا لعنت کند. این گفته بیانگر اثرات تربیتی و اخلاقی نماز می باشد، بر همین اساس است که وقتی فردی در جوانی نماز می خواند مورد لطف و عنایت پروردگار قرار می گیرد، هفتم دو نفر (زن و شوهر یا دو دوست) که همدیگر را برای رضای خداوند دوست بدارند و در زمان خداحافظی به یاد خداوند باشند و به یکدیگر محبت بورزند نیز مورد لطف و عنایت خداوند قرار می گیرند؛ به همین دلیل است که پروردگار جهانیان به برکت اقامه نماز دوستی و محبت را در مسجد و جامعه افزایش و از گناه و معصیت به دور می کند. همچنین حضرت علی (ع) در باب اهمیت نماز فرموده اند کسی که نماز را با معرفت به جا بیاورد، مورد عفو و بخشش خداوند و در زیر سایه رحمت پروردگار قرار می گیرد لذا نماز اول وقت باعث می شود که ما مساجد را سنگر خداوند قرار دهیم.
به نظر شما آیا مساجد در حال حاضر کارکرد واقعی خود در حوزه نماز را دارند؟
متاسفانه در حال حاضر کارکرد مساجد بسیار تضعیف شده است. هرچند حجت الاسلام والمسلمین قرائتی زحمات زیادی را در راستای ترغیب و تشویق جامعه به اقامه نماز متحمل شدند ولی انتظار ما از اوقاف که دومین سرمایه جهان اسلام به ویژه کشورمان محسوب می شود، بیش از این اقدامات صورت گرفته می باشد. این همه موقوفه باید صرف مساجد شوند، جای تاسف است، وقتی می خواهیم برای جوانان آموزش نماز بدهیم، کتابی در این خصوص نمی یابیم، حتی سازمان تبلیغات هم کتابی در خصوص نماز ندارد، اگر هم بیابیم قیمت اش به قدری بالا است که نمی توانیم آن را تهیه و کلاسی در این خصوص تشکیل دهیم لذا باید سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت ارشاد و اوقاف گزارش عملکردهای خود در بحران کرونا را ارایه دهند تا ببینیم آنها چه اقداماتی در این مدت انجام داده اند، چه خوراک فکری به جامعه ارایه داده اند، چون خانواده ها علاوه بر کمک های مالی و خوراکی نیازمند محصولات فرهنگی هم هستند، این سازمان ها می توانند با تهیه کتاب نماز در کنار کمک هایی که به خانواده های نیازمند می شود به آنها این کتاب را ارایه دهند.
وظیفه امام جماعت توصیه اقامه نماز به مردم است. ابزار نماز باید برای جوانان مهیا باشد. به عقیده بنده جوانان مظلوم ترین اقشار در کشور ما هستند. متاسفانه مسئولان هم نسبت به این سرمایه بزرگ کشور هیچ توجه ای ندارند و فقط مقام معظم رهبری تاکید وافری در حوزه نماز مردم و جوانان دارند، اما مسئولان آن طور که باید و شاید این امر را مورد توجه قرار نداده و در این زمینه کوتاهی و کم کاری می کنند و ما حتی در حد کتاب نماز هم مشکل داریم لذا از سازمان های فوق به ویژه اوقاف خواهشمندیم اعلام کنند در این بحران کرونا چه اقدامات فکری حداقل در حوزه نماز و مسجد انجام داده اند. کمترین وظیفه اوقاف این است که یک کتاب نماز جیبی کوچک تهیه و در اختیار جوانان قرار دهد.
وظیفه شرعی و دینی ما ائمه جماعت نیز آموزش نماز و قرآن به جوانان است که در صورت کوتاهی در این زمینه مدیون خداوند و شهدا هستیم. بر همین اساس است که باید به فرمان امام جعفر صادق (ع) لبیک بگوییم که فرمودند: محبوب ترین اعمال نزد پروردگار نماز است. همچنین پیامبر اکرم (ص) فرموده اند: خداوند تبارک و تعالی بلندمرتبه ترین برنامه را نماز قرار داده و نماز روشنایی چشم من است، بنابراین اگر می خواهید چشم پیامبر، شهدا، مقام معظم رهبری و امام راحل روشن شود، باید نماز و پایگاه های نماز را تقویت و در این راستا سرمایه گذاری کنید.
