به گزارش خبرگزاری شبستان از همدان، کهن شهر هَمَدان مهد تمدن‌های متعدد بوده که از رهگذر آنها آثار ماندگاری به یادگار دارد؛ بناهای تاریخی و اشیائی قیمتی که امروز در ۱۰ موزه زیبا نگهداری می‌شوند.
استان همدان دارای 16 موزه است که از این تعداد ۱۰ مورد در شهرستان همدان قرار دارد. از این بین، موزه تپه باستانی هگمتانه، آرامگاه بوعلی سینا، و موزه میدان مرکزی متعلق به میراث فرهنگی است و مالکیت موزه تاریخ طبیعی، دفاع مقدس، آمادای، حمام قلعه و موزه وقف با سایر دستگاه‌های اجرایی است. موزه آموزش و پرورش یا "موزه مدرسه" و موزه مشاغل هم با مشارکت میراث فرهنگی و سایر دستگاه‌ها ایجادشده است.
موزه هگمتانه
یکی از قدیمی‌ترین موزه‌های همدان در تپه باستانی هگمتانه واقع‌شده و آثاری از هزاره اول پیش از مسیح تا دوران اسلامی در این موزه نگهداری می‌شود. بنای این موزه در یک طبقه و با زیربنای 600 مترمربع در مرکز محوطه باستانی هگمتانه قرار داشته که با توجه به انواع اشیاء و آثار باستانی عرضه‌شده می‌توان آن را به دو بخش تاریخی و اسلامی تقسیم کرد.
اشیاء هر دو بخش حاصل کاوش‌هایی است که در سال‌های گذشته از سطح تپه انجام‌شده و بیشترین آثار و اشیاء را آثار سنگی و سفالی تشکیل می‌دهد.
قدیمی‌ترین شیء این موزه، خمره سفالی مربوط به هزاره پنجم قبل از میلاد است که از نظر هنری بسیار ارزشمند بوده و مجموعه تابوت‌های سنگی و سفالی مربوط به دوره پارتیان که از میدان شیر سنگی به دست آمده‌اند، خمره‌ها و سنگ‌های تزئینی با نقوش زیبا و سنگ‌قبرهای دوران مختلف اسلامی نیز در این موزه نگهداری می‌شود.
موزه بوعلی سینا
موزه بوعلی سینا که در مقبره حکیم پرآوازه شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا واقع‌شده نیز از موزه‌های زیبای همدان به شمار می‌رود. آرامگاه شیخ‌الرئیس بوعلی سینا در مرکز شهر همدان واقع‌شده و طرح و نقشه این آرامگاه از گنبدکاووس اقتباس یافته و یکی از شاهکارهای هنر معماری به شمار می‌رود.
ساخت این بنا به شکل امروزه در سال 1330 شروع‌شده و در سال 1333 خاتمه یافته و در حال حاضر تالار جنوبی آرامگاه به‌عنوان موزه و محل نگهداری آثار ارزشمند و نفیس ایرانی و خارجی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
در این تالار، سکه، سفال، برنز و سایر اشیاء کشف‌شده مربوط به هزاره‌های پیش از میلاد و دوران اسلامی و در تالار شمالی کتابخانه‌ای مشتمل بر 8 هزار جلد کتاب خطی و چاپی نفیس ایرانی و خارجی و غرفه‌هایی مربوط به آثار بوعلی سینا و شعرا و نویسندگان همدانی نگهداری می‌شود.
موزه تاریخ طبیعی
موزه تاریخ طبیعی وابسته به دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا از زیباترین موزه‌های همدان و از گران‌بهاترین سرمایه‌های ملی است که سال ۱۳۵۱ به کوشش «جعفر محمد علیزاده» در مساحت تقریبی 2 هزار مترمربع ایجاد است.
این موزه، مجموعه‌ای کم‌نظیر از نمونه انواع گونه‌های حیوانی، گیاهی و طبیعی اقلیم ایران و جهان است که تماشای آن، ذهن هر بیننده‌ای را به گذشته و حال، اعماق آب‌ها و فراز خاک‌ها می‌کشاند.
در این مجموعه اعجاب‌انگیز که هم‌اینک به‌عنوان یکی از گران‌بهاترین سرمایه‌های ملی و بستری برای مطالعات دانش‌پژوهان و اهل تحقیق شناخته‌شده، هزاران نمونه زنده، سنگواره و «تاکسی‌درمی» شده از گونه‌های گیاهی پستانداران، پرندگان، خزندگان، حشرات و آبزیان به شیوه‌های مدرن و علمی نگهداری می‌شود.
موزه مردم‌شناسی آمادای
موزه مردم‌شناسی آمادای از دیگر موزه‌های مستقل استان است که آن هم به کوشش پژوهشگر ارجمند جعفر محمدعلیزاده در دانشگاه آزاد واحد همدان و با هدف معرفی فرهنگ و تمدن همدان ساخته است.
3 هزار شیء شامل وسایل مورداستفاده مردم از دوره صفویه تا دوره معاصر، آداب‌ورسوم قومیت‌های مختلف و 4 هزار شیء از حیات‌وحش استان و حشرات و پروانه‌های تاکسی درمی‌شده در آن نگهداری می‌شود.
موزه "آمادای" با زیربنای هزار و 200 مترمربع در دوطبقه و با چهار سالن مجزا ساخته‌شده و کلکسیونی از فسیل‌ها و سنگ‌های قیمتی و زینتی کشور در آن نگهداری می‌شود.
