فقیه، مجاهد و عالم پرهيزگار آيت الله «سيدحسن مدرس» يكى از چهره هاى درخشان تاريخ تشيع بشمار مى رود كه زندگى و اخلاق و رفتار و نيز جهت گيرى هاى سياسى و اجتماعى وى براى مشتاقان حق و حقيقت نمونه خوبى است . او موقعيت خود را سراسر در راه اعتلاى اسلام نثار نمود و در جهت نشر حقايق اسلامى و دفاع از معارف تشيع مردانه استوار ماند.
آیت‌الله مدرس مجتهدی طراز اول بود اما بیشتر به عنوان یک روحانی مبارز شهرت یافته که جانش را فدای حفظ استقلال کشور و مبارزه با استبداد کرده است.
نام شهید آیت‌الله سید حسن مدرس با نام مجلس در ایران عجین شده است، نامی که یادآور شجاعت و ایستادگی در برابر ظلم و ناحقی است و ترس از غیر خدا را بی معنا می‌کند.
در انقلاب اسلامی، نماینده مردم باید آزاد و آزاده باشد، آزاد از بند تعلقات دنیایی، چراکه بنده زر و زور نمی‌تواند مسیر حق را بپیماید و دربرابر ظلم ایستادگی کند، اگر از تشرهای رضاخانی و ترامپ و فلان حزب سیاسی و روزنامه بترسد و یا دل‌خوش به لبخند فلان السلطنه و بهمان الدوله و یا بایدن و کری باشد، حق را ذبح خواهد کرد یا لااقل معطل می‌کند.
دلبستگی های مادی و ثروت هم همین‌طور است، از همین رو است که امام خمینی (ره) تأکید کرده‌اند که مسؤولان نظام باید ساده زیستی درحد متوسط جامعه و حتی اقشار ضعیف باشند، چراکه حقوق‌های بالا و صندلی‌های گرم و نرم مجلس، مجالی برای اندیشیدن به حق کارگری کارگران منتظر در سرما و سهمیه بنزین و قیمت روغن موتور پیک موتوری‌ها را نمی‌دهد.
«محمد شاهسنایی»، پژوهشگر انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر و مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان اصفهان به بیان ویژگی‌های شخصیتی شهید آیت الله سید حسن مدرس، نماینده‌ای در تراز انقلاب اسلامی پرداخت و گفت: شهید آیت الله مدرس برجسته‌ترین نماینده مجلس در دوران مشروطه و مجالس بعد از آن و از مفاخر دینی و سیاسی تاریخ ایران است که به حق نقش تأثیرگذار ایشان به‌عنوان فقیهی توانا و سیاستمداری آگاه به زمان به‌گونه‌ای بود که با اندیشه، بیان و رفتار خویش، الگویی مؤثر و بی‌نظیر از خود برجای گذاشته به‌طوری که سیره سیاسی ایشان همواره به‌عنوان الگویی برای مسؤولان نظام و نمایندگان مجلس خودنمایی می‌کند.
وی ادامه داد: در میان شخصیت‌های معاصر، هیچ‌کس را همچون ایشان سراغ نداریم که به این اندازه مورد توجّه و احترام امام خمینی قرار گرفته باشد. بدون تردید شخصیت آن فقیه توانا و سیاستمدار آگاه، فراتر از اوصاف نماینده مجلس بود وی با اندیشه، بیان و رفتار خویش، سطح توقع جامعه را از نمایندگی مجلس دو چندان ساخت و الگویی بر جا گذاشت که برای سال‌های سال، ملاک و معیاری روشن در سنجش شخصیت نمایندگان ملت به شمار خواهد رفت.
شاهسنایی تصریح کرد: ایشان در پنج دوره نمایندگی مجلس ویژگی‌های برجسته‌ای از خود به یادگار گذاشتند که می‌توان از آنها به‌عنوان ویژگی‌های نماینده در تراز انقلاب اسلامی نام برده و از هر جهت به‌عنوان اسوه و نمونه‌ای برای سیاستمداران امروزی مورد استفاده قرار گیرد.
