روایت خاطرات دهه ۴۰ و ۵۰ تئاتر شهر تبریز

استاد «مهدی لزیری» هنرمند پیشکسوت تئاتر تبریز در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزار شبستان در تبریز با بیان اجمالیِ خاطراتی از پشت صحنۀ نمایش های دهه 40 و 50 هجری شمسی در تبریز و ذکر خیری از هنرمندان فوت شده و در قیدِ حیاتِ تئاتر این کلانشهر معتقد است که اگر همۀ این خاطرات گفته شود، یک کتاب قطور خواهد شد.

لزیری متولد 1327  تبریز است. فعالیت تئاتر و نمایش را از سال 1345 هجری شمسی آغاز کرد و همزمان، در دبیرستان ‌های تبریز به تدریس پرداخت. او بیش از یک دهه مسئول اردوگاه‌های کشور هم بوده ‌است. منش مهربان و تجربه سال‌ ها مؤانست در فضای آموزشی، موجب شد نقش این هنرمند به عنوان چهره ‌ای جریان ‌ساز و تاثیرگذار در میان نوجوانان آن دوره مطرح باشد؛ نوجوانانی که به تأسی از بینش و دانش استاد، امروز، بسیاری از آن ها از چهره ‌های سرشناس تئاتر تبریز تبدیل شده اند.

استاد لزیری نمایش‌های بسیاری را در کسوت کارگردانی، بازیگری و طراحی صحنه در کارنامه هنری خود دارد که از آن جمله می توان به نمایش‌های «تو قهرمان نیستی»، «تسلیم‌شدگان» و «توی گوش سالمم زمزمه کن» اشاره کرد.

او در مراسم اختتامیه سی و هشتمین جشنواره تئاتر فجر در سال 98، به خاطر «یک عمر فعالیت هنری» مورد تجلیل قرار گرفت و در مراسم بزرگداشتی که برای او و چند چهره دیگر در تهران تدارک دیده شده بود، شرکت کرد.

خوشحالی از بازگشایی تئاترشهر

این پیشکسوت تئاتر تبریز با اشاره به تاریخچه ای از شکل گیری سالن نمایش در مجموعه تربیت تبریز می گوید: این سالن در سال های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، سالن جمع و جوری بود که تماشاگر در آن، به همه نقاط صحنه اشراف داشت و از تمام گوشه ها می شد به راحتی تا عمق صحنه را مشاهده کرد. این ویژگیِ جمع و جور بودن از طرفی و دید داشتن به تمام نقاط صحنه از سوی دیگر باعث می شد صمیمیتی بین هنرمندان و تماشاگران شکل بگیرد و حالا که بعد از چند سال تعطیلی، خبر بازگشایی این مجموعه را می شنوم احساس خوشحالی می کنم و اطمینان دارم با توسعه این مجموعه هنرمندان و مردم تئاتردوست یک بار دیگر خواهند توانست به تماشای تئاترهای فاخر بنشینند.

استاد لزیری به بازدید چندین باره اش از مراحل مختلف بازسازی تئاترشهر اشاره کرده و اضافه می کند: در آخرین بازدیدم مشاهده کردم که پروژه چقدر پیشرفت خوبی کرده و به حالتی رسیده که می توان بر روی نقش آفرینی آن در کمک به تقویت تئاتر تبریز حساب باز کرد.

وی در عین حال می گوید: به رغم تعمیرات گسترده و بازسازی های اساسی در داخل بنا، نمای این مجموعه در همان حالتِ قدیمی باقی مانده که لازم است شورای دوره ششم و شهردارِ تازه نفسی که روی کار خواهد آمد، برای زیباسازی نمای این بنای تاریخی مساعدت داشته باشند و انشاءالله با همّتِ دوستان فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاضدت مجموعه شهرداری این مطالبه هم عملیاتی شود.

این پیشکسوت تئاتر تبریز ادامه می دهد: همان طور که در تئاتر تاکید داریم پشت صحنه مال هنرمندان و روی صحنه متعلق به مخاطبان است، در مورد بنای تئاترشهر هم می توانیم بگوییم که داخل بنا مال ما تئاتری هاست که بازسازی کرده ایم اما بیرون و نمای بنا متعلق به شهر و شهرداری است.

وی اظهار امیدواری می کند، شهرداریِ دورۀ ششم در تعامل با خیّرانی که پیش تر برای مشارکت در زیباسازی نمای تئاترشهر اعلام آمادگی کرده اند کار شروع شده در متحوّل کردن تئاترشهر تبریز را تکمیل کنند.

استاد لزیری در پاسخ به این سوال که چه خاطراتی از تئاترشهر دارد، می گوید: وقتی تئاتر را شروع کردم و اولین نمایش ها را روی صحنه بردم، یادم هست که تمامی فعالیت ‌های لازم برای اجرا را خودم به همراه دوستانم انجام دادم. در آن دوره باید به نوعی همه فن حریف می‌ بودیم.

وی می گوید: یاد روزهایی که الوار و تخته ها را برای استفاده در صحنه، خودمان رنده می کردیم بخیر. تئاترشهرِ کنونی با عرق ریختن های پیشکسوتان، تحویل نسل های جدید شده و به واقع، بزرگانِ تئاترِ این شهر برای ترقّی نمایش تبریز از جان مایه گذاشته اند.

وی با یادآوری آماده سازی های عمدتاً ضربتی آکسسوارِ نمایش ها اضافه می کند: گاهی اوقات آنقدر در سالن تئاتر فعالیت می کردیم که از فرط خستگی، گوشه ای از فرشِ مورد استفاده در صحنه را لحاف کرده و روی پاهایمان می کشیدیم و در همانجا، یعنی داخل سالن می خوابیدیم.

این پیشکسوت تئاتر تبریز می افزاید: ما در سال های اولِ شروع فعالیتِ تئاتری، برای تنظیم نور و همچنین ایجاد عایق صدا، مجبور می شدیم لحافی را به دیوارِ پشت صحنه بکوبیم که پنجره ای از آن به بیرون باز می شد چون هیچ امکان دیگری وجود نداشت.

لزیری ادامه می دهد: جمال رشدی، محمود قبه زرین، محمود اخی، خسرو پایاب، ابراهیم پشت پناه، علی کوهپایه و بسیاری از هنرمندان شاخص تئاتر تبریز که برخی از آن ها آسمانی شده اند و تعدادی دیگر از آنها در قید حیات هستند، اجراهای ماندگاری در تئاترشهر داشته اند که همه لحظات حضور و فعالیت هنری این بزرگان، خاطراتِ عمدتاً شیرینی است که اگر این خاطرات بیان شود، بی تردید یک کتاب قطور خواهد شد.