مساجد خراسان جنوبی گواه هزار سال بندگی مردم/ تلفیق هنر و معنویت در مساجد تاریخی استان

خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ مسجد بنای مقدس دارای ظاهر و باطنی است كه هر دو نمایانگر تقدس و معنویت آن می‌باشد. باطن مسجد بوی عبادت و پرهیزگاری می‌دهد و روح مسجد كه در باطن آن قرار گرفته بوی بهشت را به مشام می‌رساند. انسان‌نمازگزار وقتی پای در مسجد می‌گذارد احساس آرامش می كند و از اعماق روح لذت می‌برد.

 

زیبایی‌های معنوی مسجد و تأثیر آن بر روح هنرمند مسلمان موجب می‌گردد ذهن خلاق و متفكر او پویا شده و آثاری زیبا نه با نگاه حسی و نه با نگاه انفعالی؛ بلكه با نظر شهودی خلق کند.

 

هنر معماری به خصوص معماری مسجد همواره در تمام طول تاریخ دارای حكمتی عظیم بوده و این شاهكارها، آثار الهی و قدسی ویژه‌ای هستند كه دل‌های مسلمانان خداجوی را به خود جلب می‌كنند و روح و وجود انسان‌های مسلمان را به صفای باطن می‌كشند.

 

دیوارهای مسجد، صحن آن، محراب، گل دسته‌ها و همه اجزاء ظاهری مسجد ذكر می‌گویند. آن‌ها همه از فضایی روحانی صحبت می كنند و ناخودآگاه انسان را به یاد صاحب خانه می اندازد و مغناطیس معنایی آن موجب كشش روح به اصل خود می شود.

 

خراسان جنوبی با پیشینه تاریخی و فرهنگی طولانی دارای بناهای ارزشمندی چون مساجد است که با تلفیقی از دینداری و زیبایی‌شناسی، معنویت و هنر را آن‌گونه در تار و پود هم تنیده است که بر گسترای ایران زمین، نقش عشق می‌زند.

 

تنوع و کثرت مساجد تاریخی همچون مسجد جامع قاین، مسجد جامع خوسف، مسجد افین، مسجد جامع هندوالان و مسجد جامع رقه از گذشته‌های دور در خراسان جنوبی نشانه شکوه و عظمت و روح اسلام گرایی مردم این خطه مشتقان به عبادت و بندگی در خانه خدا است.

 

مسجد جامع خضری؛ نخستین مسجد و قدیمی ترین موقوفه خراسان جنوبی

مسجد جامع خضری به عنوان یکی از بناهای تاریخی مذهبی به استناد کتبیه سر در آن در سال 1230 هجری قمری توسط فردی بنام میر سمیع بنا شد. بنای اولیه این مسجد با خشت و گل بوده و در سال 1341 توسط کربلائی حسن بهشتی تجدید بنا شد اما در زلزله 9 شهریور1347  تخریب و مجددا در سال 1351 بازسازی شد.

 

با توجه به مصالح موجود و شواهد تاریخی احتمالا بنای مسجد خضری مربوط به دوره صفویه است. این مکان شامل دو قسمت است یکی مسجد و دیگری حسینیه که کاملا چسبیده هستند و در ظاهر یک واحد محسوب می شوند. زیربنای مسجد 565 متر و زیربنای حسینیه 385 که در مجموع یک هزار مترمربع وسعت دارد.

 

این بنا دارای دو شبستان چسبیده به هم بوده که یکی از شبستان‌ها در سمت شمالی قرار داشته و ستون دار بوده و پوشش آن طاق و چشمه است که چشمه‌ها با گنبدهای عرقچین پوشیده شده بر روی سر ستون‌های بسیار ساده ستون‌های مسجد سوار شده است.