*میزان دارایی مدرس که پس از شهادت وی مشخص شد
پژوهشگر انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر اذعان داشت: شهید مدرّس در دوران حیات خود، در میان همه اقشار ازجمله نمایندگان مجلس و مسؤولان کشور جایگاه ویژه‌ای داشت، اما او هیچ گاه از این جایگاه و موقعیت استفاده شخصی ننمود و همواره برای رفع مشکلات مردم و جامعه کوشیده است، روح بزرگ مدرّس، مناعت طبع و بی‌اعتنایی او به دنیای فانی، از او انسانی وارسته و پاک ساخت که همین ویژگی سبب شد تا در اوج قدرت و محبوبیت دست از زندگی ساده و بی‌آلایش خود بر ندارد و بتواند در مسیر حق و حقیقت گام بردارد به گونه‌ای که همه مورّخان دارایی او را پس از شهادت بسیار اندک نوشته‌اند.
*مسیری که در آن خون وزیر و وکیل، رعیت و فقیر یک رنگ است
وی شهامت و شجاعت ایشان را از جمله ویژگی حائز اهمیت و همچنین عامل پیروزی او در بسیاری از عرصه‌ها دانست و بیان داشت: وی تنها در مقابل خدا تواضع می‌کرد و از دیگران واهمه‌ای نداشت، سخن حق خود را از هر تریبونی که لازم بود، بیان می‌کرد، شاه، وزیر و وکیل نزد او با رعیّت و فقیر، تفاوتی نداشت لذا مطابق عقیده و براساس قوانین اسلامی سخن می‌گفت و عمل می‌کرد، زمانی که همه از رضاخان سردار سپه ترس و وحشت داشتند، شهید مدرّس با چند نفر از گروه اقلیت مجلس، مانند طوفانی سهمگین در برابر سیاست‌های خصمانه، ضد دینی و ضدمردمی او ایستادگی می‌کرد همچنین گاهی یک تنه به مخالفت رضاخان می‌پرداخت و برای عملی شدن عقیده‌اش، ترسی از زندان و تبعید و مرگ نداشت.
*نماینده مردمی که انعطاف‌ناپذیری او زمامداران را سر در گریبان می‌کند
شاهسنایی اضافه کرد: شهید مدرس در مقابل زورگویان با تمام وجود می‌ایستاد؛ به گونه‌ای که دشمنان هیچ‌گاه نمی‌توانستند او را از ادامه راه حقی که برگزیده بود، باز دارند، این انعطاف ناپذیری مدرس در مقابل زمامداران، موجب سردرگمی و تعجّب آنان شده بود، یکی از تاریخ نویسان معاصر می‌گوید: به خاطر دارم که یکی از زمامداران سابق به من گفت: «با مدرس چه می‌توانم بکنم، نه پول می‌گیرد که به او پول بدهم، نه والی و وزیر می‌شود که او را تطمیع نمایم؛ ناگزیرم با او راه بیایم و نظریات صحیح او را قبول کنم».
*تفکر انقلابی که در آن، ژن برتر و آقازادگی جایگاه ندارد
پژوهشگر انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر متذکر شد: مدرس منادی عدالت بود و با هرگونه تبعیض و امتیاز طلبی مخالفت می‌کرد، او هرگز راضی نمی‌شد کسی از امتیاز بیشتری در مقایسه با دیگران برخوردار شود به‌گونه‌ای که آخرین فرزند او که بسیار به وی علاقه داشت بیمار شد، پزشک اصرار کرد که باید این فرزند به منطقه‌ای که آب و هوای خوشی دارد برود، شاید معالجه مؤثر واقع شود اما شهید مدرس در جواب فرمود: «همه فرزندان این مملکت، فرزندان من هستند. نمی‌پسندم که فرزند من به جای خوش آب و هوایی منتقل شود و دیگران در محیط گرم تهران یا جاهای دیگر در شرایط سخت به سر برند، مگر اینکه برای همه آنان چنین شرایطی فراهم شود».
وی استقامت و پایداری در راه حق را از دیگر ویژگی‌های این فقیه و نماینده مردم در مجلس شورای ملی بیان کرد و افزود: شهید مدرس با همه تلاش‌ها و نقش‌های ارزنده‌ای که در مقطعی حساس و مهم عهده‌دار شده بود، در تاریخ معاصر بسیار غریب بود و تاریخ نگاران وابسته به دستگاه پهلوی در تلاش بودند نام و خاطره‌اش به بوته فراموشی سپرده شود.
