به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، در فرهنگ اسلامی اولین روز ماه شوال به عنوان عید فطر و جشن بازگشت به فطرت تعین شده است، زیرا مسلمانان روزه دار در طول ماه رمضان با ارتباط های پی در پی با خداوند متعال واستغفار از گناهان به تصفیه روح و جان خویش همت گماشته و از تمام آلودگی های ظاهری و باطنی که بر خلاف فطرت آن هاست، خود را پاک نموده و به فطرت واقعی خود برمی گردند . امیرمؤمنان علی علیه السلام نیز از همین زاویه به عید فطر می نگرد و با اشاره به روز عید می فرماید: «انما هو عید لمن قبل الله صیامه وشکر قیامه وکل یوم لا یعصی الله فهو عید» این عید کسی است که خدا روزه اش را پذیرفته و نماز او را ستوده است و هر روز که خدا نافرمانی نشود، آن روز عید است، لذا در این خصوص با حجت الاسلام «عليرضا شاه فضل» مسئول دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی گفت و گویی انجام داده ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
فلسفه عید فطر چیست؟
عید فطر یکی از بزرگترین اعیاد اسلامی است. عیدی که تمامی مذاهب اسلامی در آن شریک بوده و به صورت یکپارچه در تمام جهان اسلام جشن گرفته می شود. عید فطر از دو واژه گرفته شده است، واژه «عید» به معنی رجوع و برگشتن است و فطر به معنای آفرینش، ابداع و سرشت و صفتی است که هر موجود در آغاز خلقتش داراست. از این رو می توان عید فطر را به معنای بازگشت انسان به فطرت الهی خویش دانست. این تکامل در پرتو جهاد با نفس امّاره و در سایه تهذیب و تزکیه و بهره وری از فرصت های ناب به دست می آید.
لذا واژه «عید» به معنی بازگشت است و کاربرد آن بیشتر در ایامی است که همراه با سرور و شادی می باشد،کما اینکه در قرآن کریم هم داریم که حضرت عیسی(ع) فرمودند: «اللَّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَيْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ تَكُونُ لَنا عِيداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا وَ آيَةً مِنْكَ وَ ارْزُقْنا وَ أَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ » (عيسى‌بن مريم گفت: خداوندا، پروردگارا! مائده‌اى از آسمان بر ما فرو فرست كه براى نسل كنونى و آيندگان ما عيد و نشانه‌اى از تو باشد و ما را روزى ده كه تو بهترين روزى دهندگانى.) بنابراین عید به معنای یک روز خوبی است که هر سال ما به آن روز بر می گردیم و یاد و خاطره آن روز را زنده نگه می داریم.
کلمه فطر هم از واژه «فطرت» و «سرشت» گرفته شده است. همچنین می توانیم از ماده فطره به معنای بازگشایی هم معنا کنیم که خداوند در قرآن کریم فرمود: «فاطر السموات والارض»، خداوند شکافننده آسمان و زمین است لذا عید فطر، عیدی است که انسان در پایان ماه مبارک رمضان، روزه خود را می شکافد و وارد ماه بعد می شود لذا ما می توانیم بنای عید فطر را برذمبنای بندگی بگذاریم که فرد یک ماه با دستور الهی در طول روز از خوردن، آشامیدن و محرمات روزه امتناع کرده و توانسته در طول این یک ماه تقوای الهی را کسب کند و با موفقیت از این آزمون سخت خارج شود.
بنابراین روزه گرفتن یک کار سختی است. یک ماه انسان از اذان صبح تا اذان مغرب حق خوردن و آشامیدن هیچ چیزی را ندارد و تنها عاملی هم که باعث می شود انسان از این محرمات اجتناب کند، ترس از خداوند است، یعنی تقوای الهی کاملا در روزه آشکار و مبرهن است لذا کسب تقوا در این ماه بسیار زیاد و به وفور است.اگر انسان در پایان ماه مبارک رمضان در خود شادی و شعفی احساس می کند به خاطر آن نشاط معنوی است که در سایه تقوا برای فرد ایجاد شده است.
از سوی دیگر ما در ماه مبارک رمضان، شب های قدر را داشتیم که این شب ها، شب مناجات، دعا و تلاوت قرآن است که هر آیه آن یک ختم قرآن محسوب می شد. شب های رحمتی بوده که افراد بسیار زیادی از مومنان و افرادی که با توبه به درگاه الهی بازگشتند، خداوند آنها را مورد آمرزش و غفران خود قرار داده است و خود این امر، جای عیدی گرفتن و عید گرفتن دارد. در واقع عید فطر به یک معنا عید پاکی است، عیدی است که مسلمانان از آلودگی ها پاک می شوند و یک سال جدیدی را همراه با معنویت آغاز می کنند. خوشا به حال کسانی که در این ماه توفیق بندگی داشتند.