 

 

شبستان جنوبی دارای سه دالان طویل بوده و هر دالان توسط دیواری از دیگر دالان ها جدا شده و توسط روزنه‌هایی که در دیوارها ایجاد شده دالانها با یکدیگر مرتبط اند محراب اصلی بنا که بسیار ساده می باشد در این بخش از شبستان قرار دارد.

 

پوشش راهروها گهواره ای و با طاق نیم دایره اجرا شده ورودی این بنا بسیار ساده بوده که از طریق یک راهروی کوتاه با شبستان ستوندار شمالی ارتباط دارد. نمای بنا آجر با بند کشی فتیله ای بوده که در حال حاضر بر روی آن یک لایه اندود سیمان کشیده شده است. دو ورودی دیگر در اضلاع غربی و شمالی قرار داردکه از آنها به ندرت استفاده می شود. علاوه بر مسجد آب انبار بسیار بزرگی که به قدمت مسجد می‌باشد در جوار آن واقع است. این آب انبار نیز به هنگام بازسازی مسجد مرمت شد و آب سرد و شیرین و گوارایی را برای تشنگان فراهم نمود.

 

این تنها آب انبار بجا مانده از آب انبارهای متعددی است که از شهر خضری قبل از زلزله 47 وجود داشته است. بنابراین حفاظت آن به عنوان یک اثر تاریخی باستانی حایز اهمیت است. این مسجد در فاصله 300 متری بزرگراه آسیایی مشهد –زاهدان و در جوار پارک جنگلی قرار دارد. در صورت برنامه ریزی می تواند مجتمع رفاهی خدماتی خوبی جهت استراحت زوار و مسافران باشد. با توجه به اینکه شهر قدیمی خضری در اطراف مسجد جامع قرار داشته محدوده حریم مسجد از جهت باستان شناسی اهمیت خاصی دارد.

 

مسجد جامع رقه

مسجد جامع رقه در شرقی ترین بخش روستای رقه واقع شده است. هم اکنون این مسجد در کناری از روستا و با فاصله نسبت به مرکز فعلی روستا واقع گردیده است که نشان از انتقال هسته روستا به نقاط غربی تر دارد این انتقال و جابجایی احتمالاً ناشی از بوقوع پیوستن سیلی مخرب می باشد که باعث شده خانه های دور مسجد خراب گردد و با توجه به واقع شدن مسجد بر روی ارتفاع بستر طبیعی زمین این بنا از خطر تخریب سیل در امان مانده است در نتیجه روستا برای در امان ماندن از سیل های بعدی به سمت غربی منطقه که دارای ارتفاع بیشتر نیز می باشد پیش رفته است.

 

احتمال دیگر این است که مردمی که در حاشیه مسجد زندگی می کردند به بشرویه مهاجرت نموده و دور مسجد خالی از سکنه گشته است. با فرض اینکه نخستین ساکنان بشرویه از روستای رقه به آنجا آمده باشند. این احتمال به حقیقت نزدیکتر می شود. از طرفی منبری در مسجد میان ده بوده که خیلی قدیمی تر از زمان ساخت مسجد میان ده بوده و بنا به گفته‌ی گذشتگان آن را از مسجد رقه به این مسجد آورده اند. بعید نیست که با آمدن مردم روستای رقه به بشرویه منبر را نیز با خود از مسجد به بشرویه آورده باشند و به یکباره دور مسجد خالی شده باشد.

 

این مسجد همراه با تغییراتی که در دوره های بعدی به خود دیده است همان مسجدی است که ناصرخسرو از آن نام برده است. مصالح و مواد به کار رفته در ساخت مسجد، از خشت خام بوده است که بر بستر سکویی از سنگ لاشه بنا گردیده است.

 

 

بستر طبیعی موجود احتمالاً در دوره هایی دچار رانش شده و برای جلوگیری از تخریب احتمالی مسجد در قسمتی از ضلع شمالی و غربی بنا اقدام به ساخت ساباط شده که علاوه بر ایجاد فضای دلنشین سایه در تابستان تا حدودی جلوی رانش دیوارهای شرقی و غربی بنا را بگیرد. در ضلع جنوبی مسجد نیز برای کنترل و مهار این رانش ایوانچه هایی الحاقی دیده می شود.