پژوهشگر انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر افزود: کسی که این شهید و شیوه فکری‌اش را به طور جدی مطرح کرد، امام خمینی بود که در سخنان و پیام‌های خویش، از ایشان فراوان یاد می‌نمود. هنگامی که طرح نخستین اسکناس جمهوری اسلامی را خدمت امام بردند، ذیل تصویر آن مجتهد مبارز نوشت: «سزاوار است اولین اسکناس که در ایران به طبع می‌رسد، عکس اولین مرد مجاهد در رژیم منحوس پهلوی باشد».
*مدرس در آیینه کلام امام خمینی(ره)
وی ابراز داشت: توجه ویژه حضرت امام به آیت اللّه مدرس، به جنبه‌های سیاسی آن روحانی والا مقام منحصر نمی‌شود، بلکه تربیت‌های الهی، انگیزه‌های خالصانه، اخلاق و رفتار مدرس، و تهذیب و تزکیه درونی وی، مورد توجه آن روح قدسی قرار داشته است؛ چنانکه خودشان تصریح کردند: «مدرس یک چنین مرد قدرتمندی بود، برای اینکه الهی بود؛ برای خدا می‌خواست کار کند، نمی‌ترسید».
شاهسنایی خاطرنشان کرد: زهد و ساده‌زیستی مدرس زبانزد بود به طوری که همه او را با همان لباس‌های کرباسی که داشت می‌شناختند، آیت‌الله سید محمد بهبهانی که در آن زمان در قم حضور داشت و به دیدار مدرس رفته بود نقل می‌کند: «به دیدار مدرس رفتم. او را در همان لباس‌های کرباسی دیدم. به شوخی گفتم: آقا حالا که نماینده طراز اول هستید، صلاح نمی‌دانید که لباس‌ها را تغییر دهید؟ فرمود: آقا شخصیت انسان به لباس نیست؛ به فهم و درک و اندیشه اوست.»
*برای مشخص‌ترین چهره و رهبر روحانیون در مجلس، پول ارزشی ندارد
پژوهشگر انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر یادآور شد: او همچنین از دویست تومان حقوق آن روز مجلس فقط سی تومان می‌گرفت، شاید بتوان یکی از بهترین تعاریف از ساده‌زیستی و بی‌آلایشی مدرس را از زبان میلسپو مستشار مالی امریکا در ایران شنید، میلیسپو در کتاب خود با عنوان کار امریکا در ایران درباره مدرس چنین نوشته است: «مشخص‌ترین چهره و رهبر روحانیون در مجلس، مدرس است که اخیراً به عنوان نایب‌رئیس اول مجلس، انتخاب شده است. شهرت مدرس، بیشتر در این است که برای پول ارزشی قائل نیست. او در خانه ساده‌ای زندگی می‌کند که جز یک قالیچه، تعدادی کتاب و یک مسند، چیز دیگری در آن وجود ندارد. لباس روحانیون را می‌پوشد و مردی است فاضل. در ملاقات با او محال است کسی تحت تأثیر سادگی و هوش و قدرت رهبری او قرار نگیرد.
*مدرس، مدرس آزادگی
وی با بیان آن که استقلال شخصیتی نماینده مجلس را یکی از وجوه ممتاز هر نماینده در خانه ملت است، گفت: شهید مدرس در بالاترین درجه آزادگی و استقلال شخصیتی قرار داشت، امام خمینی در همین رابطه می‌فرمایند «روحانیت شیعه مستقل است؛ اتکای به هیچ‌کس ندارد. بیایید، بگویید به کی مستقل است؟ این‌ها مستقل‌اند، از این‌ها آدم درمی‌آید، از این‌ها مدرس بیرون می‌آید، از این‌ها سید حسن مدرس درمی‌آید.»
شاهسنایی در ادامه صحبت‌های خود مطرح کرد: ایشان همچنین در جای دیگر درباره آزادمنشی مدرس در برابر رضاخان نقل می‌کنند «من بودم آنجا که یک کسی چیزی نوشته بود، زمان قدرت رضاشاه... یک کسی که آمد، گفت: من یک‌چیزی نوشتم برای عدلیه، شما ببرید پیش حضرت اشرف که ببیند. مدرس در جواب گفت: رضاخان نمی‌داند عدلیه را با «الف» می‌نویسندیا با «عین» من بدهم این را او ببیند؟ نه اینکه این را در غیاب می‌گفت؛ در حضورش هم می‌گفت... برای اینکه وارسته بود. وابسته به هواهای نفس نبود... این برای مقام و برای جاه و برای وضعیت کذا نمی‌رفت عمل بکند. او برای خدا عمل می‌کرد.»
