خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- محمد پورعلم : سال ها پیش وقتی شبکه های سراسری تلویزیون به سختی به عدد هفت می رسید، بحث های بسیاری بر سر چگونگی گسترش شبکه ها و تولید برنامه مطرح بود. مثلا برخی معتقد بودند هریک از نهادهای فرهنگی کشور باید مسئولیت یک شبکه تلویزیونی را برعهده بگیرند تا تولیدات تلویزیون تنوع بیشتری پیدا کند و باری هم از دوش رسانه ملی برداشته شود.
چند سال بعد وقتی به یکباره چندین شبکه ماهواره ای فارسی زبان میهمان خانه های مردم شدند و حجم زیادی از مخاطبان رسانه ملی را به خود اختصاص دادند، دیگر شبهه ای برای مدیران فرهنگی درباره لزوم تولید برنامه های بیشتر و متنوع تر در رسانه ملی باقی نمانده بود. راهکار مدیران صدا و سیما برای مقابله با ماهواره های فارسی زبان اما افزایش شبکه های سراسری با موضوعات اختصاصی بود؛ به طوری در مدت کوتاهی چندین و چند شبکه تلویزیونی و رادیونی فعالیت خود را آغاز کردند. شبکه ها آن قدر زیاد شده بود که تقریبا در هر موضوعی یک شبکه فعال بود. حالا پرسش این بود که این شبکه ها قرار است چه محتوایی را برای مخاطبان خود روی آنتن بفرستند. در حالی که تا پیش از این برنامه سازان رادیو و تلویزیون برای چند شبکه محدود برنامه می ساختند، چگونه می شد به یکباره حجم تولیدات را افزایش داد!؟
این جا بود که مدیران رسانه ملی تصمیم گرفتند آنتن شبکه های تازه تاسیس را با برنامه هایی پر کنند که پیش از این تولید شده و روی آنتن رفته بود. بنابراین آنتن شبکه های تخصصی سراسری با انبوهی از برنامه های تکراری که هر یک چند بار بازپخش داشتند، پر شد.
سال ها گذشت تا این شبکه های تخصصی، جایگاه خود را پیدا کردند و به آن چه باید تولید کنند، آگاه شدند. یکی از نخستین شبکه ها که توانست در میان مخاطبان تلویزیون، جایی برای خود دست و پا کند، شبکه «نسیم» بود. شبکه ای که از ابتدا برای نمایش برنامه های شاد فعال شده بود، با مدیریتی هوشمند و خلاق، میزبان هنرمندان و گروه های برنامه سازی شد که ایده های تازه ای برای ارتباط با مردم ایران داشتند. از جمله این برنامه ها، «خندوانه» بود که بر اساس ایده رامبد جوان شکل گرفت و روی آنتن رفت. پخش «خندوانه» که در ابتدا با اما و اگرهایی روبرو بود در ادامه بازخوردی فراتر از تصور یافت تا رویکرد شبکه نسیم و مدیرانش تقویت و تثبیت شود.
آن ها در ادامه رویکرد خود را با گرته برداری از نمونه های خارجی تداوم بخشیدند که به تولید برنامه های چون «دورهمی» و «کودک شو» انجامید. مهران مدیری، چهره محبوب کمدی های تلویزیونی عهده دار ساخت «دورهمی» شد و پژمان بازغی بازیگر شناخته شده سینما و تلویزیون به اجرای «کودک شو» مشغول شد.
سال های اخیر را باید دوران جولان شبکه نسیم در جذب مخاطبان تلویزیون ایران دانست. شبکه ای که با سابقه ای بسیار کمتر از شبکه های یک تا پنج، موفقیت چشمگیری در تشخیص ذائقه مردم داشته و از آن به خوبی بهره می برد. تازه ترین نظرسنجی مرکز تحقیقات صدا و سیما به خوبی موید این نکته است؛ آن جا که «دورهمی» با جذب حدود پنجاه و شش درصد مخاطبان و «کودک شو» با کسب حدود سی و شش درصد بینندگان، جایگاه اول و دوم پربازدیدترین برنامه های تلویزیون در اردیبهشت ماه جاری را به خود اختصاص داده اند تا برندگان بلامنازع این ماه باشند.
نکته جالب توجه این که رتبه ششم این لیست نیز به برنامه از شبکه نسیم اختصاص دارد. «ویتامین خ» عنوان برنامه ای تولیدی است که به حاشیه های فضای مجازی می پردازد و توانسته بیست درصد تماشاگران را با خود همراه کند.
اما از «شبکه نسیم» که بگذریم، به شگفتی ساز دیگر این ماه های تلویزیون می رسیم: «شبکه مستند». شاید در ابتدا تصور این که برنامه یا برنامه هایی از این شبکه در صدر بازدید مخاطبان تلویزیون قرار گیرد، دور از انتظار باشد اما وقتی بدانیم رتبه سوم و چهارم پرمخاطب ترین برنامه های اردیبهشت ماه تلویزیون به تولیدات شبکه مستند اختصاص دارد، باید موفقیت آن در جذب مخاطبان خاص آثار مستند را باور کرد. چنان که نظرسنجی مرکز تحقیقات رسانه ملی می گوید مستند «حیات وحش» با جذب حدود سی و پنج درصد مخاطبان و مستند «ایرانگرد» با حدود بیست و پنج درصد توانسته پس از «دورهمی» و «کودک شو» جایگاه های برتر را به خود اختصاص دهد.
باید توجه داشت، گرچه ژانر مستند از جمله جذاب ترین گونه ها در میان تولیدات سینمایی و تلویزیونی است اما ذائقه سازی مخاطب برای آن به سادگی محقق نمی شود. تولیدات مستند برخلاف تولیدات داستانی، زمانی حلاوت خود به مخاطب هدیه می دهد که تماشاگر با اثر همراه شده و صبوری کند. به همین خاطر است که باید موفقیت مدیران و برنامه ریزان شبکه مستند در انتخاب و تولید آثار دیدنی را ستود.
موفقیت شبکه هایی چون «نسیم» و «مستند» در تولید برنامه های پرمخاطب برای تلویزیون می تواند الگویی راهگشا برای مدیران و برنامه سازان سایر شبکه ها باشد تا هزینه های مادی و معنوی در رسانه ملی، به ساخت برنامه هایی با مخاطب بیشتر منجر شود.
نظر شما