در رحمان را با کوبه تضرع و اصرار بکوب

خبرگزاری شبستان:ما امروز در عصری و زمانه ای زندگی می کنیم که اغتشاش های فناوری، مادی گرایی و مدرن خواهی و مصرف زدگی، نیاز ما را به عالم معنا و ملکوت بیش از گذشته آشکار کرده است، این که انسان عصر امروز با همه دلمشغولی هایی که به دست آورده، نهایتا احساس تنهایی و قبض می کند اینجاست که دعا و تضرع و تمنا به عنوان فرشته پیونددهنده ذهن و زبان انسان عصر امروز به آستانه ملکوت و نور السموات و الارض می تواند صراط رستگاری و سلاح صلاح و فلاح باشد.
قرآن حکیم در آیه 60 سوره مؤمن می فرماید: وَ قَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونىِ أَسْتَجِبْ لَکمُ‏ْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبرُِونَ عَنْ عِبَادَتىِ سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ/ پروردگارتان گفت: بخوانید مرا تا شما را پاسخ گویم. آنهایى که از پرستش من سرکشى مى‏کنند زودا که در عین خوارى به جهنم درآیند.

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می فرماید: این آیه دعوتى است از خداى تعالى به همه بندگانش، دعوتى است به دعا و خواندن او و وعده‏اى است به استجابت آنان. و به طورى که ملاحظه مى‏کنید هم دعا را مطلق آورده، و هم مستجاب کردن آن را،اما کلمه"داخرین" جمع اسم فاعل از مصدر"دخور" و به معناى ذلت است. در این آیه دعاى در آیه قبلى را به عبادت مبدل کرده تا بفهماند که دعا خود نوعى عبادت است.

اما علامه در ادامه تفسیر این آیه بحثی روایتی درباره مضامین آن انجام می دهند و می فرمایند: در صحیفه سجادیه است که: پروردگارا تو خودت فرمودى" ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ‏" و در این کلام شریفت دعا و خواندن خود را عبادت، و ترک آن را استکبار خواندى، و تارکین را به دخول در جهنم با خوارى تهدید فرمودى‏.
و در کافى به سند خود از حماد بن عیسى، از امام صادق (ع) روایت آورده که گفت: از آن جناب شنیدم که فرمود: دعا کن و مگو مقدرات تقدیر شده و دعا تغییرش‏نمى‏دهد، براى اینکه دعا خود عبادت است، و خداى عز و جل مى‏فرماید:" إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ" و نیز فرموده:" ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ".
اما اینکه امام فرمود"دعا خود عبادت است" و به آیه شریفه استشهاد کرد، در حقیقت احتجاجى است که بر فرمایش قبلش کرده که فرمود"دعا کن" و اما استشهادش به آیه‏" ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ" احتجاج به آن گفتار دومش است که فرمود" مگو چنین و چنان" و به همین جهت در بیان خود، ذیل آیه را بر صدرش مقدم آورد.

در کتاب خصال از معاویة بن عمار، از امام صادق (ع) روایت آورده که فرمود: اى معاویه به کسى که سه چیز داده شده باشد از سه چیز محروم نمى‏شود: کسى که توفیق و حال دعایش داده باشند، از اجابت محرومش نمى‏کنند، و کسى که توفیق شکر نعمتش داده باشند، از زیاد کردن نعمتش دریغ نمى‏کنند، و کسى که توکلش داده باشند، از کفایت امور او مضایقه نمى‏کنند. چون خداى عز و جل در کتاب عزیزش مى‏فرماید:" وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ‏ / کسى که بر خدا توکل کند او کفایت کننده امور وى است" و نیز مى‏فرماید:" لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ‏ / اگر شکر بگذارید نعمتتان را زیادت کنم"، و نیز فرموده:" ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ‏ / مرا بخوانید تا اجابتتان کنم"
در کتاب توحید به سندى که به امام موسى بن جعفر (ع) دارد از آن جناب روایت کرده که فرمود: جمعى به امام صادق (ع) گفتند: چرا ما خدا را مى‏خوانیم ولى دعایمان مستجاب نمى‏شود؟ فرمود: براى اینکه کسى را مى‏خوانید که نمى‏شناسیدش‏.

اما در تفسیر نمونه آمده است: بسیارى از مفسران، دعا و خواندن را در اینجا به همان معنى معروفش تفسیر کرده‏اند، در حالى که بعضى دیگر به پیروى از" ابن عباس" مفسر معروف احتمال داده‏اند که" دعا" در اینجا به معنى توحید و عبادت پروردگار است، یعنى" مرا بپرستید و به وحدانیتم اقرار کنید" ولى ظاهر همان تفسیر اول است.
از سوی دیگر روایات متعددى که از پیغمبر گرامى اسلام (ص) و سایر پیشوایان بزرگ (ع) نقل شده اهمیت دعا را کاملا روشن مى‏سازد. در حدیثى از پیغمبر گرامى اسلام (ص) آمده است: الدعاء هو العباده / دعا عبادت است.
در حدیث دیگرى از امام صادق (ع) مى‏خوانیم: یکى از یارانش سؤال کرد ما تقول فى رجلین دخلا المسجد جمیعا کان احدهما اکثر صلاه، و الآخر دعاء فایهما افضل؟ قال کل حسن / چه مى‏فرمایى درباره دو نفر که هر دو وارد مسجد شدند یکى نماز بیشترى به جا آورد، و دیگرى دعاى بیشترى، کدامیک‏از این دو افضلند؟فرمود: هر دو خوبند.سؤال کننده مجددا عرض کرد: قد علمت، و لکن ایهما افضل؟ / مى‏دانم هر دو خوبند ولى کدام یک افضل است.امام فرمود: اکثرهما دعاء، اما تسمع قول اللَّه تعالى‏ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ/ آن کس که بیشتر دعا مى‏کند افضل است، مگر سخن خداوند متعال را نشنیده‏اى که مى‏فرماید: ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ‏ . سپس افزود هى العبادة الکبرى/ دعا عبادت بزرگ است.

در حدیث دیگرى از امام باقر (ع) نقل شده است که در جواب این سؤال که کدام عبادت افضل است؟ فرمود:
ما من شى‏ء افضل عند اللَّه من ان یسئل و یطلب مما عنده، و ما احد ابغض الى اللَّه عز و جل ممن یستکبر عن عبادته، و لا یسئل ما عنده / چیزى نزد خدا افضل از این نیست که از او تقاضا کنند و از آنچه نزد او است بخواهند، و هیچکس مبغوض‏تر و منفورتر نزد خداوند از کسانى که از عبادت او تکبر مى‏ورزند و از مواهب او تقاضا نمى‏کنند نیست.
در روایتى از امام صادق (ع) هم آمده است:ان عند اللَّه عز و جل منزلة لا تنال الا بمسالة، و لو ان عبدا سد فاه و لم یسئل لم یعط شیئا، فاسئل تعط، انه لیس من باب یقرع الا یوشک ان یفتح لصاحبه/ نزد خدا مقامى است که جز با دعا و تقاضا نمى‏توان به آن رسید، و اگر بنده‏اى دهان خود را از دعا فرو بندد و چیزى تقاضانکند چیزى به او داده نخواهد شد، پس از خدا بخواه تا به تو عطا شود، چرا که هر درى را بکوبید و اصرار کنید سرانجام گشوده خواهد شد.
پایان پیام/