تعقل عبادت است/جرات ندارم در اخلاق چیزی بنویسم

به گزارش خبرنگار شبستان، دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، عضو هیئت علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، در همایش «ابن سینا و فلاسفه اسلامی» که به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا برگزار شد، زندگی و آثار ابوالحسن عامری، فیلسوف و منطق دان قرن چهارم را مورد نقد و بررسی قرار داد.

وی بر این باور بود که عظمت ابن‌سینا همه چیز را تحت‌الشعاع قرار داده و گاهی عظمت باعث می‌شود که همه چیز را تحت‌الشعاع قرار بدهد. تنها دینی که عقلانیست اسلام است و مسیحیت چندان عقلانی نیست؛ ولی فلسفه مسیحیت را محاکمه کرد. اما اسلام که عقلانیست، فلسفه آن را محاکمه نکرد.

وی در ابتدای سخنانش با اشاره به اینکه بزرگان بسیاری از نیشابور در تاریخ ایران ظهور کرده اند، ابوالحسن عامری را از اهل نیشابور معرفی کرد و گفت: وی بسیار اهل سفر بوده و تالیفات بسیاری هم دارد.

مولف کتاب "ابن رشد در حکمت مشاء" درباره اساتید وی نیز سخن گفت و افزود: هر چند اساتید ابوالحسن عامری فیلسوف نبوده، اما متکلمانی مشهور و بزرگی بوده اند. ابوزید بلخی و ابن عمید، دو شخصیتی هستند که در استادی آن ها برای عامری هیچ شک و شبهه ای نیست.

وی در ادامه سخنانش ازیکی از کتاب های ابوالحسن عامری تحت عنوان «السعاده و الاسعاد فی السیرة الانسانیه» نام برد و گفت: او در این کتاب به مباحث اخلاقی و سیاسی پرداخته است. هر چند همه بر این باورند که اخلاق خوب است، اما به راستی اخلاق چیست؟

مولف کتاب "نیایش فیلسوف" مدعی بود که هر چند در توصیف و تبیین اخلاق جمله های زیادی گفته می شود، اما گویی انگار هنوز تکلیف ما با اخلاق معلوم نشده است. من هنوز جرات نکرده ام در این باره چیزی بنویسم.

وی که فکر می کند که مسئله اخلاق بسیار پیچیده است، در این باره ادامه داد: فرقه های بسیاری در حوزه اخلاق در مغرب زمین ظهور کرده اند. یکی از بارزترین این مکاتب، مکتب اخلاقی کانت است که گویا در مقابل سعدی قرار می گیرد. سعدی بر این باور است که اگر سخن راست فتنه انگیز می شود، سخن راست را نگو. اما کانت می گوید که اگر دنیا هم به تباهی برود، شما باید راست بگویید.

مولف کتاب "نیایش فیلسوف" بر این باور بود که ما در اخلاق هنوز از ارسطو فراتر نرفته ایم. وی در همین باره افزود: ابوالحسن عامری این کتابی که نام بردم را در باره سیاست نوشته است و در آن شرح می دهد که باید با مردم چگونه رفتار کرد. این کتاب همچنان ارسطویی است.

وی با این ادعا که ابوالحسن عامری مطلوب ابن سینا نیست، ادامه داد: تعقل و عقل عبادت است. حج مقبول است. در حج انسان به زیارت خانه خدا می رود، اما در عقل به سوی خدا می رود.

مولف کتاب "اسماء و صفات حق" از «الامد علی الابد» به عنوان اثر دیگری از این فیلسوف نام برد و گفت: به معنای امتداد برآمده است. آیا ابد امتداد دارد؟ ابد چیست؟ ازل چیست؟ آیا آغاز و انجامی در کار است؟ پایان کجاست؟ پایان کهکشان کجاست؟

وی بر این باور بود که انسان از لحاظ جسمانی از یک پشه هم کمتر است اما از نظر معنوی مظهر تام الوهیت اسماء و صفات است. وی در همین باره افزود: اگر این انسان نبود اسماء و صفات خدا ظاهر نمی‌شد. اگر این انسان نبود اگر حضرت ختمی‌مرتبت نبود اسماء و صفات خدا ظاهر نمی‌شد. منظور از انسان کامل حضرت محمد(ص) است.

شایان ذکر است همایش ابن‌سینا و فلسفه اسلامی به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا در سالن تلاش وزارت تعاون با حضور اندیشمندان، پژوهشگران و علاقه‌مندان حوزه فلسفه در 26 و 27 مهر برگزار می شود.

پایان پیام /