به گزارش خبرنگار شبستان، دکتر شهین اعوانی، عضو هیئت علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، در دومین روز از همایش بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی، که در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد، با موضوع «آیا دیدگاه خواجه درباره سعادت ارسطویی است؟» به ایراد سخنرانی پرداخت.
وی با اشاره به اینکه در اخلاق هماره خواجه از ارسطو نقل قول هایی کرده است که در اخلاق نیکوماخوسی یافت نمی شود، اظهار داشت: البته ممکن است که نسخه متفاوتی در اختیار او بوده که امروزه اینچنین به نظر ما می رسد.
اعوانی با طرح این سوال که "آیا سعادت واقعیت نفس الامری دارد یا خیر؟"، ادامه داد: این سوال هماره پیش می آمده که آیا سعادت چیزی است که باید به آن برسیم یا امری درون ماست که ما باید آن را از حالت بالقوه خارج نماییم؟
وی در ادامه گفت: از آنجا که سعادت هماره به عنوان غایت اخلاق مطرح می شود، لذا در این باره باید نظام های اخلاقی مورد نقد و بررسی قرار گیرند و در اخلاق ناصری، آنگونه که بر می آید، خواجه از حافظه خود گویی بسیار استفاده می کرده است و به نوعی از مضامین و آموزه های ارسطویی، بدون ذکر منبع، نقل می نماید.
اعوانی به تعریف حکمت نزد خواجه پرداخت و گفت: خواجه می نویسد که حکمت در نزد اهل معرفت به دانستن چیزها آنچنان که باید، و قیام کارها، آنچنان که باید است و چون چنین شود، حکمت علم و عمل جمع می آید. اما درمقابل ارسطو نیز بدان معتقد بوده و تاکید نموده است.
وی ادامه داد: بر اساس این نظر، حکیم کسی است که در او علم و عمل حاصل شود، و در اینصورت این فرد می تواند به بلندترین مراتب نوع انسانی بر اساس این علم و عمل دست یابد.
اعوانی به اشکال ابن سینا به ارسطو اشاره کرد و گفت: بر اساس دیدگاه ابن سینا، اخلاقی که ارسطو نوشته است، بر خلاف ادعای وی، مناسب جوانان نیست و بنابراین خواجه در اخلاق ناصری تلاش دارد تا نوشته ای فراهم آورد که مناسب قشر جوان و نوجوان باشد.
وی افزود: بنابراین خود خواجه تصریح می کند که اگر در این کتاب از سعادت سخن می گوید صرفا به این خاطر است که جوانان به این امر آشنا شوند و افراد سعادتمند را نیز بشناسند که اگر بخواهند به این امر نایل آیند، هم الگویی داشته باشند و هم بدانند که این امر شدنی بوده و کسانی هستند که دارای این مراتب می باشند.
اعوانی خیر را در دیدگاه خواجه به مطلق و مضاف تقسیم کرد و گفت: هر چند ارسطو خیر مضاف را نمی پذیرد، اما خواجه با پذیرش هر دو قسم، خیر مضاف را نیز بازگشت به خیر مطلق می داند.
وی در بحث اینکه سعادتمندی فقط در جهان آخرت به دست می آید یا اینکه انسان می تواند در این دنیا هم سعادتمند باشد، گفت: خواجه سعادت را صرفا در آن دنیا می داند و دنیا را محل رسیدن به خیر مطلق نمی داند. اما ارسطو معتقد است که عقل سلیم چطور می توانند قبول کند که انسان اعتدال را رعایت نموده و به سراغ فضایل اخلاقی هم برود، اما در همین دنیا به سعادت نرسد؟!
وی این اختلاف در این سعادت را، اساسی ترین اختلاف بین ارسطو و خواجه دانست و گفت: اما ارسطو سعادت در این دنیا را نیز دارای مراتبی می داند که البته باز معتقد است که می توان به سعادت سعید تام رسید، در حالی که خواجه معتقد است که فضیلیت روحانی نصیب کسی می شود که از جسم بگذرد که این نیز صرفا در جهان دیگر اتفاق خواهد افتاد.
گفتنی است که همایش بزرگداشت همایش بزرگداشت حکیم خواجه نصیرالدین طوسی با همکاری انجمن حکمت و فلسفه ایران، ششم و هفتم اسفندماه در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزاد شد. در این همایش دو روزه، منظومه فکری خواجه نصیرالدین در 5 حوزه اخلاق، علم، فلسفه، کلام، منطق بحث و بررسی گردید.
پایان پیام /
نظر شما