به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، نمایشگاه «حیوان نامه» تازه ترین نمایشگاه نقاشی و مجسمه های «شمس الدین غازی» است که از 20 خرداد تا یکم تیرماه به صورت مجازی در گالری گلستان برپاست، در این نمایشگاه 50 اثر طراحی، تصویر سازی، نقاشی و مجسمه از این هنرمند برای نخستین بار به نمایش درآمده است؛ برپایی این نمایشگاه بهانه ای شد تا با این هنرمند به گفتگو بنشینیم که در زیر می آید:
استفاده از خط در آثار شما مشهود است وبه نوعی ترکیب خط به سوژه آثارتان که شیرو شیروخورشید و خروس است یک حالت خاص واعجاب انگیز میدهد؟
در بررسی هنرایرانی مخصوصا هنرایران بعد از اسلام ، همواره عنصر خوشنویسی درکنارنگارگری استفاده شده وچندین سال نقش جدایی ناپذیری داشته تا کم کم درنگارگری دوران صفوی به بعد کمرنگ می شود ودرهنر بعد از قاجار رنگ و بویی متفاوت به خود می گیرد . البته بعدها دردوران معاصر،از دهه ی چهل ، برگشت های متفاوت وارزشمندی را با رویکرد مدرن و پست مدرن از استفاده ی خوشنویسی درآثارهنری را شاهد هستیم و کسانی که با تاریخ هنرآشنایی دارند کاملا به آن واقف هستند . من نیزبا توجه به این که به عنوان تجربه گری درهنر، عاشق آثارهنری ایرانی در دوره های مختلف تاریخ هنرایران هستم،نمی توانم خود را جدا ازآن جریان حس کنم.البته این یک دغدغه ی شخصی است وحتما واجب نیست واستفاده اززبان نوشتاری درکارحتما به منزله استفاده صد درصد ازخوشنویسی درنقاشی های من نیست. گاهی اوقات این نوشته ها می توانند همچون یاد داشت هایی دست نویس باشند. ولی این که حالتی خاص و عجیب به کار می دهد دیگر با قضاوت مخاطب است . هنرمند همواره می کوشد تا موضوع کارش را ازفیلترنگاه درونی و ذهنی خودعبوردهد تا به دنیایی خیالی و جادوئی دست پیدا کند. البته ذکریک نکته لازم است که اهداف هنرمندان معاصرازخلق یا تولید اثرهنری متفاوت است. ولی درگذشته ی هنری ایران،زندگی ودیدگاه هنرمند ایرانی همواره در جستجوی این عالم خیالی بوده است .
چرا سوژه اغلب آثار شما شیر، شیرو خورشید و خروس و ... است ؟
باید بگویم که سوژه اکثرکارهای هنری من شیروخورشید ویا خروس نیست. روی سوژه ها و پروژه های زیادی کارمی کنم وبه دنبال بیان و تجربه های جدید هستم، این یک نظرشخصی است که سوژه های اسطوره ای وتکراری برایم جذابیت خاصی دارد.البته دراین نمایشگاه مجموعه ارائه شده به انتخاب خانم لیلی گلستان بوده است.
شما گرافیست هم هستید ، آیا در طراحی سوژه هایی چون حیوانات از گرافیک هم استفاده کرده اید ؟وچقدر گرافیک برخلق آثارتان تاثیر گذاشته است ؟
باید بگویم ، بله گرافیک تاثیرزیادی برکارهای من داشته و دارد.نگاه تصویری خاص تصویرگری و گرافیکی همیشه جایگاه خاصی درآثار هنری با موضاعات ا سطوره ای داشته و خواهد داشت . با توجه به این نکته که سال هاست آثاراسطوره ای را مطالعه می کنم ،همیشه درتاریخ هنر این نگاه گرافیکی تصویری برایم جذاب بوده ونوع نگاه خاص گرافیکی که درآثار پیش ازتاریخ و همچنین نوع نگاه تصویری درآثارتمدن های باستانی ، متفاوت و جذاب است وپس ازآمیخته شدن هنر با مذهب،این استفاده گرافیکی متفاوت و پیچیده تر شده است و من همیشه سعی کرده ام در آثارم ازاین نگاه دورنباشم واستفاده های مختلفی ازآن می کنم .