در حال حاضر این بنا دارای سه ایوان می باشد. طبق گفته‌ی آقای لباف خانیکی در کتاب مساجد خراسان این بنا در ابتدا دو ایوانی بوده و ظاهراً در دوره صفویه یک ایوان به این مجموعه اضافه شده است. پس در نتیجه ایوان جنوبی بعداً به بنا الحاق گردیده است. البته امکان اینکه ایوان شرقی نیز بعداً اضافه شده و مسجد تنها یک ایوان داشته و به اصطلاح تک ایوانی بوده نیز وجود دارد چرا که بیشتر فضاهای مسجد در جبهه غربی و در سمت شبستان می باشد و این نشان می دهد که مسجد اصلی در واقع بر اساس یک ایوان بنا گردیده است.

 

هم اکنون به جز ایوان قبله، باقی ایوان‌ها با تاق جناغی تیزه دار و ایوان قبله با نوعی قوس بیضی عمودی پوشیده شده است. نوع تاق در ایوان اصلی به صورت دو تاق آهنگ بزرگ در ابتدا و انتهای آن بوده و تاق گردی نیز در وسط اجرا گردیده است. اما پوشش دیگر ایوان ها با تاق آهنگ می باشد.

 

مسجد در حال حاضر دارای دو ورودی در سمت شمال و جنوب می باشد که بیشتر رفت و آمد مردم از در جنوبی می باشد که این ناشی از تغییرات در ساختار روستای رقه می باشد چرا که در گذشته ورودی اصلی مسجد در جبهه شمالی مسجد واقع بوده  که نشان می دهد روستای قدیم رقه در جهت شمال و شمال غرب گسترش داشته و بعد از رها شدن این منطقه و ساخت و ساز در غرب و جنوب غربی روستا، در جنوبی مسجد بیشتر برای رفت و آمد مردم کاربرد پیدا کرده است.

 

در بررسی فضاهای موجود مسجد اتاقی در گوشه شمال غربی مسجد قرار دارد که نشان از اصالت و قدمت بیشتری نسبت به دیگر فضاها دارد این اتاق با توجه به معماری آن گنبدخانه مسجد بوده است که مانند دیگر گنبدخانه ها گوشه سازی بصورت « اسکنج » اجرا شده است نمونه های این گونه اجرا بیشتر در دوره سلجوقی مشاهده می شود که شاید بیانگر دوره های مختلف ساخت و ساز در مسجد باشد چرا که در حال حاضر نیز در ارتباط این اتاق با شبستان مجاور ایوان تغییراتی در ساختار معماری اتاق مشاهده می گردد.

 

مسجد جامع افین

این بنای در داخل روستای افین واقع شده است در وضعیت فعلی به صورت تک ایوانی است. ایوان بنا که در حال حاضر طاق آن فروریخته مهمترین بخش معماری بنا نیز محسوب می‌شود. با توجه به قراین موجود به خصوص استفاده از قوسی جناغی در تمام طاقها، طاق ایوان نیز به صورت جناغی بوده است.

 

دو راهرو دو طرف ایوان، گنبدخانه اصلی در پشت ایوان و دو گنبدخانه کوچکتر در دو طرف گنبدخانه اصلی قرار دارد اجرای گنبد بر روی سطح چهارضلعی گنبدخانه‌ها با استفاده از فیلپوش صورت گرفته است.

 

 

صحن بنا در مقابل ایوان قرار گرفته است و در سه ضلع خود دارای طاقنماهایی است. تاریخ دقیق ساخت بنا مشخص نیست اما تزئینات گچبری موجود و نیز سبک معماری آن به دوران سلجوقی تعلق دارد.

