نقدی بر سخن دکتر سروش مبنی بر عدم امکان وحدت حوزه و دانشگاه

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، «غلامحسین رحیمی شعرباف» در مراسم اختتامیه همایش مجازی «علوم انسانی- اسلامی، پژوهش و فناوری» که عصر امروز(پنجشنبه 27 آذر)از سوی مجمع پژوهشگاه های علوم انسانی-اسلامی، برگزار شد، ضمن گرامیداشت سالروز وحدت حوزه و دانشگاه اظهار داشت: افتخارات کشور در حوزه های علمی مرهون تلاش های نهادهای حوزوی و دانشگاهی است.

معاون پژوهش و فناوری وزارت عتف افزود: در اوایل دهه 70 دکتر سروش طی یک سخنرانی یا نوشته اعلام کرد که به سه دلیل وحدت حوزه و دانشگاه غیر ممکن است؛ اول این که در دانشگاه از قبل یقین وجود ندارد و گزاره ها ابتهال پذیر است در حالی که مبنای حوزه بر یقین است، دوم آن که مخاطب حوزویان عوام و مخاطب دانشگاهیان خواص است و سوم آن که در جمهوری اسلامی حوزه با قدرت پیوند دارد ولی دانشگاه از نهاد قدرت دور است.

رحیمی در تحلیل گزاره اول مطرح شده از سوی دکتر سروش یادآور شد: اولا باید به این نکته اشاره کنیم که در علم طبیعی ما دانش یقینی نداریم و سیر تحولی و تکاملی بشر دانش حسی و حدسی ما را به تدریج به سمت دانش علمی برده است، حال آیا به دانش یقینی در حوزه های مختلف نظیر حرکت شناسی که این قدر تحول پیدا کرده، دست پیدا کرده ایم؟ خیر فقط شناخت خودمان را از حقیقیتی به نام حرکت فیزیکی بیشتر کرده ایم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود ابراز داشت: ما در علوم طبیعی دانش یقینی نداریم و همه دانش ها آغشته به خطا و تقریب است، البته باید بدانیم که در علم طبیعی حکم  های نظری که شالوده غیر یقینی دارد، چون به میدان عمل می رسد تبدیل به حکم های قطعی می‌شود و گویا تبدیل به گزاره های یقینی می گردد در غیر این صورت کمتر فناوری دانش بنیان تبدیل به محصول صنعت می شد همچون هواپیما که شما با یقین به سلامت آن سوار می شوید.

استاد تمام دانشگاه تربیت مدرس عنوان کرد: علم نه تنها در میدان عمل حکم های خود را یقینی می بینید بلکه پیش بینی های خود را قریب به یقین می‌داند وقتی که می خواهیم سامانه ای را طراحی کنیم قدرت علمی را قطعی می دانیم مثلا وقتی سامانه ای در سطح مریخ پیاده می‌شود،محل آن از قبل مشخص شده است، زمان آن معین است و این سامانه خودش را با شرایط تطبیق می دهد که آن را بر اساس پیش بینی علمی بیان کرده ایم که قریب به قطعی و یقینی می دانیم.

وی با بیان این که برخی از صحت سنجی های پیش بینی در آزمایشگاه انجام می‌شود، گفت: بله آزمایشگاه محیط های مصنوعی است که برای شبیه سازی محیط های واقعی انجام شده است؛ بنابراین باید بدانیم ذات و حقیقت علم، قطعیتی است که اگر به آن حقیقت دست پیدا کنیم دانش، حقیقی می‌شود، چون آن حقیقت از وجود ما بیرون و واحد است.

رحیمی شعرباف با بیان این که در علوم طبیعی قطعیت راه ندارد، افزود: هم در تحلیل ریاضی یا ساخت وتست اجسام مختلفی که ساخته می‌شود ما همواره تخمین می زنیم و صرفا ضریب اطمینان را بالا می بریم ولی در میدان برخورد با واقعیت ها نمی توانیم یقینی حرکت کنیم، از آن طرف بر خلاف سخن سروش دانش نظری هم با انبوهی از خطاها مواجه است .

وی در ادامه عنوان کرد: من از طرف حوزه سؤال می کنم که کدام حوزی و عالم الهی ادعا کرده است که به شناخت و معرفت یقینی در مورد خداوند و یا حتی اوصاف الهی و حتی مخلوقات الهی همچون عقل ونفس دست پیدا کرده است، غالب علمای دین هم ادعا می‌کنند بخش عمده ای از یافته های آنها ممکن است آغشته به خطا است.

معاون وزیر علوم در ادامه بیان داشت: بنابراین نمی‌توان گفت که حوزه علوم خود را یقینی می‌داند و از این طریق میان حوزه و دانشگاه وحدت و همکاری غیر ممکن باشد، در حالی که هر دو طرف در فضای علمی کار می‌کنند، آزمون و خطا دارند و در مقام عمل نیز به داشته های اعتماد کرده و آنها را همچون گزاره های یقینی تلقی می‌کنند.