حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، رییس مرکز تحقیقات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با بیان این مطلب که اگرچه سلفی ها جریان های مختلفی هستند اما در قالب دو گونه می توان آنها را تقسیم کرد، به خبرنگار شبستان گفت: یکی سلفی گری مبنایی و دیگری سلفی گری معیاری. در این میان باید توجه داشت که ظرف زمانی مورد تاکید خاص سلفی ها است و این توجه به زمان وجه تمایز سلفیون با غیر آن محسوب می شود.
وی اظهار کرد: اگر متفکران اسلامی را تقسیم کنیم، در گروه نخست محتواگرایان سلفی که محتوا را به مثابه مظروف در ظرف زمانی خاص می دانند، جای می گیرند و گروه دوم مجتهدان هستند که محتوا برای آنها بر زمان ارجحیت دارد و زمان را اساس و مبنا قرار نمی دهند. در این میان گروه سومی نیز هستند که نسبت به محتوای اسلامی و روشنفکری توجهی ندارند.
حجت الاسلام مبلغی درباره ویژگی های سلفی گری معیاری تصریح کرد: این نوع از سلفی گری آنچه را که در یک زمان رخ داده است را معیار می داند، یعنی زمان را با همه ظواهر لفظی و آرایش بیرونی معیار می بیند و کوشش اصلی چنین جریانی بر این است که ذره ای از این معیار تجاوز نکند.
رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس ادامه داد: این نوع از سلفیون ظرف و مظروف را در کنار یکدیگر حساب می کنند و آنچه را که در ظرف زمانی خاص رخ داده بدون تفکیک و توجه به جدایی محتوا از ظرف زمانی، محور می دانند. از این رو می خواهند با همان آرایه محتوا را پیاده کنند، در واقع اینها گذشته مطلوب را معیار می دانند.
تولید اندیشه متناسب با تحولات زمانه
وی در تشریح ویژگی های سلفی گری مبنایی در مقابل نوع معیاری آن ابراز کرد: اندیشه این نوع از سلفی گری با انعطافی نهفته همراه است. در این نوع خاص سخن از مبنا همراه با اندیشه است و در آن مبنا یک خاستگاه و بستر محسوب می شود. در واقع سلفیون مبنایی متناسب با تحولات زمانه به تولید اندیشه دست می زنند.
حجت الاسلام مبلغی تاکید کرد: همانگونه که بیان شد سلفی گری مبنایی منعطف است و هرچه زمان پیش می رود از اصل های خود بیشتر دور شده و به سمت محتوایی گرایی و اجتهاد غیرسلفی پیش می رود.
وی وهابیت را نمونه بارز تفکر سلفی گری معیاری خشک و کامل خواند و عنوان کرد: غیر از وهابیت نیز سلفی گری هایی وجود دارد که البته درجه معیاری بودن آنها کمتر است و نوعی توجه به اقتضائات زمانه در آنها دیده می شود.
حجت الاسلام مبلغی ادامه داد: جریان اخوان المسلمین نمونه بارز سلفی گری مبنایی است. البته برخی جریان های سلفی گری مصری هستند که با نوع معیاری کاملا متفاوت هستند و اندیشه سازی متناسب با اقتضائات زمانه در آنها وجود دارد.
عدم امکان مواجهه عقلانی با سلفیون معیاری
رییس مرکز تحقیقات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی درباره نحوه مواجهه ما با سلفیون بیان کرد: اصولا یکی از سرسخت ترین فرازهای مناسبات درون جامعه اسلامی مواجه فراتر از گفت و گو با سلفی ها است، به ویژه در ارتباط با معیاری ها که آنها روی ریل معیارهای خشک و منطبق بر زمان خاص حرکت می کنند که نه می توان با آنها مواجهه عقلانی داشت و نه می توان از باب گفت و گو به عنوان یکی از طبیعی ترین رفتارهای انسانی برای ارتباط با آنها وارد شد.
وی گفت و گو را از خصایص گنجانده شده در ذات آدمی برشمرد و گفت: این خصیصه حتی پس از مرگ آدمی از میان نمی رود و روایات حاکی از آن است که در عالم برزخ و حتی در قیامت، بهشت و جهنم این خصیصه بروز و ظهور دارد. این در حالی است که سلفی گری آنچنان فضا را تنگ کرده و برخلاف فطرت آدمی حرکت می کند که این خصلت ذاتی را نیز خشکانده، لباس خشونت بر قامت گفت و گو می پوشاند و آن را خصلت خلاف اسلام و جرمی نابخشودنی می بیند!