 

مسجد جامع قائن خراسان‌جنوبی، مسجدی با دو قبله

مسجد جامع قائن خراسان‌جنوبی با قدمت 1100 ساله به‌عنوان بلندترین عمارت قائن و یکی از شاهکارهای معماری ایرانی - اسلامی شناخته می‌شود. در مورد تاریخ احداث اولیه مسجد عقاید مختلفی است بطوریکه برخی معتقدند این مسجد بر روی بقایای یک آتشکده ساسانی ساخته شده است و برخی همانند ناصر خسرو زمان احداث آن را اوایل قرن پنجم هجری ذکر کرده­‌اند و با توجه به زلزله‌خیزی قائن احتمالاً این مسجد در دوره­هایی تخریب و مجدداً مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

 

این مسجد بنایی بسیار قدیمی و با شکوه است که مساحت مسجد 1470 متر و زیربنای ان 1050 مترمربع می‌باشد ایوان اصلی آن که از شاهکارهای معماری اسلامی است دارای 18 متر ارتفاع 11 متر عرض و 22 متر طول است.

 

حیاط مسجد محوطه‌ای به درازای 33 و پهنای 28 متر است. در اطراف حیاط حجره‌هایی به عمق دو متر قرار دارد، از شاهکارهای معماری مسجد ایوان آن است که به طرز با شکوهی به زیبایی مسجد گوهرشاد ساخته شده است.

 

 

این مسجد دو قبله متفاوت دارد. که یکی به سمت بیت‌المقدس و دیگری به سمت کعبه ساخته شده است. ساعت آفتابی توسط استاد توحیدی در میان صحن مسجد برای تعیین ظهر شرعی قائن ساخته شده، دو در مسجد یکی به سوی بازار قدیمی در شرق با دری بزرگ و دیگری به سوی شمال(محل بازار فعلی ) باز می‌شود. در سمت راست ورودی ایوان مسجد لوح بزرگی به صورت عمودی در بدنه دیوار نصب شده و تاریخ آن محرم‌الحرام سال 1046هجری قمری است.

 

بسیاری معتقدند از قلعه‌ی کوه قائن تا دژ مرکزی شهر و مسجد جامع یک تونل زیرزمینی وجود داشته و مورد استفاده بوده است. احتمال دارد این معبر با مسیر کاریز جعفر آباد یکی باشد که در نزدیکی قلعه کوه «معبرش» مجزا می‌شود. این بنا در سال 1316 به شماره 295 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و تحت حفاظت و مرمت میراث فرهنگی قرار دارد.

 

مسجد جامع هندوالان

مسجد جامع هندوالان نیز قدیمی­‌ترین بنای مذهبی خراسان‌جنوبی است که در روستای هندوالان از توابع بخش درمیان قرار دارد. وجود کتیبه­‌هایی به خط کوفی مربوط به قرن پنجم یا ششم هجری قمری احتمال ساخت مسجد را در آن زمان تقویت می­‌کند . این مسجد در سال 1237 هجری قمری مرمت شده است.

 

مهمترین عناصر معماری آن سر در ورودی، صحن، گنبد خانه، شبستان ستون دار و محراب می‌باشد. گنبدخانه مرکزی با استفاده از فیل‌پوشها و با مهارت بر روی فضای چهار ضلعی قرار گرفته است. شبستان ستون‌دار در دو طرف گنبدخانه واقع شده و به وسیله طاق و تویزه به شیوه چهار ترک اجرا شده است.

 

 

بنا از نظر تزیینات آجری بسیار متنوع بوده و این تریینات شامل:  فیل‌پوشها، گوشواره ها، قابهای گچی، رسمی‌بندی محرابها و نحوه آجرچینی گنبدها است. این اثر تاریخی در دوره شاهرخ تیموری در حدود سال 850 هـ. ق ساخته شده است.

