به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، موسی بن جعفر (۱۲۷ یا ۱۲۸-۱۸۳ق) معروف به امام موسی کاظم و ملقب به کاظم و باب الحوائج هفتمین امام شیعیان دوازده امامی است. وی در سال ۱۲۸ قمری، همزمان با انتقال قدرت از امویان به عباسیان متولد شد و در سال ۱۴۸ق پس از شهادت پدرش، امام صادق(ع)، به امامت رسید. دوران ۳۵ ساله امامت او با خلافت منصور، هادی، مهدی و هارون عباسی همزمان بود. او چندین بار از سوی مهدی و هارون عباسی زندانی شد و در سال ۱۸۳ق در زندان سندی بن شاهک به شهادت رسید. با شهادت او، امامت به فرزندش علی بن موسی(ع) منتقل شد.
دوره امامت امام کاظم(ع) با اوج قدرت خلافت عباسی همزمان بود و او در برابر حکومت وقت، تقیه می‌کرد و شیعیان را نیز به این کار سفارش می‌نمود؛ از این رو موضع‌گیری صریحی از امام هفتم شیعیان در برابر خلفای عباسی و قیام‌های علوی مانند قیام شهید فخ گزارش نشده است. با وجود این، وی در مناظره و گفتگو با خلفای عباسی و دیگران تلاش می‌کرد از خلافت عباسیان مشروعیت‌زدایی کند.
مناظرات و گفتگوهایی از موسی بن جعفر با برخی عالمان یهودی و مسیحی در منابع تاریخی و حدیثی نقل شده که در پاسخ به پرسش‌های آنان بوده است. در کتاب مسند الامام الکاظم بیش از سه هزار حدیث از وی گردآوری شده که شماری از آنها را برخی از اصحاب اجماع روایت کرده‌اند.
امام کاظم(ع) برای ارتباط با شیعیان، سازمان وکالت را گسترش داد و در مناطق مختلف، افرادی را به عنوان وکیل تعیین کرد. از سوی دیگر، حیات امام کاظم(ع) همزمان با بروز انشعاباتی در شیعه بود و فرقه‌های اسماعیلیه، فطحیه و ناووسیه با آغاز امامت او و فرقه واقفیه پس از شهادت او شکل گرفت.
منابع شیعه و سنی، علم، عبادت، بردباری و بخشندگی وی را ستوده و او را کاظم و عبد صالح لقب داده‌اند. بزرگان اهل سنت به امام هفتم شیعیان به عنوان یک عالم دینی احترام می‌گذاشته و همچون شیعیان به زیارت قبر او می‌رفته‌اند. حرم امام کاظم(ع) و حرم نوه‌اش امام جواد(ع) در منطقه کاظمین در شمال بغداد، به حرم کاظمین شهرت دارد و زیارتگاه مسلمانان به‌ویژه شیعیان است.
خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان در سالروز شهادت امام موسی کاظم (ع) با حجت الاسلام «جهانگیری سهروردی» استاد سطوح عالی تفسیر، استاد حوزه و دانشگاه و مبلغ و مدرس بین المللی گفتگویی انجام داده است که در ادامه می خوانید:
دوران امامت امام موسی کاظم (ع) چگونه بود؟ چه شباهتی با دوران حاضر دارد؟
دوره امام موسی کاظم (ع) بسیار شبیه به زیست و دوران زندگی حال حاضر ما است و باید از ایشان یاد بگیریم در برابر اتفاقاتی که رقم می خورد چه کنشی داشته باشیم. شیعه باید با الگوگیری از منش و سیره امام موسی کاظم (ع) در برابر مسائل و اتفاقات روز کنش داشته باشد.
اتفاقاتی که در دوران ما رقم می خورد خیلی شبیه به دوران ایشان است. امام موسی کاظم (ع) با چالش های جدی مواجه است و قیام هایی که برخی شیعیان انجام می دهند چراکه می بینند شیعه تحت ظلم استو قیام شهید فخر از جمله قیام هایی است که در دوران امام موسی کاظم (ع) رخ داد که ناظر به این فضا است. حتی برخی می آمدند و به امام می گفتند چرا سکوت کرده ای و حرف نمی زنی؟ یا در قیام طبرستان نیز به امام موسی کاظم نامه نوشتند و گفتند چرا از ما دفاع نمی کنی؟ اینها به جای آنکه از امام راه بگیرند برای امام راه تعیین کرده و برای ایشان تعیین تکلیف می کردند و به امام می گفتند که چرا ساکتی؟
چه درس ها و عبرت هایی در عدم پیروی از امام موسی کاظم (ع) به عنوان امام زمان خود، می توان گرفت؟
بخشی از اتفاقات برای امروز ما درس آموز است و یاد بگیریم از رهبری و امامی که می تواند تصمیم بگیرد، دفاع کنیم و امام گاهی تصمیم اش این است که اتفاقات را باید جوری مدیریت کنیم که هویت و ارزش ها دچار تردید نشود.
