داستان یک مسجد شگفت انگیز در مستند «ماح»

خبرگزاری شبستان - جهرم:

با آغاز دور جدید جشنواره بین المللی «عمار» که امسال به سبب شیوع بیماری کرونا با تغییراتی نیز همراه بوده، نام کانون فرهنگی و هنری «دوستان آسمانی»، مستقر در مسجد «امام حسین (ع)» شهرستان جهرم که سالهاست بی سر و صدا مشغول به فعالیت در زمینه های مختلف فرهنگی بوده، بر سر زبان ها آمد.

امسال آیین آغازین جشنواره «عمار» با مستندی متفاوت آغاز شد که این مستند روایتی از یک مسجد تراز انقلاب اسلامی است؛ مستندی از شکل گیری و فعالیت های خودجوش و متفاوت بچه های کانون «دوستان آسمانی» در مسجد «امام حسین (ع)» جهرم است و فعالیت‌های فرهنگی این مسجد را در عمر نزدیک به 30 ساله آن به تصویر کشیده است. 

این کانون که بنای فعالیت های فرهنگی آن پس از دوران دفاع مقدس بنا نهاده شده است، اکنون با برخورداری از بیش از یک هزار و 500 جوان و نوجوان مسجدی، به عنوان یک نهاد پیشرو و پیشگام تراز انقلاب اسلامی در آمده و خروجی آن مدیران توانمند و جوانان عالم و تحصیلکرده بسیاری است که هر کدام از آنها در جای جای کشور مشغول به فعالیت در خدمت رسانی به مردم هستند.

کار فرهنگی برای نوجوانان از جمله دلایلی بود که پس از جنگ موجب شد تا «مسعود گواهیان» در مسجد «امام حسین (ع)» شهرستان جهرم جهاد خود را در عرصه فرهنگی ادامه دهد.

او در سال 1372 سفر راهیان‌نور را بنیان‌گذاری کرد و با هدف تربیت صحیح نوجوانان طرح از مدرسه تا مسجد را راه‌اندازی کرده که چند سال بعد به نام طرح صالحین ادامه یافت.

 طی این 30 سال با کمک آزاده‌های جنگ تحمیلی در کنار طرح ‌های عقیدتی، زیارتی، تفریحی و … جهت جذب نوجوانان به مسجد مسئله اشتغال آن‌ها نیز مورد توجه گروه «مسعود گواهیان» قرار گرفته است؛ کمک به خانواده ‌های نیازمند به کمک نوجوانان نیز از جمله فعالیت ‌های گواهیان و بچه های مسجد است.

«مستند «ماح» تک به تک مسئولین کانون فرهنگی و هنری «دوستان آسمانی» مسجد «امام حسین (ع)» را جلو دوربین می ‌برد و از آن‌ ها گزارش کار می‌گیرد؛ مخاطب از دیدن عرصه فعالیت‌ های نوجوانان و جوان این مسجد به وجد می ‌آید و این جاست که با یک مقایسه به این سوال می ‌رسد که یک مسجد چه طور می ‌تواند کار چند سازمان را باهم انجام دهد؟» این مطلب را «زهرا سادات بالش آبادی»، یک فعال فرهنگی نوشته و در ادامه عنوان کرده «تصور کنید در یک شهرِ بدون برف زندگی می ‌کنید و امکان برف‌بازی و درک برف را ندارید!

اما مسجد محله برای دیدار رسمی شما با برف، اردوی سپیدان برفی ترتیب می ‌دهد؛ 400 نفر برای این اردو نام‌نویسی می‌کنند و مربیان فارغ از دغدغه شکستن دست و مسئولیت جوابگویی به والدین، دست بچه‌ ها را می ‌گیرند به سپیدان می ‌برند و یک لاستیک زیرشان می ‌اندازد روی برف ‌ها سر بخورند و برف بازی را تجربه کنند.