باغ موزه دفاع مقدس
باغ‌موزه دفاع مقدس که سال 1389 گشایش‌یافته از زیباترین و مهم‌ترین موزه‌های مستقل استان همدان است؛ موزه‌ای که به همت سردار سرلشکر شهید حاج حسین همدانی و جمعی از یادگاران دفاع مقدس راه‌اندازی شده است.
این موزه که به معرفی تاریخ معاصر استان می‌پردازد در بلوار کولاب و منطقه گردشگری عباس‌آباد ایجادشده و به‌وسیله اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس نگهداری و مدیریت می‌شود.
در این مکان، آثار ارزشمند هشت سال جنگ تحمیلی شامل انواع ماشین‌های جنگی، ماشین‌ها و ابزارهای مینیاتوری از مناطق جنگی و تعدادی یادبود از شهدای جنگ تحمیلی به نمایش گذاشته‌شده است. در محوطه بیرونی آن هم کتیبه هشت هزار شهید استان همدان، تندیس فرماندهان دفاع مقدس و آب‌نمای موزیکال قرار دارد.
موزه مشاغل گنبد علویان
در این موزه که به همت یک مجموعه‌دار ایجادشده، ابزارآلات سنتی و قدیمی 60 شغل در ایران نگهداری می‌شود که از بین آنها می‌توان به کفش‌دوزی، طبابت، حجامت، دندانپزشکی، مسگری، قفل و کلیدسازی، آشپزی، کمربند سازی، ساعت‌سازی، ادوات سماورسازی، آهنگری، آب‌بندی، مقنی‌گری، ابزار ریسندگی، رمالی و دعانویسی، خراطی، صحافی، سراجی و چرم‌سازی، سلاخی و قصابی و انگشتر سازی اشاره کرد. در این موزه انواع پول، عقدنامه و اسناد قدیمی و کتاب‌های درسی دارالفنون تا اوایل انقلاب نگهداری می‌شود.
موزه حمام قلعه
حمام قلعه معروف به حمام حاج محمد سعید از زیباترین حمام‌های استان همدان است که در یکی از محله‌های قدیمی و اصیل همدان به نام محله قلعه یا قاشق تراشان واقع در خیابان شریعتی قرارگرفته است.
این حمام که گفته می‌شود در اواخر دوره قاجار بناشده دارای مساحتی نزدیک به یک هزار و 700 مترمربع و به شکل سرد و گرم است. این موزه سال 1387 خورشیدی ایجادشده و در داخل آن مجسمه‌هایی به شکل مردم و کارکنان حمام‌های قدیمی ساخته‌شده است.
موزه مدرسه
موزه مدرسه یا موزه گنجینه آموزش و پرورش با هدف آشنا کردن دانش آموزان با فرهنگ و هویت ملی آنها در دبیرستان قدیمی ابن‌سینا ایجادشده و دارای بخش‌هایی چون غرفه مشاهیر و معارف آموزش و پرورش دارای اسامی و زندگینامه 50 نفر از خادمان و پیشگامان فرهنگ همدان و برجستگان فرهنگی و خیرین مدرسه‌ساز، غرفه عکس مدارس قدیمی، اسناد مکاتبات اداری، پرونده‌های تحصیلی و فعالیت‌های ورزشی و فوق‌برنامه مدارس و غرفه وسایل آموزشی و کمک‌آموزشی می‌شود.
به‌منظور آشنایی با چگونگی آموزش در گذشته نیز غرفه‌ای با عنوان "مکتب‌خانه" در نظر گرفته‌شده که مواد آموزشی و دیگر نمادهای مربوط به این دوران در آن نگهداری می‌شود.
موزه وقف
موزه وقف در طبقه زیرین آستان مقدس امامزاده عبدالله(ع) همدان واقع شده و به تازگی گشایش یافته است. در این مکان بیش از هزار قطعه شیء تاریخی و فرش‌ها و قالی‌های نفیس اهدایی به امامزادگان نگهداری می‌شود.
سکه‌ها، کتیبه‌های باستانی، تابلوهای نقاشی و نسخه‌های خطی نفیس قرآن و نهج‌البلاغه از دیگر آثاری است که در موزه وقف به نمایش گذاشته شده است. در بخش از این مکان آثار فلزکاری استاد «محمدباقر ضرابیان»، به چشم می‌خورد که اسباب و ابزار مردمان قدیم همدان را معرفی کرده و وجود ماکت فلزی زیبایی از آرامگاه بوعلی بر زیبایی این مجموعه افزوده است.
موزه میدان مرکزی
سایت موزه میدان مرکزی همدان با مساحت تقریبی ۱۲۰۰ مترمربع، اولین سایت موزه ایران و یکی از کم‌نظیرترین فضاها در جهان است. پس از کشف دو تابوت شکسته سفالی در آذر 1396 بر اثر گودبرداری‌های محوطه میدان مرکزی همدان برای ساخت پیاده‌راه میدان و تکه‌های سفال مربوط به دوره‌های مختلف تاریخی از زمان مادها تا دوران اسلامی، موضوع ساخت موزه در این مکان مطرح شد.
در جریان کاوش‌ها، تعداد زیادی تدفین‌های انسانی به دست آمده که احتمالا مربوط به دوران اشکانی است که به شکل‌های متعددی چون چمباتمه‌ای، جنینی و ساده دفن شده‌اند.
حال پس از 4 سال عملیات اجرایی برای ساخت سایت موزه، بخشی از آن به مساحت 300 متر با تعدادی از اشیاء به دست آمده به‌طور آزمایشی افتتاح شده و کاوش‌ها همچنان ادامه دارد.
گزارش: سمیه مظاهری
نظر شما