 

مسجد جامع خوسف

مسجد جامع خوسف به عنوان یکی از بارزترین آثار تاریخی موجود در بافت تاریخی این شهر در حاشیه خیابان اصلی شهر و در جبهه جنوبی آن قرار دارد. در سمت غرب مسجد حسینیه صاحب الزمانی در سمت مشرق کوچه و در سمت جنوب آن بنای تاریخی موقوفه میرزا جعفر قرار گرفته است.

 

بنا دارای دو ورودی است که یکی در ضلع شمال شرقی و دیگری در ضلع شمال غربی واقع شده است. مهمترین عناصر معماری بنا شامل ورودی‌ها، صحن، شبستان تابستانی، شبستان‌های ملاعلی اکبر، شبستان عبدالخالق و قسمت‌های نوساز مسجد می‌باشد.

 

 

جبهه شمال شرقی بنا که ورودی اصلی بنا در آن قرار دارد به طور کامل در سال 1405 ه. ق بازسازی شده است و از لحاظ تاریخی ارزشی ندارد اما شبستان‌های جبهه جنوب غربی بنا یعنی شبستان تابستانی و شبستان‌های ملاعلی اکبر و عبدالخالق بخش‌های تاریخی بنا به حساب می‌آیند.

 

شبستان‌ها دارای ستون‌های قطور چهار ضلعی می‌باشند که پوشش آنها به صورت گنبدهای چهار ترک و به کمک طاق‌های جناغی بر روی ستونها استوار شده است.  شبستان عبدالخالق که قدیمی‌تر از شبستان ملاعلی اکبر است، دارای شش ستون و دوازده گنبد است. شبستان ملاعلی اکبر که درسال 1237 ه. ق تعمیر شده دارای نه ستون و شانزده گنبد است.

 

شبستان تابستانی نیز دارای چهار ستون و هشت گنبد می‌باشد. نقشه و سبک معماری این شبستان‌ها همه مشابه هم هستند و تنها تفاوت‌های جزئی در ابعاد و اندازه‌ها مشاهده می‌شود، مساحت کل بنا 3600 متر مربع می‌باشد که 900 متر مربع آن را صحن فرا گرفته و اطراف صحن با طاقنماهایی به صورت جناغی تزئین شده است.

 

مسجد جامع عاشورا

مسجد عاشورا در بخش مرکزی با بافت قدیم شهر بیرجند در محله چهاردرخت و در یکی از معابر منتهی به خیابان اسدی در مجاورت مسجد چهاردرخت و مقابل مدرسه معصومیه قرار دارد که در حال حاضر علاوه بر محل دارالشفاء خیریه حضرت فاطمه الزهرا (سلام الله علیها)، محل حسینیه فاطمیه نیز می باشد.

 

مسیر ورود به مسجد هم از طریق صحن و هم از طریق حسینیه جنب آن امکانپذیر است که مسجد در قسمت صحن دارای ورودی ایوان مانندی با نمای سنگ مرمر و قوس کنگره دار بصورت معماری بناهای جدید می باشد که در قسمت سردر آن تمثالی بزرگ از قرآن مجید است و دارای دربهای آهنی مستحکم و نمایی کاملاً تازه ساز و جدید می باشد.

 

لازم به ذکر است که صحن مذکور نیز در گذشته به بنای مسجد تعلق داشته است که بعدها با احداث ساختمان دارالشفاء و ساخت دیواره جدید در قسمت جنوبی و نصب نرده و درب فلزی و سنگفرش کردن کف صحن بصورت قسمتی از سازه های جدید درآمده است اما برخلاف نمای جدید و نوساز فضای داخل صحن، می توان گفت که بنای داخلی مسجد تقریباً اصالت خویش را حفظ کرده و بجز تغییراتی اندک از قبیل تعویض دربهای چوبی کهنه و قدیمی با انواع فلزی و انجام سفید کاری و رنگ آمیزی فضای داخل مسجد، فرم اصلی آن کاملاً دست نخورده و بهمان صورت اولیه باقی مانده است.

