خبرگزاری شبستان: اعتقادات دینی، مذهبی، عقاید، نگرش های ذهنی و حتی قلبی نشأت گرفته از آن در هر جامعهای به طور مستقیم بر فرهنگ حاکم بر عامه مردم تأثیرگذاری عمیق دارد. در همین راستا اگر به سبک زندگی و نوع رفتارها و افعالی که توسط جوامع و ملل مختلف ساکن در کره زمین نیم نگاهی داشته باشیم در خواهیم یافت که بسیاری از رفتارهای زندگی که شامل نوع پوشش، برخوردهای اجتماعی و گفتمان غالب جامعه، شیوه حیات خصوصی و عمومی، نوع تشکیلات خانواده و تعامل بین اعضاء خانواده و چگونگی روابط بین والدین و فرزندان و... است تا اندازه زیادی متاثر از آموزه های دینی و اعتقادی آنان است؛ چرا که تمامی ادیان آسمانی و حتی غیر آسمانی نیز در خصوص چگونگی و سبک و سیاق زندگی دارای رهنمود و پیام هستند و هیچ دین، مذهب، کیش و آیینی را نمی توان یافت که در این امور مهم حیات بشری و سبک زندگی پیروان و مریدانش مسائل و مباحثی را مطرح نکرده باشد.
در این میان مساجد علاوه بر این که نقش خود را به عنوان یک نهاد موفق اجتماعی در طول حیات ارزشمند خویش به خوبی ایفاء کرده اند بلکه به صورت فردی نیز زمینه تمسک و بهره مندی از رفتارهای اجتماعی، شخصی و خانوادگی و همچنین بهره مندی از سبک و سیاق زندگی معنوی و اسلامی در این امور را از طریق مبلغان، روحانیون و عالمان وارسته دینی در قالب سخنرانی، وعظ و خطابه در منابر مساجد که یکی از عناصر و اجزاء مهم مساجد در انتقال پیام ها محسوب می شوند فراهم کرده اند. در راستای تبیین نقش مساجد و ائمه جماعات در تبیین سبک زندگی اسلامی گفتگویی با حجت الاسلام رضا زاده خویی، استاد دانشکده علمی و کاربردی محمد رسول الله و امام جماعت مسجد امام حسن مجتبی(ع) ترتیب داده ایم که آنچه که در ذیل می خوانید، حاصل این گفتگو است.
-حاج آقای رضازاده خویی ابتدا در مورد جایگاه مسجد و وجه تمایز این مکان الهی با دیگر اماکن مذهبی توضیحاتی بفرمایید؟
یکی از مقدس‌ترین اماکن در دنیا مساجد هستند. در مورد جایگاه مسجد در روایات اسلامی تاکیدات بسیاری شده است. هرجا که مسجدی ایجاد شده، مقبره ای از پیغمبری از پیامبران الهی در آنجا یا مقبره شهید یا قطره خونی از شهید در آنجا ریخته شده است.
همان گونه که می دانیم برای مساجد به عنوان مقدس‌ترین اماکن در روی زمین احکام خاصی وجود دارد که برای کلیساها و حسینیه‌ها این احکام خاص وجود ندارد. مسجد نماز مختص خود ( نماز تحییت) دارد و غیر مساجد دیگر مکان ها، این نماز را ندارند.
از دیگر مواردی که در مورد مسجد لازم است به آن اشاره شود، این است که حتی واقفین مسجد پس از ساخت مسجد حق دخالت در امور مسجد را ندارند چرا که مسجد خانه خدا است و برای عبادت بندگان خدا بنا شده است. برخی از مساجد دارای نقبه و مغازه هستند که آنها برای متولی مسجد است اما شبستان مسجد برای عبادت خدا ساخته شد و امام جماعت، مدیر مسجد است بنابراین متولی مسجد حق دخالت در شبستان مسجد را ندارد.
عمده‌ترین اهداف در مساجد، اقامه نماز به صورت جماعت یا فردا است. پس از اقامه نماز در مسجد، عالی‌ترین برنامه در مسجد، تلاوت قرآن است.
مسئله ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که باید تلاش کنیم محوریت مساجد در مناطق، محلات و شهرک ها را حفظ کنیم. مقام معظم رهبری چند سال پیش طرحی را پیشنهاد دادند و فرمودند در شهرک‌های جدیدالتاسیس که مسجد ساخته می‌شود محوریت آن شهرک با مسجد آن شهرک باشد و بقیه امکانات همچون جانمایی برای بانوان، کودکان و نیز تجهیز به کتابخانه، کانون و امکانات روز در سایه مسجد شکل بگیرد.