حجت الاسلام مبلغی تاکید کرد: این ویژگی گفت و گوکشی در هر شخص وجود داشت، دال بر وجود تفکر سلفی گری در او است. آنها به رغم مشاهده آثار گفت و گو به دلیل آنکه توجیهی برای آن ندارند عملا گفت و گو را به نقطه صفر می رسانند. باید توجه داشت به هر اندازه که میدان برای گفت و گو بسته شود به همان اندازه تفکر سلفی گری مجال جولان می یابد...
وی با بیان این مطلب که این نوع تفکر مواجه با سلفی ها را سخت و طاقت فرسا می کند، ابراز کرد: اگر در جامعه ای فرهنگ گفت و گو از میان برود به ویژه در جامعه اسلامی و سلفیان قدرت بیابند، خطر به اوج می رسد چراکه راه گفت و گوی دینی بر اساس پایه های نخستین اسلام بسته است و این گروه ها منطقی جز کشتار، انفجار و ترورویسم ندارند.
حجت الاسلام مبلغی مواجه با سلفی گری را سخت ترین مواجهات در جامعه خواند و گفت: البته در این میان نباید حالت یکسان بینی داشته باشیم. چراکه این ها دو دسته اند، که با نوع مبنایی آن می توان حتی شیرین و سازنده گفت و گو کرد.چراکه می خواهند بر پایه یک مبنا اندیشه هایی را مطرح کنند از این رو گفت و گو و فضای بحث این موقعیت را برای آنها فراهم می کند.
خودزنی تفکر سلفی گری
وی با بیان این مطلب که می توان باب گفت و گو با سلفی گری معیاری یا همان وهابیت را نیز گشود، عنوان کرد: اصولا تفکر سلفی گری تفکر خودزنی است و به زوال خود دامن می زند، اگر جامعه مواجهه با سلفیون داشته باشد، فضای اجتماعی را بر آنها تنگ کند و زمینه را برای حضور آنها در جامعه فراهم نکند، سلفی گری تند و دربردارنده عقاید خشک، با خود درگیر می شود.
رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به تلاش های سلفیون برای دوام، بازسازی و بازنگری اندیشه های خود ابراز کرد: موضع گیری ما در برابر وهابیت باعث می شود که آنها تقویت شوند و فضا را برای هجوم و بازسازی ادبیات خشن خود مهیا ببینند.
وی تاکید کرد: در مواجهه با وهابیت برای آنکه تیغشان بران نشود، زمینه رشد نیابند و شواهدی از این مواجهه برنگیرند و به اثبات بی منطق ترین منطق ها دست بزنند باید مواجهه ای تعریف شده با آنها داشت. گاه دیده می شود این دقت در مواجهه رعایت نمی شود و این یعنی آب به آسیاب دشمن ریختن!
حجت الاسلام مبلغی درباره نتایج مواجهه صحیح و منطقی با وهابیت بیان کرد: این نوع مواجهه باعث می شود جریان در حال تجدیدنظر و بازنگری نسبت به تفکرات نخستین، مجال بروز نیابند. چون این راس هرم در مسیر توسعه یابی پیش می رود. اگر وهابیت را به حال خود بگذاریم نسل های زیرین خودزنی می کنند.
وی افزود: باید توجه داشت که سلفی گری و وهابیت درپی این است که بر کل جهان اسلام دست بیازد، از این رو تعریف ارتباط به دور از هیاهو با آنها ضوررت دارد، در غیر این صورت آنها بیشتر به اهداف خود می رسند. باید تفکر عقلانی و منطبق بر وحدت با اهل سنت حتی به شیوه صوری داشته باشیم، چراکه این وحدت فضا را بر سلفی گری تنگ می کند و باعث می شود یارگیری نکنند.
حجت الاسلام مبلغی خاطرنشان کرد: شیعه و سنی به عنوان اجزاء امت اسلامی باید احترام یکدیگر را رعایت کرده و مقدسات یکدیگر را محترم بشمارند. علاوه بر این همواره باید میان آنها ارتباط مداوم و علاقی وجود داشته باشد وگرنه وهابیت به جان هر دوی آنها می افتد و با تحریف چهره واقعی اسلام، صدماتی جبران ناپذیر را بر بدنه این مکتب وارد می کند.
پایان پیام/
نظر شما