 

فضای داخلی مسجد با مساحتی کمتر از250 متر مربع زیربنا از یک سری فضاهای پیوسته تشکیل یافته است که از ویژگیهای بارز آن می توان به دیوارها و جرزهای قطور که از خصوصیات شاخص بناهای منطقه می باشد اشاره کرد که بر روی آنها طاقهایی از نوع جناغی و تیز متوسط ساخته شده است.
 

طبق اظهارات اعضاء هییت امناء قدمت بنا حدوداً مربوط به هفتصد سال پیش است و به نظر می رسد که در ابتدا جهت استفاده اهل سنت بنا شده است زیرا جهت محراب آن اندکی با قبله تشیع تفاوت دارد. در عین حال آنچه که واضح و روشن است این است که این محل تا حدود پنجاه سال پیش بصورت مکانی مخروبه و متروک باقی مانده بود از این تاریخ به بعد به همت عده ای از بزرگان محل، بازسازی و تعمیر بنا آغاز می شود.

 

گفته می شود که در گذشته همزمان با آغاز ماه محرم عده ای از سادات به این مکان می آمده اند و در این محل مراسم علم بندان را برگزار می کرده اند. شروع مراسم عزاداری ماه محرم از این محل بوده است و از سال 1335 یعنی تاریخ تاسیس هییت فاطمیه که در ابتدا با نام هییت حسینی(ابوالفضلی) خوانده می شده تا کنون، از این مکان به عنوان محل تجمعات و برگزاری مراسم سوگواری و عزاداری استفاده می شده است.

 

مسجد دو حصاران

این بنا در داخل بافت تاریخی روستای دوحصاران واقع شده است. بنا شامل سردر ورودی، صحن، ایوانها و شبستان است. ورودی بنا در ضلع شمال غرب بنا واقع شده و دارای طاقی است جناغی که پوشش آن به کمک تویزه صورت گرفته است.

 

در محل ورودی مسجد فضاهای دیگری مانند آب انبار و حمام نیز وجود داشته که در حال حاضر بخشهای زیادی از آنها تخریب شده است. پس از ورودی بلافاصله صحن بنا قرار دارد به ابعاد 6×3/8 متر در ضلع جنوب غرب صحن یعنی جهت قبله، ایوان اصلی بنا واقع شده است. این ایوان که دارای 8/7 متر ارتفاع، 5/4 متر عرض و 8/5 متر عمق است، دارای طاق جناغی بوده و با آجر ساخته شده است.

 

 

فضای ایوان به وسیله دو تویزه و پوشش گنبدی حافاصل آنها مسقف شده است. در انتهای ایوان محراب بنا با تزئینات مختلف کاربندی گچی واقع شده است. در مقابل این ایوان یعنی در ضلع شمال شرق صحن ایوان کوچکتری قرار دارد. این ایوان که با خشت بنا شده نیز دارای طاقی است جناغی. ارتفاع این ایوان 7/5 متر، عرض آن 6/4 متر و عمق آن 8/2 متر است.

در ضلع شمال غرب صحن شبستان بنا قرار دارد که دارای یک ستون چهارضلعی در مرکز و چهار گنبد چهارترک است. زمان ساخت این بنا دوره قاجار است. بر اساس سنگ لوح موجود در شبستان بنا ، مسجد توسط شخصی بنام کربلایی حسن خان ساخته شده و سپس در سال 1232 توسط دخترش تعمیر گردیده است.
 

مسجد ارگ قلعه

این بنا داخل بافت تاریخی شهر سه قلعه واقع شده است. بنای مسجد شامل شبستان ستونداری است با چهار ستون چهارضلعی. فضای مسجد با کمک چهار ستون چهارضلعی و تویزه هایی با طاق جناغی و 9 گنبد که به شیوه چهارترک اجرا شده اند، مسقف شده است.

