به گزارش خبرگزاری شبستان از رشت، کتاب «بیگانه ای در کنار کوچک خان» خاطرات یان کولارژ، فردی از جمهوری چک است که دست روزگار او را به سمت جنبش جنگل سوق داد. این کتاب در سال ۱۳۸۴ توسط رضا میرچی در «پراگ» پیدا و ترجمه شد.
کولارژ، فردی متخصص به امور فنی بود و سال‌های واپسین حکومت تزارها برای کار به این امپراتوری مهاجرت می‌کند. سفر او صرفا به منظور تخصص در امور فنی بوده است، اما جریان‌های سیاسی روزگار او را وارد طوفان بزرگ انقلاب روسیه می‌کند و سرانجام به دستور حکومت جدید بلشویک‌ها از طریق قفقاز و باکو به گیلان فرستاده می‌شود تا برای حمل تسلیحات بلشویک‌ها از باکو به ایران بر انجام این امر نظارت و تسلیحات معیوب را تعمیر کند.
کولارژ پس از مدتی اقامت در گیلان و ارتباط با سران جنبش جنگل و در جریان جنبش، جذب شخصیت میرزا و جنبش می شود و میرزا نیز به جهت اعتمادی که به وی داشت او را به منصب اسلحه دار باشی جنبش منصوب می کند تا برایشان ابزار نبرد بسازد و ابزارهای نظامی شان را تعمیر و نگهداری کند. نزدیکی کولارژ به میرزاکوچک خان موجب می‌شود گزارش‌های دست اول و مهمی را در کتابش ارائه دهد. بطوریکه این گزارش‌ها در کمتر کتابی دیده می‌شود.
مهمترین وقایعی که کولارژ به آن اشاره دارد، نقش «حیدرخان عمواوغلی» در جنبش است. وی معتقد است که حیدرخان نقش مهمی در اجرای اهداف بلشویک‌ها در ایران داشت. در خاطرات وی، واقعه ملاسرا، ماجرای کشتی اسحه و مهمات و نگاه جدیدی به ماجرا دارد. کولارژ به جهت اقامت در ایران ۱۲۹۸ تا ۱۳۲۰ خورشیدی گزارش‌های ارزنده‌ای از خاطرات و شنیده‌های خود از جنبش جنگل گردآوری می‌کند. البته متن خاطرات وی محدود به گزارش‌های وی از ایران نمی‌شود بلکه تمامی مسیرها و ایامی را که کولارژ از سرزمین خود شروع کرد و تا مدت ۲۰ سال به طول انجامید، را در بر دارد.
کولارژ، از نظر فکری و سیاسی، از هیچ جریان سیاسی به ویژه از بیگانگان در کتاب خود طرفداری نمی‌کند، بلکه تنها به صورت ناظری بی‌طرف به نقل گزارش‌ها می‌پردازد. توصیف او از شخصیت میرزا نشان می‌دهد که کولارژ کاملا جذب شخصیت میرزا کوچک خان شده بود. وی دو صفحه از متن کتاب را به خصوصیات و ویژگی‌های میرزا اختصاص می‌دهد و حتی به نقد و رد بدگویانی نظیر اسد بیک درباره میرزا می‌پردازد. کولارژ در کتاب خود به ملاقات‌های رضاخان با میرزا کوچک اشاره می‌کند و بدون تعصب و جانبداری از میرزا، به سرنوشت وی افسوس می‌خورد و ضمن بیان سیاست‌های مرسوم شرق، نشان می‌دهد اختلاف و تضاد اطرافیان با میرزا کوچک ریشه‌های پنهان‌تری در درون دارد.
کتاب «بیگانه ای در کنار کوچک خان» در سال ۱۳۸۴ توسط انتشارات فرزان چاپ شده است.
نظر شما