به گزارش خبرنگار شبستان، همایش بین‌المللی "فلسفه دین معاصر" صبح روز یکشنبه، سوم دی ماه در سالن حکمت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با حضور جمعی از اندیشمندان داخلی و خارجی آغاز به کار کرد.
بر پایه این گزارش، حمیدرضا آیت‌اللهی، رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ضمن ارایه سخنانی با موضوع فلسفه دین در بستر اسلامی، به رویکردهای فلسفه در دین اسلام و مسیحیت اشاره کرد.
وی با بیان اینکه فلسفه دین و بررسی آن در فضای اسلام و غرب به جنبه اسلامی یا مسیحی‌بودن آن برنمی‌گردد، گفت: رویکرد اسلامی به فلسفه دین دارای چندین شاخه است که این موارد سبب تفاوت تمایز میان فلسفه دین در مفهوم غربی و اسلامی شده است.
آیت اللهی تصریح کرد: ارتباط میان انسان و خدا، مسئله عشق خداوندی در مسیحیت از جمله گزاره‌هایی است که به لحاظ معنا و مفهوم در مباحث فلسفی دو دین اسلام و مسیحیت مطرح شده و البته با یکدیگر تفاوت دارند.
وی با اشاره به مؤلفه اخلاق و سیاست در دو دین اسلام و مسیحیت ابراز کرد: جنبه اخلاقی مسیحیت به نسبت اسلام فزونی بیشتری دارد، حال آنکه اسلام بیشتر جنبه سیاسی داشته و در عین حال دین مسیحیت شخصی است ولی اسلام دینی جمعی است.
رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به مفاهیم عقلانیت در اسلام بیان کرد: این مفهوم در اسلام رویکردهای متفاوتی دارد و بسیاری از مسایلی که در این باب در مسیحیت مطرح می‌شود در دین اسلام عنوان نشده است و اهمیتی ندارد، از جمله موضوع تجسم که در مسیحیت مطرح می‌شود اما در اسلام چندان مطرح نیست.
وی در رابطه با مفاهیم و برخی بسترها در حوزه فلسفه دین در قالب دین اسلام و مسیحیت اظهار کرد: برای مثال معنای وحی در اسلام و مسیحیت با یکدیگر تفاوت دارد. همچنین میان تعالی و حلول نیز تمایزهایی در این دو دین وجود دارد، ضمن آنکه این دو مفهوم نقش کلیدی را در فلسفه مسیحیت و فلسفه‌های غربی داراست، چرا که در این دین موضوع تجسم مطرح است، حال آنکه این مورد در اسلام مطرح نمی‌شود.
آیت اللهی مسئله نبوت را به عنوان مقوله متفاوت دیگر در شاکله مسیحیت و اسلام عنوان کرد و گفت: ما مسلمانان حضرت مسیح (ع) را نبی می‌دانیم ولی مسیحیان او را خداوند مجسم‌شده می‌دانند.
وی ادامه داد: مسئله قیامت و میزان پرداخت آن نیز در اسلام بیش از مسیحیت است. همچنین نوع نگرش در این دو دین نسبت به مقوله قیامت؛ ضمن آنکه مسیحیان در مورد اب و یا پدر بودن خدا صحبت می‌کنند، حال آنکه این موضوع در اسلام جایی ندارد.
این پژوهشگر تصریح کرد: اگرچه در دو دین اسلام و یهودیت شریعت داریم ولی در مسیحیت این شریعت ضعیف است، بنابراین در بررسی مقوله فلسفه دین باید به این موارد توجه کرد چرا که مؤلفه‌های متعددی در قالب بحث گسترده فلسفه دین جای می‌گیرد، برای مثال مسئله شر در قالب مباحث فلسفی و همچنین عدل الهی در فلسفه دینی اسلام موضوعی است که بدان پرداخته شده است، اما موضوع شر در فلسفه دین غرب با مفاهیمی متفاوت از اسلام ارایه شده است.
وی تاکید کرد: بحث تجربه دینی و عرفان و مفاهیم و کارکردهای متفاوت آنها در اسلام و مسیحیت نیز از دیگر مقوله‌های مطرح‌شده در این راستا است، ضمن اینکه مسیحیان با قدیسان سروکار دارند و معتقدند که در رابطه با ارتباط انسان و خدا نقش کشیش و روحانی بسیار برجسته است و سلسله مراتب کلیسایی در این راستا رعایت می‌شود به ویژه در شاخه کاتولیک، در حالی که در دین اسلام هیچ روحانی‌ای میان خدا و انسان ارتباط برقرار نمی‌کند.
رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: بنابر موارد یادشده باید گفت فلسفه دین نظامی است که در فضای غربی منشأ یافت و در آن فضا نیز بارور گردید، در مقابل نظام مشابه در بستر اسلامی کلام و کلام جدید بوده است، ضمن آنکه جهان مدرن با مسایل جدید فلسفی و دینی مواجه شد که باید از منظری فلسفی ارزیابی می‌گردید، به همین علت فلسفه دین فعالیت جدی خود را آغاز کرد.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد: مشارکتی سازنده بین فیلسوفان دین غرب که در بستری مسیحی می‌اندیشند با فیلسوفان دین مسلمان که از منظری اسلامی می‌اندیشند، باید ایجاد شود.
پایان پیام/
نظر شما