در دوره امام موسی کاظم (ع) برخی هستند که به غلو درباره شیعه می پردازند، امام چگونه با آنها برخورد کرد؟
در دوره امام موسی کاظم (ع) غالیان را داریم و بشیریه گروهی بودند شعبده باز که درباره امام موسی کاظم (ع) غلو می کردند که امام جلوی آنها ایستاد و گفت حق ندارید مقام مرا بالاتر از این که هست، بالا ببری. در واقع امام موسی کاظم (ع) جلوی غلو را می گیرد و نمی گذارد فضای شیعه به سوی فضایی برود که دشمن فضا را به دست بگیرد.
در برخی مداحی های امروز محتواهایی خوانده می شود که به دست دشمن بهانه می افتد و علیه شیعه جوسازی می کنند. امام موسی کاظم (ع) به ما یاد داد افرادی که غلو می کنند و می خواهند هویت شیعه را دچار انحراف مسیر کنند، باید جلوی آنها ایستاد.
چه اتفاقاتی در زمان امام موسی کاظم (ع) به دغدغه اصلی ایشان تبدیل شده بود؟
در زمان امام موسی کاظم (ع) قیام های کوری انجام می شد که امام نگران بود که اینها سبب شود تا ماهیت شیعه دچار آسیب شود. اهل غلو که موجب می شدند دشمن فرصت پیدا کند و علیه شیعه نقشه بکشید و توطئه کند. موضوع دیگری که به معضل و مساله تبدیل شده بود، فرقه ها بودند. در زمان امام موسی کاظم (ع) فرقه های اسماعیلیه، واقفیه، معتضله و فرقه های دیگر پشت سر هم شکل می گیرد و باید از کیان شیعه دفاع کرد.
در عصر حاضر دشمنان چگونه می خواهند به شیعه آسیب بزنند؟ این اتفاقات چه تشابهی با دوران امام کاظم (ع) دارد؟
امروز نیز صداهایی هست که می خواهد به تفرقه میان شیعه بیانجامد و تفرقه میان شیعه عراقی و شیعه ایرانی را مطرح می کنند در حالیکه مرجعیت در جهان شیعه، مرز ندارد. باید به این موضوع توجه داشته باشیم که شپت تفرقه ها، اهدافی وجود دارد. در زمان امام موسی کاظم (ع) دشمن به شیعه فوبیا دامن می زد و شیعه هراسی ایجاد می کرد و اهل غلو و قیام های کور و فرقه ها نیز به این مباحث دامن می زدند.
امام موسی کاظم (ع) چه راهبردهایی برای حفظ جایگاه شیعه داشتند؟ چگونه می توان از آنها الگو گرفت؟
مدل امام موسی کاظم (ع) برای ما مفید است. راهبرد امام موسی کاظم (ع) گفتگو بود و ایشان با مسیحیان، یهودیان و صوفیان به گفتگو پرداخت. مجموعه گفتگوهای ایشان برای ما درس آموز است. آداب گفتگو و موضوع و اهداف گفتگو را باید از ایشان بیاموزیم. باید در این گفتگوها حضور داشته باشیم. دیدار پاپ فرانسیس و آیت الله سیستانی یکی از نمونه های امروزی گفتگو است. تاریخ گفتگو در میان شیعه تاریخ دیرینه ای است. ما از گفتگو نمی ترسیم وقتی می دانیم که گفتگوی ما حق است.
راهبردهای امام موسی کاظم (ع) در مواجهه با مسائل، گفتگو، تشکیل سازمان وکالت و هدایت جریان شیعه با این شبکه، راهبرد اخلاق مدارانه است.
کظم امام کاظم (ع) کظم اجتماعی بود. همان صبر راهبردی که در ادبیات سیاسی رایج است. صبر و کظم راهبردی امام کاظم (ع) کارگشا بود. امام کاظم (ع) نمی گذاشت شیعه جوگیر شده و در فضای هیجانی تصمیم گیری کنند و شیعه زمین گیر شود. سکوت و صبر راهبردی امام کاظم (ع) سبب شد که اتفاقات بزرگی برای شیعه رقم بخورد. در عصر حاضر باید با الگو قرار دادن راهبردهای امام کاظم (ع) از جایگاه شیعه دفاع کنیم.
نظر شما