به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، کتاب «از باغ گلستان تا کاخ گلستان» نوشته کیانوش معتقدی و نامی نامور یکتا به تازگی از سوی نشر دانیار منتشر شده است. این کتاب در حکم دیباچه و مقدمه ای برای شناخت و پژوهش درباره مهمترین مجموعه معماری و هنری متعلق به دوره قاجار است که این مجموعه و آثار هنری آن از نظر تاریخ هنر اهمیت فراوان دارد؛ با «کیانوش معتقدی»، نویسنده و پژوهشگر هنر اسلامی درباره این کتاب به گفت و گو نشسته ایم که در زیر می آید:
آیا کتاب «از باغ گلستان تا کاخ گلستان» یک کتاب پژوهشی است؟
بله؛ کتاب «از باغ گلستان تا کاخ گلستان» نتیجه 2 سال پژوهش کتابخانه ای و مطالعات میدانی است که درباره تحولات، ساخت و سازها و بناها و ارگ سلطنتی تهران در دوره قاجار انجام و منتشر شده است و منبعی مناسب برای حوزه گردشگری و راهنمایان تخصصی است.
کتاب به چه دوره ای از تحولات ارگ سلطنتی تهران و مجموعه بناهای کاخ گلستان می پردازد؟
دوران مورد مطالعه در این کتاب با شکل‌گیری سلسله قاجار و انتخاب تهران به پایتختی اغار می شود؛ به همین خاطر در بخش مهمی از آن مجموعه ساختمان ها و هسته اولیه ارگ تهران بررسی شده است؛ این مجموعه که در آغاز یک باغ بسیار زیبا بوده است در ادوار مختلف در داخل آن ساختمان هایی ساخته شده است. بررسی این مجموعه به ما نشان می دهد که مجموعه ارگ سلطنتی تهران و کاخ‌هایش در دو دوره تاریخی ساخته شده که در این کتاب به ویژگی های معماری و آثار هنری و تزییناتی آن پرداخته شده است.
شیوه طبقه بندی و مطالعاتی بناهای کاخ گلستان در این کتاب چگونه است؟
کتاب بر اساس سیر تاریخی سامان بندی شده است؛دوره اول دوران سلطنت فتحعلی شاه قاجار است که او تلاش می کند با احیای سنت های قدیم ایران باستان و اهمیت دادن به باورها و سنت های پیشین حامی نوعی خاص از معماری سلطنتی و باشکوه مبتنی بر سبک شیراز می شود و اتفاقا مجموعه ساخت و سازهای او بسیار با اهمیت است که متاسفانه امروز بخشی از آنها از بین رفته است. دوره دوم ساخت و سازهای دوران ناصری است. دوران ناصرالدین شاه دوران طولانی‌ترین دوره سلطنت یک پادشاه در ایران است. در این دوران چندین و چند بنا در کاخ گلستان ساخته می شود که به لحاظ معماری و تزیینات سبکی التقاتی و در پیوند با فرنگ اهمیت پیدا می کند. کتاب حاضر با بررسی کلیه منابع موجود و ارايه اسناد تاریخی و تصویری نویافته در پی مطالعه این سیر تاریخی است. شایان ذکر است مهمترین پژوهشی که در این رابطه تاکنون منتشر شده مربوط به مرحوم «یحیی زکاء» است که در سال ۱۳۴۹ منتشر شده است و تا به امروز یکی از پژوهش های ارزشمند درباره ارگ سلطنتی تهران است. در کتاب حاضر ما سعی کردیم تا با تصحیح برخی اطلاعات نادرست گذشته استفاده از منابع موثقی همچون «گزارشات و خاطرات ناصرالدین شاه و رجال دوران قاجار» و همچنین اسناد تصویری و سفرنامه های خارجی ها درباره این مجموعه بهره ببریم، تا تصویری تازه از تحولات کاخ گلستان را ارایه بدهیم.
منظورتان از روایت تازه از تحولات کاخ گلستان برای مخاطب امروز چیست؟
اصولا در بررسی های صرفا تاریخی به منابع هنری کمتر پرداخته می‌شود.اصلی ترین دستمایه و ابزار کار ما در این کتاب مطالعه آثار نقاشی ، طراحی و عکس هایی است که از دوره قاجار باقی مانده است و ما بر اساس مقایسه این اسناد تصویری توانستیم روایت تازه ای را درباره تحولات ابنیه کاخ گلستان در کتاب حاضر ارایه کنیم. بسیاری از این منابع تصویری از کتابخانه‌ّها و موزه‌های خارج از ایران به دست آمده و البته در مواردی نیز از کتاب‌های پژوهشگران داخلی نیز ایتفاده کرده‌ایم. اما نکته حائز اهمیت برای اما مطالعه هر بخش از کاخ گلستان بر اساس ارائه اسناد و مقایسه نظریات پژوهشگران پیشین بوده است و در کلیه موارد به متون و تصاویر در دیگر کتاب‌ها ارجاع داده شده است. این کتاب در حکم یک دیباچه و مقدمه ای برای شناخت و پژوهش درباره مهمترین مجموعه معماری و هنری متعلق به دوره قاجاراست که جزو مجموعه های جهانی ثبت شده است و از نظر تاریخی و هنری اهمیت فراوان دارد؛ امیدواریم این کتاب مورد توجه پژوهشگران، علاقه مندان و به خصوص راهنمایان گردشگری قرار بگیرد چرا که سعی شده اطلاعات موثق و نکات دقیقی درباره این تاریچه و تحولات ارایه بشود که بتواند برای مخاطب امروز کارآمد باشد.
کتاب در چه قطعی و در چند صفحه و از سوی کدام ناشر منتشر شده است؟
کتاب «از باغ گلستان تا کاخ گلستان» در قطع رقعی روی کاغذ گلاسه به صورت تمام گلاسه و چهاررنگ در ۲۷۲ صفحه توسط نشر دانیار منتشر شده و در اختیار علاقمند قرار خواهد گرفت.
نکته آخر:
کتاب «از باغ گلستان تا کاخ گلستان» در یادبود تلاش های خستگی ناپذیر مرحوم «یحیی ذکاء» برای پاسداشت فرهنگ و هنر ایران به ایشان تقدیم شده است.
نظر شما