شما برای استفاده از المان هایی مثل شیر و شیر و خورشید و خروس تحقیق کرده اید ؟ آیا این آثارحاصل کار پژوهشی بوده است ؟
خب فکرمیکنم درسئوال قبلی به این نکته اشاره کردم،ولی باید بگویم که همیشه برای انتخاب سوژه های خود تحقیق می کنم وتحقیق درهنریکی از علاقه های شخصی من است . تحلیل آثار تاریخ هنری و معاصرهمیشه برایم جذاب بوده وباعث درک بیشتردرارائه اثرهنری می شود.
عنوان تازه ترین نمایشگاه تان درگالری گلستان «حیوان نامه» است ، دلیل انتخاب این عنوان چیست ؟
دلیل استفاده ازاین اسم بیشتر بخاطردغدغه هایی است که پیش تر راجع به آن صحبت شد . دایرة المعارف هایی درباره ی طبیعت و جانوران اززمان یونان باستان و ادامه آن دردوران مختلف حکومت های اسلامی وجود داشته که در کنارآن ها به فراخور،آن تاریخ ،تصاویراعجاب انگیزی به عنوان تصویرگری کتاب ها ارائه شده. مانند: کتاب «حیاة الحیوان» از دمیری و کتاب «عجایب المخلوقات» اززکریای قزوینی. درواقع کتاب های جانورشناسی یا حیوان شناسی یونانی و رومی وعربی بعدها تاثیرزیادی برعجایب نامه ها و حیوان نامه های ایرانی گذاشته اند. کتاب «الحیوان» نوشته «جاحظ » یا «ابوعثمان عمرابن بحر»،ازمنابع تاثیرگذار بر عجایب نامه های ایرانی به حساب می آید که تحت تاثیر کتاب الحیوان از ارسطو درعلوم طبیعی است . لبته جاحظ هرچند ایرانی نبوده اما تاثیرزیادی برنویسندگان ایرانی این نوع کتابها داشته.اومؤسس یکی ازفرقه های معتزله به نام جاحظیه بود. معتزلیان کتاب هایی درباره عجایب المخلوقات ، سگ،خروس وکبوترودیگر حیوانات نوشته اند . البته کتاب هایی مانند : کتاب «الطیّر» از «ابن حاتم سجستانی» و کتاب «الوحوش» از«اصمعی» و کتاب «حیاة الحیوان الکبری» اثر«محمد بن موسی ابوالبقاء دمیری» نیز ازآن جمله اند. بعدها ازکتاب حیاة الحیوان ترجمه های متعددی شده که اسامی متفاوتی مانند، «صفات الحیوان» و«خواص الحیوان» و.... پیدا کرده است. کتاب منافع الحیوان ترجمه فارسی کتاب طبایع الحیوان است که دردوره ی ایلخانی به دست عبدالهادی بن محمد بن محمود بن ابراهیم المراغی برای غازان خان پادشاه مغول ترجمه شده . این کتاب درباره حیوانات و خواص پزشکی ودارویی اعضای بدن آنهاست، اصل کتاب به زبان عربی بوده و آن را«عبیدالله بن جبرائیل ابوسعید بختیشوع» آخرین طبیب مشهورخاندان بختیشوع نوشته است . منافع الحیوان قدیمی ترین کتاب مصورسازی شده موجود عهد ایلخانی محسوب میشود وازنظرنقاشی هایی که دارد در تاریخ هنر نگارگری ایرانی اهمیت زیادی یافته است . صفحه های پراکنده ای از آن نیز در موزه های مختلف جهان موجود است . این کتاب در مکتب تبریز ایلخانی یا مکتب تبریزاول به دستور«غازان خان» تصویرسازی شده است . البته شرح کاملی از فهرست این کتابها جدیدأ درکتاب «دیونامه » نوشته دوست عزیزم آقای پرویز براتی منتشر شده است و کتاب دیگری به نام «عجایب مشرق زمین جستاری درتاریخ هیولاها» نوشته «رودلف ویتکوور» ترجمه وحید سلیمانی به فهرست برخی از این آثاراشاره کرده است .با توجه به مجموعه ارائه شده دراین نمایشگاه هم این عنوان را مناسب پیدا کردم .
لیلا ضامنی
نظر شما