سستی و بی توجهی به نماز چه پیامدهایی به دنبال دارد؟
ابتدا باید بدانیم تاکنون چه اقداماتی برای تشویق جامعه و جوانان به نماز صورت رفته است. متاسفانه به دلیل چند شغله شدن خانواده ها و ائمه جماعات حضور آنها در مساجد کمرنگ شده است و این امر در عدم جذب جوانان به مساجد بسیار تاثیرگذار بوده است لذا از آثار بی توجهی به نماز می توان به افزایش گناه، بی اعتمادی ، اختلالات روحی روانی، اعتیاد و افزایش آمار طلاق اشاره کرد. به نظر بنده سالم ترین پایگاه برای جوانان همین مساجد و بسیج می باشند. اگر آنها بتوانند به وظایف خود در جذب جوانان به خوبی عمل کنند، جوانان هم از گناه، معصیت و روان پریشی دور شده و به تبع آن احترام آنها به والدین بیشتر و همچنین آمار طلاق کاهش می یابد، چون نماز ستون دین است و پیامبر اکرم (ص) و امیرالمومنین (ع) نیز فرموده اند: نماز ستون دین است؛ بنابراین اگر این ستون سست شود، بنیاد خانواده متزلزل و آسیب های اجتماعی زیادی هم افزایش می یابد.
نکته مهم دیگر این است که عملکرد مسئولان در اعتقادات جوانان بسیار تاثیرگذار است. اگر مسئولان پیرو فرهنگ امام راحل باشند و نماز را در اولویت قرار دهند، به جوانان احترام و آنها را جذب کنند، قطعا جوانان از عقده حقارت و کمبود شخصیت رها می شوند. به طور کلی نماز به انسان شخصیت خانوادگی و اجتماعی می بخشد و در صورت تامین شخصیت جوانان، آنها به آرامش رسیده و از زندگی سالمی برخوردار می شوند؛ بنابراین ما در حوزه نماز جوانان خسارات زیادی زده ایم و بسیار کوتاهی کرده ایم. ارزش و فایده جوانان را برای خودمان اصل قرار نداده ایم و این درد بزرگی است، به عقیده بنده بدتر از حمله شیمیایی و نظامی بی توجهی به نسل جوانان است لذا نتیجه بی توجهی مسئولان به جوانان افزایش طلاق، کاهش ازدواج و افزایش صدها آسیب اجتماعی دیگر است. مسئولان به فرمایش بزرگان از جمله مقام معظم رهبری که فرمودند اگر بی حرمتی به جوانان بکنیم به سرمایه مملکت بی حرمتی کرده ایم، گوش نمی دهند.
آیا نمی شود خداوند را به گونه دیگری غیر از نماز عبادت کرد؟
عبادت تنها نماز نیست، نیت هر کار خیری عبادت محسوب می شود، انسان باید نفس و جسم خود را عادت به انجام اعمال خیر و پسندیده کند اما این نماز پنج گانه یک اصول و فلسفه ای دارد. خود نماز، رکوع و سجود همه اینها اثرات روحی، روانی و آسمانی دارند، تاثیرات زیادی در زندگی افراد به جا می گذارند. در همین خصوص دانشمندان می گویند رفتن به سجده تاثیرات روحی و روانی مثبتی بر روی قلب و مغز انسان دارد. همان گونه که پیامبر اکرم (ص) فرمودند: هفت بار خانه خدا را طواف کنید که این هفت عدد مقدسی است که همه ادیان الهی آن را قبول دارند لذا نماز هم یک عمل مثبت می باشد. انسان با نماز روح خود را پاک سازی می کند، رکوع و سجود نماز هر کدام فلسفه ای دارند، در واقع نماز اصل دین است.
نظر شما