به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از ستادخبری دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، کرسی آزاداندیشی «چالشهای زنجیره ارزش در نشر الکترونیکی و چاپی (از خلق محتوا تا مخاطب‌شناسی) با تمرکز بر کتب دانشگاهی» همزمان با دومین روز از نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوی خانه کتاب با حضور اعظم رحیمی‌نیک (مدرس دانشگاه)، محمد بلوریان تهرانی (مدرس دانشگاه)، محمدرضا مهدوی‌راد (مدیرروابط عمومی انجمن بازاریابی) برگزار شد.
تولید محتوا با توجه به نیاز بازار
مهدوی راد در ابتدای این نشست با اشاره به ظرفیت‌های حوزه نشر در درآمدزایی اظهارکرد: اگر کتاب را یک کالای فرهنگی در نظر بگیریم ظرفیت خوبی برای درآمدزایی و اشتغال دارد و گاه توانسته است از نظر درآمدزایی سهم بالاتری از رقبای خود، داشته باشد. نشر از فعالیت‌های مهم فرهنگی است که به انتشار منابع اطلاعاتی به صورت چاپی و الکترونیک می‌پردازد. امروزه این داده‌ها به شکل فزاینده‌ای به صورت الکترونیکی در حال انتشار است. چالش‌هایی در حوزه نشر وجود دارد که موجب افت کیفی و کاهش مخاطب کتاب شده است. زنجیره ارزش تمام فعالیت‌ها در یک سازمان موجب ارزش محصول می‌شود. این زنجیره تحت تاثیر نوآوری، ارتباط با مشتری و محیط فعالیت است و به دنبال بهینه کردن فعالیت‌ها است و باعث افزایش مزیت رقابتی می‌شود.
وی گفت: تولید محتوا اولین مرحله در زنجیره ارزش کتاب است. این محتوا باید منطبق با نیاز مخاطب تولید شود. پردازش، مجموعه فرآیندهای تولید و چاپ و توزیع از دیگر زنجیره‌های ارزش کتاب است. فناوری در این زمینه می‌تواند با یک نوآوری عظیم، منشا تغییر باشد و سرعت و هزینه‌ها را در این زنجیره، بهبود ببخشد. مخاطب مانند یک بازار است. درحوزه کتاب به صورت کلی دو نوع مخاطب داریم. یک گروه کتابخوان و گروه دوم افرادی که صرفا کتاب را خریداری می‌کنند.
ضرورت بازاریابی پیش از تولید کتاب
اعظم رحیمی نیک نیز در این نشست، تصریح‌کرد: به کتابهای دانشگاهی نباید صرفا نگاهی اقتصادی داشت. این کتاب‌ها منافع زیادی برای مولفان آن، دانشگاه و دانشجویان دارند. همچنین در این حوزه نیاز به رعایت قوانین است و در حال حاضر دستورالعمل کامل و جامعی برای کتابهای دانشگاهی داریم. تولیدات علمی دانشگاه‌ها رشد قابل توجهی دارد. البته از شروع بیماری کرونا این روند کند شده است. انتشار این تولیدات باید پشتیبانی شود. در زنجیره ارزش قبل از تدارکات داخلی باید بازاریابی وجود داشته باشد. نیازسنجی شود چه کتابی مورد نیاز بازار است. در برخی رشته‌ها کمبود کتاب داریم. البته به خدمات بعد از فروش نیز باید پرداخته شود.
این استاد دانشگاه یادآورشد: افراد دانشگاهی به طور متوسط روزانه چهارساعت از اینترنت استفاده می‌کنند و برای مطالعه کتاب‌هایشان بیشتر از کتابهای الکترونیک بهره می‌برند. یکی از دلایل عمده کاهش تولید کتاب، همین موضوع است. نیازسنجی برای کتابهای دانشگاهی ضروری است. درباره مباحث جدید باید نیازسنجی شود تا تجانس بین عرضه و تقاضا ایجاد شود و دولت به ویژه وزارت علوم نیز باید در این حوزه فعال باشد و برای تولید کتاب خوب و مورد نیاز از استادان دانشگاه حمایت کنند.
عقب‌ماندن از کتابهای روز دنیا
بلوریان تهرانی هم در این نشست گفت: اولین قدم در زنجیره ارزش انتخاب کتاب دانشگاهی است. ناشران باید کتابهای خارجی را رصد کنند. کتابهای علمی دانشگاهی ما از کتابهای روز دنیا دو تا پنج سال عقب هستند. برای چاپ کتاب دانشگاهی اولین مرحله، داوری است و بعد مراحل آمادهسازی را داریم و سپس کتاب برای دریافت مجوز می‌رود تا این مرحله ارزش افزوده برای ناشر ندارد. این روند و پروسه دوسال طول می‌کشد. باتوجه به این مساله در این حوزه نیاز داریم، مشوقهایی ایجاد شود. هزینه‌ها و رفت‌و‌آمدهایی که برای تولید کتابهای دانشگاهی انجام می‌شود، نسبت به سود و ارزش و زحمت‌هایی که برای آن کشیده می‌شود، بسیاربالاتر است.
وی اظهارکرد: تبلیغات در حوزه کتاب ضروری است. کتاب تبلیغات ندارد. روش تبلیغاتی برای کتاب دانشگاهی معمولا توصیه استاد به دانشجویان است. معرفی کتابفروش به مشتری نیز روش دیگری است. ما به ندرت کتابفروش‌هایی داریم که خودشان مولف باشند به ندرت داریم. ما باید کمپین‌هایی راه بیندازیم که به جای هدیه دادن گل و چیزهای دیگر، کتاب هدیه بدهند. تهیه فهرست از کتاب‌ها در رشته‌های تخصصی وظیفه انتشارات است. فقدان بخش‌بندی، مساله دیگری است که این بیشتر وظیفه ناشران و مولفان است.
وی تاکیدکرد: دولت باید به مولفان و مترجمان کتابهای دانشگاهی یارانه اختصاص دهد. تالیف این کتاب‌ها زمان‌بر است و نیاز به تشویق دارد. در رویداد‌هایی مثل نمایشگاه کتاب نیز می‌توان این کتاب‌ها را به عنوان جایزه و هدیه داد. گرانی کاغذ و سهمیه کاغذ مساله دیگر در این حوزه است و موجب کاهش تیراژ کتاب و افزایش هزینه و نهایتا قیمت کتاب شده است. پرداخت این مبالغ به ویژه برای دانشجویان سخت است. حذف اولویت خرید کتاب در سبدخانوار نیز مساله دیگر است. همه این مسائل موجب دیده نشدن یا دیر دیده شدن کتاب در ویترین کتابفروشی‌ها می‌شود.
بلوریان تهرانی در پایان گفت: در روش‌های آنلاین باید خلق محتوا کنیم و مقاله‌هایی از کتاب‌ها در فضای مجازی منتشر کنیم. این اقدامی کمک‌کننده برای تبلیغ و معرفی کتاب است. همه ناشران باید صفحه اینستاگرام داشته باشند و مخاطبان هم در فضای مجازی به معرفی کتابهای خوب بپردازند. مخاطب شناسی نیز بسیار مهم و اولین گام است و به این مساله ناشران کم‌تر توجه کردند. این اقدام برای عهده گروه انتخاب کتاب انتشارات است.
دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوم بهمن‌ماه آغاز شده و تا دهم بهمن‌ماه ١٤٠٠ ادامه خواهد داشت. علاقه‌مندان برای بازدید و خرید کتاب می‌توانند به ketab.ir مراجعه کنند.
نظر شما