*نماینده‌ای که هیچ چیز برای از دست دادن ندارد
پژوهشگر انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر تصریح داشت: عدم وابستگی مدرس به دستگاه‌های قدرت و ثروت او را به چنین جایگاهی رساند به گونه‌ای که مدرس خود می‌گوید «من ده رییس‌الوزرا و چهل، پنجاه وزیر را دیدم و رد کردم، اگر هر کدام از این‌ها در مجلس مدعی شد که مدرس یک توقعاتی از من کرده است، آن شخص خیلی مرد است. یک کاغذ در هیچ کابینه ندارم. هیچ تقاضایی از کسی نکرده‌ام.»
وی ادامه داد: مدرس در یکی از نطق‌های خود پرده از این آزادگی و استقلال شخصیتی بر می‌دارد که در آن آمده است، «اگر من نسبت به بسیاری از اسرار آزادانه اظهار عقیده می‌کنم و هر حرف حقی را بی‌پرده می‌زنم، برای آن است که چیزی ندارم و از کسی هم نمی‌خواهم. اگر شما هم بار خود را سبک کنید و توقع را کم نمایید آزاد می‌شوید... باید جان انسان از هرگونه قید و بندی آزاد باشد تا مراتب آزادگی خویش را حفظ نماید».
*مقابله با ظلم داخلی و خارجی از اهداف مبنایی نماینده مردم در مجلس
شاهسنایی در تشریح ویژگی ظلم‌ستیزی آیت‌الله مدرس به‌صورت تیتروار پرداخت و اذعان داشت: در تاریخ زندگی شهید مدرس موارد زیادی از ظلم ستیزی و مبارزه با ظلم و ستم و بی‌عدالتی به چشم می‌خورد که می‌توان به برخی از آنها همچون، مبارزه مستمر و دائم با رضاخان و سیاست‌های او و کلید زدن استیضاح او در مجلس، مبارزه با ظلم مالکان زمین‌های بزرگ و افراد صاحب نفوذ اصفهان، مبارزه با ظل السلطان حاکم ستمگر اصفهان اشاره گرد.
پژوهشگر انقلاب اسلامی تصریح کرد: جلوگیری از برنامه‌ریزی حساب شده میلسپو مستشار آمریکایی برای در دست گرفتن کامل امور مالیاتی ایران و اقدام برای حذف اختیارات وی و همچنین مخالفت با انعقاد قرار داد استعماری سال 1919 بین کاکس، وزیر مختار انگلیس و وثوق الدّوله، نخست‌وزیر ایران، حمله به سیاست‌های انگلستان در خصوص اقدامات آنها در عراق و انتقاد شدید از سکوت سایر نمایندگان مجلس و انفعال آنان در مقابل ظلم حکومت به مردم، موضع‌گیری در خصوص قیام وهابی‌ها و ایجاد حوادث مدینه از دیگر ویژگی های این بزرگ مرد است.
بازخوانی و بازنگری مبانی انقلابی در هر زمان پیرامون مسؤولیت پذیری و انجام وظیفه در نظام جمهوری اسلامی نیازی است انکار ناپذیر، چراکه در نظام جمهوری اسلامی بحث ریاست و سروری در ارکان حکومت و دولت مطرح نیست، بلکه به فرموده امام راحل، هر چه صاحب منصب ارشد باشد، باید بیشتر خدمتگزار باشد.
صفاتی همچون شجاع بودن، عدم وابستگی به احزاب، گروه‌ها و افراد مختلف و همچنین بیگانه بودن با تجمل و تشریفات در کنار تجربه، علم، تعهد اگر با تقوا الهی همراه شود، می‌تواند حلال مشکلات و الگویی برای جهانیان باشد که به حق، شهید آیت الله مدرس را می‌توان الگوی مسوول انقلابی و نظام اسلامی دانست.
نظر شما