در این محله، خادم مسجد که یک رزمنده جبهه است از بچه‌ ها می‌خواهد به او به چشم مامان مسعود نگاه کنند و حرف‌ های خصوصی ‌شان را در گوش ‌اش زمزمه کنند؛ مسجد، دور اهلِ خود حصار امنیت می‌ کشد و به مثابۀ سفارت خداوند، پناهگاهی برای مصون بودن از شر می‌ شود؛ مستند «ماح»، نمونه چنین مسجدی است.

با بررسی آثار سال ‌های قبل جشنوار عمار درباره مسجد، به مستند عابدان «کٌهَنزْ» در این زمینه می ‌رسیم؛ چنانکه می‌ توان گفت «ماح» از نورِ خورشیدِ عابدان کهنز منشا می‌گیرد و خود را در یک کد آرشیوی مشابه در تراز این مستند قرار می‌دهد؛ این مساجد در واقع در زمرۀ آن مساجدی هستند که در یوم الحساب با لباس احرام باید نام اعمال خدّام‌شان را نشان بدهند.

مسجد «امام حسین (ع)» جهرم با تخفیف اسمش به «ماح»، پرچم حضورش در حوز رسانه را بالا می ‌برد و خود را به عنوان رسانه‌ای‌ ترین مسجد در معرض عموم قرار می ‌دهد.

با این حال دوربین‌ مستندساز مخاطب را از به تصویر کشیدن قاب‌ های زیبای طبیعت و نخل‌ های سر به فلک کشیده جهرم محروم کرده و طعم سرحالی مرکبات بی ‌نظیرش را چاشنی کار نکرده است؛ لهجۀ شیرینی جهرم در بافت مستند ننشسته و ما از دیدن بوم شهرستان جهرم محرومیم.

آنچه «ماح» را به اثری لایق‌ توجه تبدیل می‌کند، نوعی بی‌تکلفی مستندگونه است که به آن خاصیتی باورکردنی و دوست‌داشتنی می‌دهد و ورای نقص‌های آن، مخاطب را تا پایان پای مستند نگه می‌دارد.

«ماح» با مقدمه ‌ای موجز آغاز می‌ شود و خلاصه‌ داستان خود را در همین مقدمه برای مخاطب تعریف می‌کند؛ داستانی با محوریت 2 شخصیت، «مسعود گواهیانِ» نوجوان و «مسعود گواهیانِ» میانسال و یک محیط، مسجد امام حسین (ع)».

کارگردان مستند «ماح» می گوید: مستند «ماح» روایت واقعی از احیای مساجد در عصر دیجیتال و فضای مجازی است؛ به نوعی، یک تلنگر است که  مساجد را جدی بگیریم؛ در این مستند می ‌بینیم که یک فرد دلسوز و علاقه‌ مند چگونه با زحمت فراوان و ایده‌های نو همین جوانان و نوجوانانی را که درگیر فضای مجازی و امور روزمره هستند، به فعالیت ‌های فرهنگ و اجتماعی در مساجد جذب می ‌کند.

 «سید عباس طهماسبی» می افزاید: من هم مثل بسیاری از اهالی جهرم از قدیم با فعالیت ‌های مسجد «امام حسین (ع)» آشنا بودم و می ‌دانستم که از حیث جذب نیروهای زبده و نوع کار، شیوه های نوین و جذابی دارند؛ این فعالیت‌ها به گونه‌ ای بود که دیدم می‌شود روی آن کار کرد.

به اذعان وی تولید این فیلم از مرحله پژوهش تا پایان تدوین حدود یک سال طول کشید و در سال 98 به پایان رسید؛ در این مدت سعی کردم از مشاوره و راهنمایی دوستان مستندساز هم استفاده کنم، اما از آنجایی که اغلب آنها ساکن تهران هستند، دسترسی یک مقدار سخت بود.

