آفاق مشرقی حکمت ابن سینا در رساله های او مشهود است

به گزارش خبرنگار شبستان، دکتر حسین کلباسی اشتری، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، در همایش «ابن سینا و فلاسفه اسلامی» که به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا برگزار شده بود، با ارائه مقاله ای تحت عنوان «ملاحظاتی در باب رسائل تمثیلی شیخ الرئیس بو علی سینا» به تبیین و توضیح برخی ویژگی های رساله های تمثیلی و رمزی ابن سینا پرداخت.

وی با بیان اینکه نگارش رساله هایی به زبان رمز و اشاره آن هم به قلم مصنف آثار عقلی و برهانی چون الشفاء، النجاة و الاشارات و التنبیهات همواره موضوع شرح و تاویل های گوناگون قرار گرفته و می گیرد، اظهار داشت: مضامین نوشته های سه گانه حی بن یقظان، رسالة الطیر و سلامان و ابسال موید نظام معرفت شناسی و انسان شناختی ابن سینا بر حسب مدارج و مراتب عقل است.

استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی بر این باور بود که یادآوری ابن سینا یادآوری امری منسوخ و کهنه نیست و چیزی که فراتر از مرزهای خود اثر گذاشته، امری نیست که با غفلت و نسیان و فراموشی، اهمیت و اثر آن از بین برود. لذا اگر به کرات هم به آثار این افراد رجوع شود در هر رجوعی خود را می نمایاند.

وی در این بخش از سخنانش دو سؤال مقدماتی را قابل طرح دانست و گفت: نخست باید دانست که این زبان رمز و کنایه تمثیل چه مقامی در دانش و حکمت بشری دارد. حکمت به تفسیر نیست به ایجاز است و نه تنها از ایجاز از رمز و کنایه هم استفاده شده است.

کلباسی با بیان اینکه اگر کلام وحی، نخستین حکمت تلقی شود ، ادامه داد: از نخستین خبرهایی که از وحی داریم تا آخرین آن که قرآن کریم است، هم ایجاز دارد هم خالی از اشاره نیست. در طول آن سخن بزرگان قرار می گیرد.

وی پرسش دومی را که در این مقام می توان طرح کرد را این دانست که اقبال به بیان رمزی درمیان حکمایی که به برهان و زبان استدلال شهرت دارند چه جایگاهی دارد؟ وی بر این باور بود که در اینجا باید گفت که الشیخ الرئیس نمونه اعلی است.

کلباسی با بیان اینکه آثار شیخ رئیس متعدد بوده و فهرست بلند بالایی در عمر کوتاه علمی وی محسوب می شود، اظهار داشت: آثار او همانند آثار نویسنده ای است که در زندگی، آرام و قرار کمتری داشته است. با این وجود او سه اثر به عنوان آثار تمثیلی شهرت دارد.

وی با مثال زدن به نمط نهم الاشارات و التنبیهات ، و با بیان اینکه ابن سینا در آنجا ضمن تذکر به وجه رمزی داستان سلامان و ابسال، مخاطب را به کشف و دریافت رموز آن دعوت می کند، گفت: شیخ در آنجا گویی بر آن است که به تلاقی آفاق عقلی و قلبی در ساحتی دیگر التفات دهد.

کلباسی بر این باور بود که مبدأ نگارش این رسالات را باید در آفاق حکمت مشرقی شیخ رئیس جستجو کرد؛ یعنی در قلمرو موضوع مشترک رساله های سه گانه که همانا سفری است به جانب مشرق عرفانی وجود که غایب از نقشه های جغرافیایی های ما است.

گفتنی است همایش ابن‌سینا و فلسفه اسلامی به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا در سالن تلاش وزارت تعاون با حضور اندیشمندان، پژوهشگران و علاقه‌مندان حوزه فلسفه در 26 و 27 مهر برگزار می شود.
 

پایان پیام /