خبرگزاری شبستان- گیلان، مهری شیرمحمدی؛ یکی از شاخص ترین بناهای محله ساغریسازان رشت، خانه پورهمتی یا «عمارت مفخم السلطنه» است که در اواخر دوره قاجار ساخته شده است. این عمارت سال ۱۳۹۰ توسط جمعی از فرهنگ دوستان رشت خریداری و به عنوان «خانه فرهنگ گیلان» تغییرکاربری یافت و یک سال بعد در فهرست آثار ملی ثبت شد.
این بنا، پشت خانه رحمت سمیعی قرار دارد و از طریق گذر بلورچیان و یک کوچک باریک به گذر اصلی محله مرتبط می شود. زیبایی چشمگیر این بنا با ستون ها و درهای آبی و ارسی های زیبا در طبقه دوم و کاشیکاری قدیمی دور حوض موجب شده بین اهالی به خانه فیروزه ای هم معروف شد.
درب چوبی ورودی عمارت، فیروزه‌ای است و به محض ورود با حیاطی بزرگ و مشجر روبه‌رو می‌شوید. در باغچه‌بندی‌های زیبا و منظم حیاط، درختان نارنج و انجیر و خرمالو و سیکاس‌های تزیینی کاشته اند. حوض حیاط بیضی است و با کاشی‌های قدیمی و منقوش به چهره سلاطین اساطیری و تاریخی ایران مزین شده است. کمی جلوتر، چاه قدیمی آب قرار دارد و با یک تلمبه قدیمی آب را بالا می کشند. چشم‌انداز ظاهری بنای اصلی در حیاط، با نمای سفید و رنگ فیروزه‌ای و ارسی اصلی تالار با شیشه های رنگین و بسیار زیباست.
داخل تالار اصلی، لوستر پرنگینی وجود دارد که به شکوه عمارت می افزاید. بر اساس نوشته های دکتر نیکروز مبرهن شفیعی، «ساختمان در جبهه شرقی زمین ساخته شده، بنا دارای حیاطی وسیع با ایوان و شاه نشین مشرف به حیاط است. دیوارهای حیاط، آجری و دارای قوس بندی هستند. برای جلوگیری از نفوذ آب باران بر روی دیوارهای محوطه حیاط، سطح آن سفال پوش شده است.
سقف بنا سفالی است و دو لوجنک به طور قرینه (بارو به حیاط) بر آن قرار دارد. حوضی به شکل دایره و بسیار کوچک در حیاط و در «محور» ایوان قرار گرفته است. باغچه حیاط به شکل U است و حوض در وسط فرورفتگی آن قرار دارد. سطح وسیع باغچه ها را چمن و درختان و گیاهان پوشانده اند. درختانی چون پرتقال و نخل که بیشتر جنبه تزئینی دارند، در باغچه دیده می شوند.
کشیدگی شرقی- غربی ساختمان برای بهره بردن از بهترین کوران و مناسب ترین آفتاب در طول سال است. محوطه، سه در ورودی دارد؛ دو در، در جبهه شرقی و دیگری در جبهه غربی. برای ورود به ساختمان دو پلکان کوچک وجود دارد که به طور قرینه در دو سمت ایوان قرار گرفته است. این قرینگی به نوعی در کل پلان بنا به چشم می خورد. هر دو پلکان بعد از ورود به پاگردی کوچک به دری می رسند که محل ورود به بخش های داخلی خانه است. پس از عبور از در- در هر دو سمت- به فضایی مستطیل شکل- که فضای تقسیم محسوب می شود- می رسیم و با طاقچه های تزئینی پوشیده شده اند. پلکان طبقات در انتهای هر یک از این فضاها به طور قرینه قرار گرفته است.
ساختمان دو طبقه است و در طبقه پایین بخش خصوصی و در طبقه دوم پذیرایی و ناهارخوری قرار گرفته اند. در طبقه دوم اتاقی قرار دارد که به شاه نشین باز می شود و پنجره های آن دارای ارسی زیبایی است. نمای ساختمان ترکیبی است از دو رنگ سفید و آبی روشن. بدنه ساختمان با رنگ سفید پوشیده شده و تمام روزن ها آبی اند. ارسی که از وسط شاه نشین در طبقه دوم رو به ایوان باز می شود و سه دری است، با تزئینات چوبی بسیار ظریف و زیبایی ساخته شده و هم خوانی کاملی با ایوان و فرم خاص جان پناه آن(که به جای نرده از دیواره ی کوتاه استفاده شده) دارد. جفت ستون های وسط ایوان چوبی هستند و سرستون گچی بر آن قرار دارد. » (خانه های تاریخی گیلان)
این بنا، بعد از تغییر کاربری به خانه فرهنگ گیلان، یک مرکز فرهنگی و محل برگزاری نشست های تاریخ و فرهنگ و هنر گیلان و برپایی نمایشگاه های مختلف بوده است.
نظر شما