 

 

احتمالاً بنا دارای قسمتهای دیگری نیز بوده که به دلیل تعریض کوچه این بخش آن از بین رفته است. یکی از قسمتهای مهم این بنا محراب آن است که دارای تزئینات متراکم گچبری با طرحهای اسلیمی است. محراب دارای قوسی جناغی است و سطح داخلی آن دارای تزئینات کاربندی گچی است. سایر تزئینات شامل طرحهای اسلیمی و گیاهی است که در حاشیه محراب به صورت متراکم اجرا شده است. در مرکز حاشیه فوقانی محراب کتیبه ای با این مضمون دیده می شود. بر اساس کتیبه گچی موجود در بالای محراب این بنا در سال1220ه.ق وتوسط شخصی به نام استاد عباس ساخته شده است.
 

مسجد درخش

به استناد کتیبة موجود بنیان اولیة این مسجد به سال 981 ه. ق مربوط می‌شود و بانی آن عمیدالملک محمد درخشی بوده است. بطور کلی فضاهای احداث شده در این مسجد شامل ایوان اصلی، شبستان و یک اتاق وسیع در جنب شبستان است. محراب از اجزاء اصلی موجود در شبستان است، نقشة این مسجد با توجه به رفع نیازهای وقت طراحی شده و از الگوی خاصی تبعیت نمی‌کند.

 

مهمترین عناصر تزئینی به کار رفته در این اثر تاریخی عبارتند از: سقف محراب و تزئینات گچی چلیپایی در قسمت فوقانی آن، طاقنماهای بخش بالای محراب با طاقچه های کوتاه و تزئینات مقرنس و کاربندی در گوشه‌ها، طاقنماهای موجود در دیگر بخش‌های شبستان.

 

 

 

همچنین تقارن موجود در اجزاء و عناصر معماری به کار رفته در شبستان بر زیبایی این اثر افزوده است. اتاق وسیع موجود در شرق شبستان با استفاده از یک ستون قطور و به روش تاق و تویزه پوشیده شده و در این فضا طاقچه‌های کوچک و بزرگ در بدنة دیوار دیده می‌شود.

 

در ساخت این مسجد از مصالحی چون سنگ، آجر، خشت خام و گچ استفاده شده است. به استناد قانون هر گونه دخل و تصرف در این مسجد و حریم آن بدون کسب مجوز کتبی از اداره کل میراث فرهنگی ممنوع است.

 

مسجد عطاءالله خان

مسجد عطاء ا... خان در داخل روستای بجد از توابع دهستان باقران بخش مرکزی بیرجند ودرفاصله 15 کیلومتری شرق بیرجند واقع شده است. تاریخ ساخت این بنا بر اساس وقفنامه موجود سال 1147 هجری . قمری یعنی آخرین سالهای دوره صفویه می باشد .

مسجد عطاء ا.. خان یا علیل در داخل بافت تاریخی روستای بجد بنایی است شامل ورودی، صحن یا شبستان شبستان تابستانی و شبستان ستوندار می شود. ورود به داخل بنا از طریق ورودی ای که نوسازی شده است امکان پذیر است.

 

پس از ورودی بلافاصله صحن بنا قرار دارد که دور تادور آن دیواری کوتاه به ارتفاع حدود 1 متر در برگرفته و در یک ضلع آن آثار محراب مشخص است .دریچه هایی در این دیوار تعبیه شده است. در ضلع شمال شرق صحن شبستان ستوندار قرار دارد که ورود به داخل آن از طریق دالانی باریک امکانپذیر است.

 

شبستان شامل فضایی است با دو ستون چهار ضلعی که حد فاصل ستونها با طاقهای جناغی و فاصله هر چهار طاق یک گنبد قرار دارد که فضای شبستان را پوشانده اند. از ویژگیهای این بنا وجود پنجره های مشبک گچی است که زیبایی خاصی به بنا داده اند و تنها تزئین بنا به شمار می رود.

 

پایان پیام/

 

 

گزارش؛ زهرا مهرور