- یکی از افرادی که در مسجد نقش مهمی عهده دار است و به تعبیر مقام معظم رهبری، مدیر طبیعی مسجد است، امام جماعت است، امام جماعت در تاثیرگذاری بر افکار و اندیشه های مردم چقدر می تواند موثر باشد؟
همان طور که اشاره کردید، یکی از افرادی که در مسجد نقش مهمی بر عهده دارد امام جماعت مسجد است. به تعبیر مقام معظم رهبری، امام جماعت، مدیر طبیعی مسجد است. امام جماعت در تاثیرگذاری بر افکار و عقاید حتی جهت گیری زندگی مردم تاثیر بسزایی دارد. برخی از ائمه جماعات برای جذب مردم به نماز و حضور دائمی در مسجد ابتکارات و برنامه های جالب و به نوعی می توان گفت سلایق گوناگونی دارند.
به عنوان مثال برخی از ائمه جماعات در صورتی که شخص جدیدی به محله وارد می‌شود با نمازگزاران مسجد برای خوشامد‌گویی به منزل آن شخص می روند این طور برخورد ها خود عاملی برای جذب آن شخص به مسجد می شود.
یا به عنوان مثال ابتکاری که من در مسجد خودمان (مسجد امام حسن مجتبی (ع)) به کار می گیرم این است که در محله هر کسی که بیمار می‌شود یا از سفر زیارتی کربلا یا از بیت الله الحرام برمی گردد یا امر خیری در پیش دارد یا از اقوامشان فوت می کند و ما باخبر می‌شویم با چند نفر از نمازگزاران به منزل آنها برای عرض تبریک یا تسلیت می‌رویم در واقع این خود به نوعی انجام صله‌رحم که مورد تاکید دین مبین اسلام است محسوب می شود.
از دیگر اقدامات و ابتکاراتی که من به عنوان امام جماعت مسجد، سال های متمادی است که در مسجد امام حسن مجتبی(ع) انجام می دهم، این است که سعی می‌کنم کتاب‌های جدید منتشر شده که دیدگاه های قرآن و روایات پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) را در موضوعات مختلف بیان کرده رصد کنم و برای مطالعه به مردم معرفی کنم تا مردم با دیدگاه های آن بزرگواران در مباحث مختلف آشنا شوند و در زندگی فردی و اجتماعی به کارگیرند.
- یکی از مباحث سبک زندگی اسلامی تحکیم بنیان خانواده و رواج فرهنگ و الگوی اسلامی ایرانی است. مقام معظم رهبری در نامگذاری سال 1393 با تاکید بر تأثیر بی‌بدیل فرهنگ در نگاه مردم، موضوع فرهنگ را از مسئله اقتصاد هم مهم تر دانستند و تاثیر فرهنگ را در مسائلی نظیر خانواده، تولید داخلی و.. مهم ارزیابی کردند. به نظر شما در این میان مساجد، اهل منبر و ائمه جماعات در تبیین سبک زندگی اسلامی در میان مخاطبان مسجد چگونه می توانند فرهنگ سازی کنند؟
مقام معظم رهبری در سفر به خراسان شمالی در رابطه با سبک زندگی اسلامی تأکیدات بسیاری داشته اند. باید گفت که یکی از بحث‌های مهم و اساسی در اسلام همین سبک زندگی اسلامی است. امروزه یکی از اختلافاتی که میان زوج‌های جوان پیش می‌آید به دلیل آن است که از احکام دین و برنامه‌های زندگی اجتماعی و اسلامی اطلاعی ندارند. من به عنوان امام جماعت مسجد، همواره تلاش کرده ام که اقدامات و برنامه های تاثیرگذاری برای زوج های جوان در رابطه با رندگی اسلامی داشته باشم و کتاب های مرتبط با آموزه های اسلامی را به آنها معرفی کنم. امروز علما، اهل منبر و ائمه جماعات می توانند در این زمینه نقش بسیار مهمی را ایفا کنند.
