به گزارش خبرگزاری شبستان از بیرجند؛ فورگ روستایی در 107 کیلومتری جنوب شرقی بیرجند با 195خانوار و 823 نفر جمعیت در دهستان درمیان یک از دهستانهای شهرستان درمیان واقع شده است.
این روستا کاملا در دامنه کوه مومن آباد واقع شده و دارای آب و هوای سرد کوهستانی است و جزء مناطق ییلاقی خراسان جنوبی به شمار می رود. شغل اکثر مردم این ناحیه کشاورزی و باغداری می باشد و دامداری شغل دوم آنها محسوب می شود. زرشک مهمترین محصول آنان و شاخصه این مناطق است.
فورگ به لحاظ دارا بودن یکی از قلعه های بسیار زیبا و ارزشمند ایران از اهمیت خاصی در منطقه و خراسان جنوبی برخورداراست که در شناسایی آن به ایرانیان متاسفانه اقدامی صورت نگرفته است.
فورگ به تجربه آدمی عمق تازه می بخشد و این تجربه که تجربه ای شادی آور، سوداگر و شورانگیز و همراه با احساس تعلق است با وجود پیچیدگی کلی که در مجموعه بافت وجود دارد از جلوه ای ویژه و دیدنی برخوردار است. این بافت که بر روی کوه و در دور تا دور قلعه ای عظیم شکل گرفته است و در طول دره حاصل از کوه ها پیش رفته است به فورگ سیمایی رویایی و غیرقابل تصور داده است. قلعه به همراه برج های مختلف بلند خود از دور دست بر فراز کوه خودنمایی می کند و در جهت یابی کمک شایانی کرده است.
همه اطراف فورگ را دشت های وسیع با باغستان های زرشک احاطه کرده و هر منظره ای در اینجا یا به قلعه ختم می شود یا به درختان سرخ زرشک که به بار نشسته اند. کوچه های تنگ، ساباط های بیشمار، معماری کوهستانی، معماری پلکانی با مصالح سنگ و خشت و آجر، ایوان، ورودی های تعریف شده همگی از ویژگی های بارز این معماری است.
وجه تسمیه فورگ
فورگ از نظر تاریخی یکی از کهن ترین آبادی های شهرستان درمیان است که باتوجه به سنگ نوشته های بدست آمده از فورگ آن را به مظفر کیقباد نسبت می دهند. بر روی یکی ازسنگ نوشته هاچنین آمده است: یا الله به ناخن سنگ برکندن زکهساربه ازحاجت به نزدناسزاوار فی تاریخ 307 به خط العبد مظفرکیقباد نصره
وجود این سنگ نوشته و سنگ نوشته های دیگری که در فورگ وجود دارد حکایت از قدمت طولانی این روستا دارد. در وجه تسمیه فورگ چنین آمده است که فورگ به دلیل اینکه توسط فرزند کیقباد بنا شده است لذا به آن پورکیقباد می گفتند که بعدها پس از اینکه اعراب به ایران آمدند به فورکیقباد تغییر نام پیدا کرد و پس از آن به "فورک" و در انتها به فورگ تغییر نام داد که امروزه این روستا را به این نام یعنی فورگ می شناسند.
پیشینه تاریخی فورگ
اسناد، مدارک مستند و معتبری وجود دارد که نشان می دهد در قرون متمادی قوم ساگارتی در این منطقه (قهستان) زندگی کرده اند تا آنجا که هرودت مورخ بزرگ در قرن پنجم پیش از میلاد به این قوم اشاره کرده است و درباره آنها می نویسد " آنها در ردیف اقوام شرقی هستند و از سکنه ساتراپ چهاردهم هخامنشیان به شمار می‌روند" در دوره ساسانیان منطقه قهستان ایالتی بوده و در بین شهرهای بزرگی چون هرات و نیشابور که علاوه بر آبادانی و داشتن روستاهای حاصلخیز، مردمان و جنگ آورانی با استعداد و سلحشور داشته است که این مردمان همیشه مایه دلگرمی حکومت مرکزی و منشا قدرت در این حوزه محسوب می شده اند. مورخان فتح شهرهای خراسان توسط مسلمانان را سال 22 هجری قمری و بعضی دیگر 29 هجری قمری ثبت نموده اند.
