منابع مرجع همچون موجودی زنده دانش را استمرار می بخشند

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، حجت الاسلام والمسلمین «محمدصادق یوسفی‌مقدم» در نشست علمی مجازی «شاخص های پژوهش در منابع مرجع» از سلسله نشست های همایش مجازی «علوم انسانی- اسلامی، پژوهش و فناوری» که پیش از ظهر امروز(چهارشنبه 26 آذر) از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، اظهار داشت: در ارتباط با منابع مرجع شاخص هایی به نظر می رسد که خوب است به بحث و بررسی گذاشته شود.

رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن یادآور شد: ما در منابع مرجع باید به این مسأله توجه کنیم که این منابع مسؤولیت تداوم و استمرار دانش را برعهده دارد، یعنی دانشی که توسط بشر در طول قرن های گذشته تولید شده در منابع مرجع جریان پیدا می‌کند، در حالی که منابع غیر مرجع چنین وظیفه ای برعهده ندارد.

وی با تأکید بر این که منابع مرجع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند، گفت: این که باید نگاه هرمونتیک به منابع بشود یا خیر، جایگاه خودش را دارد و باید به عنوان مبادی مبحث تجزیه و تحلیل شود و به عنوان اصول موضوعه در پژوهش های مرجع مورد بحث قرار بگیرد، اما آنچه مسلم است این است که باید به این منابع مرجع اطمینان حاصل شود و در طول تاریخ به فلان فرد یا جریان یا فکر منتسب است.

حجت الاسلام والمسلمین یوسفی مقدم در بخش دیگری از سخنان خود ابراز داشت: نکته مرکزی در این قسمت بحث اعتقاد به حیات منابع مرجع است؛ ما بر این باوریم که ما باید اعتقاد داشته باشیم منابع مرجع حیات دارند، همچنانکه جامعه دارای حیات است، از این رو ما در منابع مرجع با یک موجود زنده روبه رو هستیم در حالی که تا قبل از قرن 19 این نگاه وجود نداشت؛ بنابراین وقتی بخواهیم از موجود زنده به درستی گزارش کنیم باید تمام جوانب مربوط به این موجود زنده را بشناسیم و آگاهانه گزارش کنیم.

وی عنوان کرد: این که منابع مرجع در چه شرایط محیطی به وجود آمده اند، از اهمیت فوق العاده برخوردار است، دیگر این که باید خود این موجود زنده را با تمام جزئیات بشناسیم، چراکه شرط درستی پژوهش این است که همه مقصود نویسنده را حتی در مقدمات و توضیحات و حواشی دخیل در فهم متن را مورد توجه قرار بدهیم.

رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن با بیان این که روش منابع مرجع نیز اهمیت دارد، گفت: در حوزه علوم انسانی باید بدانیم که نویسنده دارای چه مبانی فکری، اهداف و مقاصدی بوده است ولی در علوم قرآنی باید تبیین شود که تحقیق نویسنده با چه روشی از روش های علوم قرآنی تدوین شده است.

وی در ارتباط با شاخصه های نگارش منابع مرجع افزود: برای نگارش منابع مرجع باید به شرایط اوضاع و احوال منابع مرجع گذشته و منبعی که در حال تدوین است توجه شود، دوم این که باید به طور دقیق موضوع گزارش از موضوع تحلیل، تفکیک شود چون گاهی اوقات بر بال تحلیل می نشینیم و گزارش می دهیم که این خلاف واقع است.

حجت الاسلام والمسلمین یوسفی مقدم در ادامه عنوان کرد: همچنین برای نگارش منابع مرجع لازم است عناوینی که در حوزه منابع وجود دارد را با هم خلط نکنیم، یعنی برای ما مشخص شود بین فرهنگ نامه و دانش نامه و موسوعه و دائرة المعارف چه تفاوت هایی وجود دارد.

وی با اشاره به این که مختصر نویسی نیز اهمیت زیادی دارد، گفت: یکی از کارهای مهمی که در عرصه منابع مرجع در شرایط فعلی لازم است، کوتاهی و تلخیص است چون امروز منابع و مرجع در کتابخانه های دنیا به سادگی و سهولت و بدون زحمت در یک جلد یا دو جلد منتشر شده است و کل دیدگاه های مربوط به یک مکتب و یک جریان فکری در آن ارائه شده و مخاطبان به راحتی با آن ارتباط برقرار می‌کنند، بنابراین نیازمند چنین منابع مرجعی در کنار آن مرجع مطول نیاز داریم.