یکی از مواردی که باید توسط اهل منبر به مردم به ویژه جوانان تبیین شود، احکام و فرهنگ آپارتمان‌نشینی و رندگی اجتماعی است. متاسفانه امروز آپارتمان‌نشینی معضل بزرگ در زندگی امروزی است. امروز مردم باید با فرهنگ زندگی با همسایه آشنایی داشته باشند. یکی از کتاب هایی که در مورد زندگی فردی و اجتماعی مباحث بسیار ارزشمند در آن بیان شده است کتاب مفاتیح الحیات آیت الله جوادی آملی است. این کتاب از کتاب های پرفروشی است که با زبان گویا، ساده و شیوا مباحثی را در مورد زندگی فردی و اجتماعی بیان کرده است. من همواره به مردم مطالعه این کتاب را توصیه می کنم. تبیین سبک زندگی پیامبران الهی و ائمه اطهار(ع) یا معرفی کتاب هایی که در آن استناد به سیره و زندگی اهل بیت(ع) و روایات آنها دارد در ارتقای سطح آموزه های دینی مردم تاثیرگذار است.
ارتقای سطح آگاهی و دانسته های مردم در مورد سبک زندگی اسلامی موجب می شود که مردم در زندگی شخصی هم این آموزه ها را به کار گیرند و شیوه برخورد، نحوه رفتار و کردار با همسر، فرزندان و خانواده، متاثر از سبک زندگی اسلامی باشد. به عنوان مثال نبی مکرم اسلام همواره تاکید داشته اند که از زحمات همسرنتان تشکر کنید و قدردان آنها باشید. امروز مساجد باید سبک زندگی اسلامی و چنین مواردی که مورد تاکید پیامبر و ائمه اظهار(ع) بود را برای مردم تبیین کنند زیرا که مردم مباحث مورد تاکید دین اسلام را از مساجد بهتر فرا می‌گیرند.
از طرفی مردم می بایست آنچه که از ذهنشان می گذرد و سوالی در مورد آن دارند، را از امام جماعت مسجد بپرسند. متاسفانه یکی از اشکالاتی که امروز با آن مواجه هستیم این است که مردم آنچه که از ذهنشان می‌گذرد، سوال و مطالبه نمی کنند لذا در برخی مواقع من از مردم هم در مسجد گله می‌کنم که سوالی از من بپرسید که من را به چند ساعت مطالعه در مورد آن وادار کند. شیخ صدوق(ره) می‌فرمود: من از سفر مشهد برمی‌گشتم در راه با شخصی هم‌سفر شدم سوالاتی از امام زمان (عج) از من پرسید دیدم هیچ اطلاعی از امام زمان (عج) ندارد کم اطلاعی آن شخص در مورد امام زمان (عج) من را وادار به مطالعه و تالیف کتاب اکمال الدین و اتمام النعمه کرد.
در حال حاضر هم مردم باید سوالاتشان در مورد موضوعات مختلف از روحانی و امام جماعت مسجد سوال کنند تا دچار سردرگمی نشوند از طرفی آن عالم دینی و روحانی یا امام مسجد برای تبیین پاسخ صحیح و کامل به سوالات مردم، تشویق و ترغیب به مطالعه می شوند. یکی از آسیب هایی که امروز با آن مواجه هستیم بی توجهی مردم به ویژه قشر جوان به بحث مطالعه و کتابخوانی است. علما و روحانیون در این زمینه هم می توانند تاثیرگذار عمل کنند.
- مساجد و ائمه جماعات در آشنا کردن زوج های جوان به آداب زندگی مشترک و آیین همسرداری طبق آموزه های اسلامی چگونه می توانند تاثیر گذار باشند؟ ابتکار شما به عنوان امام جماعتی که بیش از 18 سال است، امام جماعت مسجد امام حسن مجتبی(ع) هستید، در این حوزه چیست؟
یکی دیگر از وظایف مساجد و ائمه جماعات که در سبک زندگی اسلامی هم مورد توجه است آشنا کردن مردم به ویژه زوج های جوان با مباحث و آداب زندگی مشترک و همسرداری است. اگر در این زمینه مساجد نقششان را به درستی ایفا کنند، امروز شاهد اختلاف میان زوج‌های جوان نخواهیم بود.
من خودم در برخوردهایی که با جوانان دارم تلاش می کنم که قبل از ازدواج آنها را متقاعد به انتخاب مهریه کم کنم. در حال حاضر یکی از اشکالات وارده به والدین این است که بحث توافق مهریه را برعهده دختر و پسر می گذارند و خودشان در این زمینه هیچ دخالتی نمی کنند.
من به عنوان یک روحانی و امام جماعت در برخی از مراسم که برای انجام مراسم عقد دعوت می شوم از خانم ها درخواست می کنم که مهریه هایشان را کم کنند و برای آنها این مسئله را تبیین می کنم که مهریه زیاد عامل خوشبختی نیست. این مسائل باید در مساجد توسط اهل منبر و امامان جماعات برای جوانان تبیین شود.