عید فطر در کشور ما نیز همانند سایر کشورهای اسلامی جشن گرفته می شود، ضمن اینکه در بعضی از کشورهای اسلامی این عید بسیار مفصل تر از ایران برگزار می شود و حتی روزهای تعطیل آنها نیز بیشتر است. لذا این عید بزرگ در کشور ما هم مورد توجه است. اگر دقت داشته باشید، می بینید در کشور ما مسافرت در ایام ماه مبارک رمضان کاهش می یابد و بعد از این ماه مبارک جاده ها و مراکز تفریحی شلوغ می شوند. این نشان می دهد که مردم جامعه ما اهل روزه و عبادت بوده و سعی می کنند عید فطر را با مسافرت همراه کنند و لذت بیشتری هم ببرند. یکی از اتفاقات زیبایی که در بعضی از شهرستان ها به ویژه کاشان رخ می دهد، این است که در عید فطر افراد بر مزار قبور اموات خود می روند و با توزیع شیرینی و شکلات این جشن را با اموات خود برگزار می کنند.
فطریه چیست؟
«فطریه» یک فلسفه جالبی دارد و آن اینکه خداوند متعال در کنار تمامی اعمال عبادی انسان یک پیوست مالی هم قرار داده است، به عنوان مثال فرموده: فردی که به مکه مشرف می شود برای اینکه حجش مورد قبول واقع شود باید یک قربانی انجام دهد در نماز و سایر اعمال نیز همین طور است، در قرآن کریم هم اشاره شده است «الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُون» كسانى هستند كه به غيب ايمان دارند و نماز را به پاى مى‌دارند و از آنچه به آنان روزى داده‌ايم، انفاق مى‌كنند. یعنی انفاق باید در کنار ایمان و عمل صالح باشد.
در واقع اموالی که انسان در کنار عبادت انفاق می کند، مالی است که انسان را تزکیه و پاک می کند و اینکه اسم «زکات فطریه» گذاشته شده است، دلیلش همین است که انسان در کنار بندگی خداوند باید ارتباطی هم با خلق خدا برقرار کند و با انفاق به حال فقرا و نیازمندان رسیدگی کند، ضمن اینکه فطریه هم چنین فلسفه ای دارد. درست است ما یک ماه روزه گرفتیم و بندگی کردیم اما این عبادات ما نیاز به مکملی دارد که آن مکمل هم به وسیله انفاق انجام می شود.
در خصوص فضیلت دعای قنوت نماز عید فطر توضیح دهید؟
نماز عید فطر یکی از نمازهای باشکوه مسلمانان است و جمعیت کثیری از مومنان در عید فطر جمع شده و نماز می خوانند. دعای قنوت از مضامین بسیار والایی برخوردار است. بخش اول این دعا بیان عظمت و بزرگی خداوند است. «اللّهُمَّ اَهْلَ الْکِبْرِیاَّءِ وَالْعَظَمَهِ وَاَهْلَ الْجُودِ وَالْجَبَرُوتِ وَاَهْلَ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَهِ» خدایا ای اهل بزرگی و عظمت و ای شایسته بخشش و قدرت و سلطنت و ای شایسته عفو و رحمت. «وَاَهْلَ التَّقْوی وَالْمَغْفِرَهِ اَسْئَلُکَ بِحَقِّ هذَا الْیَومِ الَّذی» و ای شایسته تقوی و آمرزش از تو خواهم به حق این روزی که «جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَلِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ الِهِ ذُخْراً وَشَرَفاً وَمَزِیْداً» قرارش دادی برای مسلمانان عید و برای محمد صلی الله علیه و آله ذخیره و شرف و فزونی مقام. «اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تُدْخِلَنی فی کُلِّ خَیْرٍ» که درود فرستی بر محمد و آل محمد و درآوری مرا در هر خیری که «اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کُلِّ سُوَّءٍ اَخْرَجْتَ»درآوردی در آن خیر محمد و آل محمد را و برونم آری از هر بدی و شری که برون آوردی. «مِنْهُ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ» از آن محمد و آل محمد را - که درودهای تو بر او و بر ایشان باد خدایا از تو خواهم .
سپس در بخش دوم می خوانیم «خَیْرَ ما سَئَلَکَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّالِحُونَ وَاَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ» بهترین چیزی را که درخواست کردند از تو بندگان شایسته ات و پناه برم به تو از آنچه پناه بردند از آن.«عِبادُکَ الْمُخلَصونَ» بندگان شایسته‌ات. به نظر می رسد شاید بالاتر از آن درخواست، درخواست دیگری وجود نداشته باشد که بگوییم بهترین چیزی که خداوند برای پیامبر (ص) و آلش قرار داده برای ما هم قرار دهد، یعنی تبدیل شدن به بهترین بندگان لذا این دعا دارای پیام مهمی است و آن این است که انسان می تواند خود را در مسیر ائمه (س) و پیامبر اکرم (ص) قرار دهد.
نظر شما