به گزارش خبرگزاری شبستان از بیرجند، در فاصله 85 کیلومتری شمال غربی شهر بیرجند، مرکز استان خراسان جنوبی در کرانه شمالی دشت لوت، روستایی به نام خور با خانه های کویری خودنمایی می کند.
خانه‌های خشت و گلی، پوشش گنبدی، حیاط مرکزی، بادگیرها، اتاق‌های دور تا دور حیاط، هشتی‌ها و دهلیزها، دیوارهای قطور، حوض و باغچه وسط حیاط به صورت هماهنگ و یکنواخت از ویژگی‌های معماری خانه‌های روستای خور بوده که مطابق با اقلیم منطقه به وجود آمده‌است.
تراکم خانه‌ها و کوچه‌های پر پیچ و خم و همچنین بادگیرها از شاخص‌های عمده روستایی خور بوده که جهت مقابله با اوضاع اقلیمی منطقه به وجود آمده است.
در بافت خور بناهایی همچون قلعه، آب انبار، مسجد، حسینیه، حمام و خانه‌های قدیمی وجود دارد که اکثراً متعلق به دوره صفویه است.
جاذبه های تاریخی و معماری روستای خور از قبیل قلعه خور، برج، خانه کربلایی خدابخش نخعی (ابراهیم نوخواه)، بافت تاریخی و بی‌نظیر خور، خانه مهدی حسینایی(شیخ زنگویی)، حوض انبار خور، خانه اسماعیل تقوی، آب انبار قبرستان، خانه عباس شاه وردی، حسینیه خور، خانه محمد حسن شاه وردی، مسجد عسگری، حمام قدیمی، خانه حاجی رضا زنگویی، آسیاب آبی، آسیاب بادی تحت تأثیر شرایط اقلیمی و جغرافیایی محیط شکل گرفته است.
در بافت خور علاوه بر خانه‌های مسکونی بناهایی چون قلعه، آب انبار، مسجد، حسینیه، حمام و... نیز وجود دارد که اکثراً متعلق به دوره صفویه هستند. با توجه به اینکه این روستا بر کرانه کویر بوده به نام خور نامیده شده چرا که خور نامی است که بر شهرها و آبادی های حاشیه دریا و کویر نهاده می شود.
بر اساس روایتی در قدیم نام روستا شهر سبز بوده و در پی جنگی که در این روستا در می گیرد نام آن به خون و سپس خور تغییر پیدا می کند.
گوده هایی که تقریبا دور تا دور خور را فراگرفته حاصل ترکیبی از فعالیت های طبیعت همچون باد و باران و برداشت خاک در طول سال ها و جابجایی و حمل آن برای کارهای بنایی و کشاورزی بوده است. بخش اصلی گوده که در غرب و شمال غرب روستا بوده محدوده ای مسطح است که بر اثر مرور زمان بصورت کفه ای رسی در آمده و در فصول بارندگی از آب پوشیده می گردد و مناظر زیبایی را ایجاد می کند.
در حاشیه های گوده و در زیر عوارض طبیعی تونل هایی بنام لون حفر شده اند که عمق و طول و عرض آنها متفاوت است.
فرسایش ناشی از عوامل جوی به همراه دست بشر پدیده هایی را ایجاد کرده که با توجه به تغییرات رنگی شامل رنگ سبز و قهوه ای و طیفی از رنگ های قرمز پدیده های جالبی را ایجاد نموده است.
خور از نظر طبیعی روی دشتی صاف و هموار واقع شده که نزدیک ترین ارتفاعات آن قلعه میخ در 12 کیلومتری غرب، تپه ماهورهای شکسته سبز در 15 کیلومتری شمال غرب، رشته کوه های بلنجیر در 20 کیلومتری شمال شرقی و کوه های خرم و گرنگ در 125 کیومتری شرق می باشند.
از منابع آب زیرزمینی محل در سه کیلومتری جنوب روستا چشمه های آبی سر در آورده که آبشخورهای مناسبی برای دام ها به خصوص شتران می باشد.در کتاب نزهة القلوب آیتی از خور به عنوان شهری در کرانه کویر یاد شده و گفته می شود دارای 72 قنات رو به قبله است.
یکی از ویژگی های قنات های فعلی خور این است که اگر 20 سال هم باران نبارد، مقدار آب آن تغییر نمی کند و اگر لایروبی شود، شاید به دو برابر نیز افزایش یابد. قلعه، محلی برای حفاظت و رصد کردن اطراف روستاست که در زمان های دور، برای جلوگیری از نفوذ دشمنان به روستا از آن کمک می گرفته اند.
پایان پیام/
نظر شما