همه این موارد در سبک زندگی اسلامی مهم است. برخی از سنت‌ها و سبک های غلط که امروز در جامعه و در شهرها مختلف شاهد آن هستیم به دلیل نداشتن آگاهی های لازم در مورد سبک زندگی اسلامی است. یکی از وظایف مساجد تبیین سنت‌های درست و نادرست برای مردم است. مردم اگر ببینند چنین مواردی از سوی علما و ائمه جماعات بیان می‌شود بدون شک این موارد را قبول می‌کنند. تبیین این مسئله، مستلزم آن است که امام جماعت و خود مردم این نیازمندی را احساس کنند تا با شیوه و بیان خوب به مردم بازگو شود البته لازم است در این زمینه خود امام جماعت هم اطلاعات و آگاهی بالا داشته باشد تا سطح آگاهی مردم را در این زمینه ارتقا دهد.
یکی دیگر از مسائلی که باید مورد توجه امام جماعت قرار گیرد این است که آنها باید مشکلات و آسیب های اجتماعی را از زبان دین برای مردم بیان کنند. خوشبختانه مردم ما مردمی متدین هستند، غالبا اگر این موارد با تکیه بر آیات و روایات اسلامی برای آنها بیان شود، قبول می کنند. من خودم این موارد را تجربه کرده‌ام و بسیار دیده ام که وقتی بسیاری از موارد و آسیب های اجتماعی از زبان دین و بر اساس روایات اسلامی برای مردم مطرح می شود مردم راحتر قبول می کنند.
- یکی دیگر از مواردی که در سبک زندگی اسلامی مورد توجه است دوری از تجملات و تشریفات است در این زمینه چگونه می توان مردم را از افراط و تفریط های بی مورد دور کرد؟
در سبک زندگی اسلامی باید تشریفات کم شود. یکی از معضلات ازدواج‌های جوانان افراط و تفریط‌ها و تشریفات بالا است متاسفانه به دلیل برخی از تشریفات بالا در مراسم ازدواج جوانان در ابتدای زندگی بدهکار می شوند. یکی از مواردی که باید از سوی مساجد و منبرها مورد تأکید قرار‌گیرد بحث پرهیز ازتجملات در شروع زندگی است. باید زندگی ائمه اظهار و ساده زیستی آنها در زندگی به جوانان تبیین شود تا ائمه اطهار الگویی برای آنها در زندگی مشترک باشند.
از دیگر مواردی که در سبک زندگی اسلامی مورد توجه است و باید امروز مورد توجه زوجین باشد، احترام زوجین به یکدیگر است. این موارد با مصادیق های دینی باید به مردم بیان شود. در آموزه‌های دینی و روایات اسلامی تاکید شده است که دو نفر جای پدر برای انسان را دارند، برادر بزرگتر و عموی بزرگتر. احترام به پدر و مادر و قوم و خویشان هم باید در مجالس و منابر مورد تاکید قرار گیرد. «در روایتی از امام باقر (ع) آمده است: در مجلسی امام حسن (ع) و امام حسین (ع) نشسته بودند شخصی از امام حسین (ع) سوالی پرسید، ایشان (امام حسین(ع) ) فرمودند که این سوال را از امام حسن (ع)(برادربزرگتر) بپرسید.». امروز در جامعه ما و درخانواده ها حرمت بزرگتر و کوچکتر باید حفظ شود.
یا در باب خدمت به پدر و مادر مثال‌های بسیاری زده می‌شود، به عنوان مثال «یکی از وزرای وقت از امام خمینی (ره) وقت ملاقات خواسته بودند ایشان وقتی وارد جلسه ملاقات شدند پشت سر ایشان هم مردی که پدر وزیر بود هم وارد شد، امام خمینی(ره) به وزیر گفت: چون وزیر بودی از پدرت جلوتر وارد شدی؟!» .این قیبل موارد در اسلام و آموزه های بزرگان دینی مورد توجه بوده است امروز این موارد که در سبک زندگی اسلامی هم به آنها تاکید شده است باید با شیوه وبیان رسا و گویا به مردم ترویج شود.
همه باید با تلاش و همکاری یکدیگر این آموزه‌های دینی را به اجتماع برگردانیم، تبیین این مسائل در جامعه نیازمند فرهنگ‌سازی است. از طرفی بیان مباحث دینی طبق گفتار پیامبر و ائمه اطهار (ع) به صورت عملی عینیت بخش تر خواهد بود.
ادامه دارد...
نظر شما