 به گفته طهماسبی پس از پایان تدوین اولیه، مدت زمان فیلم به یکصد دقیقه رسید که احساس کردم برای مخاطب به‌ویژه مخاطبان نوجوان زیاد است؛ این است که آن را کوتاه ‌تر کردم و به نسخه 50 دقیقه ‌ای فعلی رسیدم. خداراشکر با بازخوردهایی که داشتم، دیدم که نسبت به آن نسخه اولیه جذابیت بیشتری دارد.

گواهیان که افتخار جانبازی را هم دارد، از 12 سالگی راهی جبهه می‌شود و در 19 ‌سالگی که جنگ تمام می‌شود به جهرم بازمی‌گردد؛ وی از همان ابتدا کارکردهای فرهنگی و اجتماعی مسجد را جدی می‌گیرد و همه فعالیت‌های خود برای  نوجوانان جهرمی را حول همین محور سامان می‌دهد.

الان هم در سن 50 سالگی و با این که بازنشسته آمورش و پرورش است با جدیت و همان نشاط اولیه به فعالیت‌های خودش ادامه می‌دهد.

طهماسبی عنوان می کند: ما در این مستند نشان دادیم که باید کارکردها و ظرفیت‌های اجتماعی و فرهنگی مسجد را جدی بگیریم؛ فراموش نکنیم که مساجد ما در دوران انقلاب و دفاع مقدس بسیار فعال بودند، اما انگار با پایان جنگ این کارکردهای اجتماعی و اقتصادی مسجد هم تمام شد درحالی‌که  فعالان فرهنگی می‌توانند از این قابلیت مهم استفاده کنند.

آنچه مستند «ماح» را به اثری لایق ‌توجه تبدیل می‌کند، نوعی بی‌تکلفی مستندگونه است که به آن خاصیتی باورکردنی و دوست‌داشتنی می‌دهد؛ این بی‌تکلفی بیش از هر چیز به طرز برخورد «ماح» با سوژه‌اش برمی‌گردد؛ مستندساز در این مسجد و فضای آن زیسته، تجربیاتی برای خود جمع کرده است و بر اساس این تجربیات از فاصله‌ای نزدیک به سوژه نگاه می‌کند.

از پس این نگاه نزدیک است که می‌توان مخاطب را به سفری صمیمی ‌برد؛ سفری به «ماح»، به مسجد «امام حسین (ع)».

فیلم مستند «ماح» به کارگردانی «سید عباس طهماسبی»، تهیه‌کنندگی «سیاوش معصومی» و گویندگی «ناصر طهماسب» به تولید رسیده است؛ این مستند در افتتاحیه جشنواره عمار و با حضور مادر شهیدان خالقی‌پور از تهران و مادر شهید مدافع حرم محمود رادمهر از ساری، اکران شده است.

کانون فرهنگی و هنری «دوستان آسمانی»،‌ مسجد «امام حسین (ع)» شهرستان جهرم از کانون های فعال استان و کشور است که همه ساله در جشنواره های مختلف حائز رتبه های برتر کشوری و استانی می شود.

همچنین ‌گروه رسانه ای «ماح» وابسته به کانون فرهنگی و هنری «دوستان آسمانی» بیش از 10 سال است در زمینه ساخت مستند در حوزه دفاع مقدس و جهان اسلام فعالیت دارد و کارهای ساخته شده در این مرکز بارها در جشنواره های مختلف موفق به دریافت مقام برتر شده است.

تولیدات مرکز برای مخاطب داخلی فراتر رفته و به زبان های مختلف ویژه مخاطبان خاورمیانه با محتوای بیداری اسلامی و جنگ سوریه و یمن و حتی مسلمانان میانمار انجام شده است.

مقام اول در جشنواره استان ایثار، جشنواره کشوری حضور، جشنواره فیلم ره آورد سرزمین نور، جشنواره استانی ادارات برق، جشنواره استانی ققنوس، همکاری با شبکه ها بین المللی مقاومت اسلامی و... تنها بخشی از دستاوردهای گروه رسانه ای «ماح» بوده است.

گزارش: مهدی رحمانیان