در آن سال ها حکمرانان منطقه قهستان سران قوم هیاطله بودند که در مصاف با اخنف بن قیس سردار مسلمین شکست خوردند و در نتیجه سرزمین قهستان فتح شد از آن به بعد خلفای عباسی مدت زیادی بر این منطقه حکم راندند. ولی از زمان حسن صباح تا پیدایش قوم مغول حکومت قهستان در دست امرا و حکام اسماعیلیه بود. منطقه قهستان یکی از مراکز عمده و بعد از الموت، مهمترین مقر حضور فدائیان اسماعیلیه بوده است؛ موقعیت خاص منطقه یعنی دوری از مرکز حکومت و وضعیت طبیعی و کوه های بلند و صعب العبور از مهمترین علل جذب فدائیان اسماعیلیه بوده است.
قلعه های عظیم و با ابهتی نظیر قلعه فورگ، قلعه کل حسن صباح، قلعه زردان، قلعه کوه قاین، قلعه قلاع سرایان، قلعه شاهدژ، قلعه رستم و... از مشهورترین قلاع اسماعیلیه در قهستان تاریخی است. وجود این قلعه ها می‌تواند به عنوان یکی از شاخص‌ترین جاذبه های گردشگری منطقه محسوب شود.
زمانی که حکومت اسماعیلیه در سال 655 هجری قمری توسط مهاجمین مغول از هم پاشید حوزه قهستان از بسیاری جهات رو به رکود نهاد چنان که تحول چندانی از دوره مغول تا دوره صفویه در این سرزمین صورت نگرفت تا اینکه با قدرت گرفتن حکام صفویه؛ قهستان رونق و آبادانی تازه ای گرفت تا آنجائیکه توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، نظامی و فرهنگی آن در آثار فرهنگی بجای مانده از آن دوران کاملا مشهود است.
یکی از سرداران نادر شاه افشار، امیر علم خان بود که در جنگ های نادر شجاعت های فراوانی نشان داد و در پاداش حکومت قهستان به وی عطا شد و پس از وی فرزندانش که خاندان علم امرای منطقه بودند و در اوایل حکومت قاجار بخاطر لیاقت خاندان علم حکومت سیستان و مکران به ایشان محول شد و این خاندان تا دوره پهلوی امارت منطقه را برعهده داشتند.
مهمترین جاذبه های گردشگری روستاهای فورگ عبارتند از " قلعه فورگ، حمام و حوض میرزا، خانه سرورامیاری، خانه آقای شهابی، خانه آقای داوداسماعیلی، سنگ نوشته هافورگ، بافت تاریخی، قبرهای گبر (آتش پرست ها)، قلعه اره"
قلعه فورگ
قلعه فورگ در روستای فورگ از توابع بخش مرکزی شهرستان درمیان و در فاصله 90 کیلومتری شرق بیرجند و 10 کیلومتری شهر اسدیه واقع شده است. ساخت این قلعه در زمان نادرشاه توسط میرزا بقاخان حاکم منطقه آغاز شد، پس از وی پسرش میرزا رفیع‌خان ساخت این قلعه را به اتمام رساند.
مولف کتاب عین الوتابع، قلعه را این گونه توصیف کرده است: قلعه فورگ در روی کوهی است که از آجر پخته، دیوار و باروج آن را به طور محکم ساخته اند و پایه آن را سنگ چین نموده‌اند و دو شیر در اطراف خود داشته با دو خاکریز که قطر هر یک پنج در پنج است.
فضاهای داخلی قلعه از شرق به غرب شامل ۳ قسمت است که قسمت اول، محل زندگی خدمه انبار آذوقه و محل نگهداری احشام است. قسمت دوم، محل زندگی نظامیان و نگهبانان و محل نگهداری تدارکات نظامی و سومین قسمت که مهمترین بخش قلعه است، محل زندگی حاکم و اطرافیانش بوده است.
قلعه مجموعاً دارای ۱۸ برج بوده که اکنون تعدادی از آنها باقی مانده است. مصالح به کار رفته در ساخت قلعه بیشتر سنگ، آجر و خشت است. این قلعه بر بالای صخره‌ای سنگی پس از قرون متمادی همچنان در تاریخ بیرجند قامت خود را استوار نگهداشته است، همچنین بر بلندای حصار و برج‌ها، سازه‌های کنگره‌داری وجود دارد و منافذی (تیرکش) جهت دیده‌بانی و دفاع دیده می‌شود.
با توجه به آثار و بقایای معماری داخل قلعه چنین استنباط می‌شود که قلعه مزبور در چندین مرحله بازسازی شده و بر وسعت آن افزوده شده است. آخرین مرحله معماری آن مربوط به دوره افشاریه است که حصار فعلی قلعه و هشت برج مدور آن یادگاری از این دوره است.
پایان پیام/
نظر شما