نگاه اسلام به اصل و نسب، «الگودهی و تربیت توحیدی انسان» است

«حجت‌الاسلام هادی عیوضی»، در گفت‌و‌گو با خبرنگار شبستان در همدان گفت: در نگاه به اصل و نسب یا همان نژاد پرستی دو دیدگاه وجود دارد.

مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه نگاه منفی نژاد پرستی که با مخالفت قرآن نیز روبرو است، فخر و خود بزرگ بینی را در پی دارد افزود: در نگاه منفی، فرد یک عمل را حتی نادرست و بدون دلیل و منطق با تقلید کورکورانه و تعصب بی‌جا از نیاکان خود دنبال می‌کند.

عیوضی افزود: آیه «وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَيْنَا عَلَيْهِ آبَاءَنَا ۗ أَوَلَوْ كَانَ آبَاؤُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ شَيْئًا وَلَا يَهْتَدُونَ؛ و چون کفار را گویند: پیروی از شریعت و کتابی که خدا فرستاده کنید، پاسخ دهند که ما پیرو کیش پدران خود خواهیم بود. آیا بایست آنها تابع پدران باشند گر چه آن پدران بی‌عقل و نادان بوده و هرگز به حق و راستی راه نیافته باشند»(بقره/ آیه 170) اشاره به همان دیدگاه منفی نژاد پرستی دارد.

این استاد حوزه گفت: حضرت علی(ع) نیز در نفی این دیدگاه در نهج‌البلاغه می‌فرماید: «کسی که عمل و کارکرد درستی نداشته باشد آبا و اجداد و نیاکان او به درد او نمی‌خورد».

وی ابراز کرد: امروز نیز چنین انسان‌هایی وجود دارد که خود از ارزش وجودی و فضایل اخلاقی و عملکرد درستی برخوردار نبوده اما چون اجداد او از جایگاه اجتماعی بالایی برخوردار بوده، دست به هر عملی می‌زنند و یا اعمال نادرست آنها را ادامه می‌دهند.

هدایت، نگاه مثبت اسلام به اصل و نسب

عیوضی ابراز کرد: در نگاه مثبت به اصل و نسب، آیاتی در قرآن وجود دارد که پیامبر(ص) خود را به حضرت ابراهیم، اسماعیل، اسحاق و یعقوب و نوادگان آنها موسی و عیسی نسبت می‌دهد(بقره/ آیه 136).

این مدرس حوزه گفت: پیامبر(ص) با نسبت دادن خویش به پیامبران قبل از خود و نیاکان و آبا و اجداد خود به دنبال «الگو دهی» به جهانیان است، این مهم به این معنا است که ایشان همان مسیر توحیدی و هدایتی حضرت ابراهیم(ع) و پیامبران پس از ایشان را در پیش گرفته است.

وی با اشاره به اینکه پیامبران همواره در حال جریان و تکمیل بوده اند ادامه داد: پیامبر(ص) همواره در ادامه مسیر توحیدی و الهی پیامبران پیش از خود برای تکمیل دین و هدایت انسان بوده‌اند.

 این کارشناس دینی گفت: یکی از اصول پذیرش دین، پذیرفتن همه پیامبران پیش از حضرت رسول(ص) است، سیر حضور پیامبران در قرآن نشان از مسیر هدایت آنان دارد که همگی بر یک مدار یعنی هدایت انسان بر اساس نگاه توحیدی بوده است.

وی با اشاره به اینکه این مهم را در دعای ندبه نیز می‌توان مشاهده نمود گفت: در دعای ندبه، سیری از آبا و اجداد امام زمان(عج) که مسیر هدایت را پیش گرفته و پیش برده‌اند نشان داده می‌شود، بنابراین در نگاه مثبت به نژاد پرستی، الگو دهی و هدایت انسان مطرح است.

عیوضی اشاره ای به ازدواج دوم حضرت علی(ع) داشت و گفت: حضرت پس از شهادت حضرت زهرا(س) در ازدواج دوم خود از عقیل می‌خواهد تا برای او بانویی اصل و نسب پیدا کند که عقیل نیز ام البنین را به ایشان معرفی می‌کند.

این کارشناس دینی ادامه داد: یکی از اهداف واقعی در امر ازدواج، «تربیت فرزند» و «فرزند پروری توحیدی» است، این مهم نیز بدون شک برای امام علی(ع) از اهمیت خاصی برخوردار بوده است و از این باب به دنبال خانواده ای با اصل و نسب بوده است.

وی ادامه داد: عوامل مهمی در شکل گیری شخصیت انسان در زمان جنینی و حتی پس از تولد در او دخیل است که می‌توان به دو عامل «ژنتیک» و «عوامل محیطی» اشاره کرد.

عیوضی با اشاره به اینکه صرف ژنتیک و یا عوامل محیطی در شگل گیری شخصیت انسان تأثیرگذار نیست و عوامل دیگری نیز دخیل است گفت: در این بین مادر یکی از دو طرفی است که نقش بسیار مهمی در شکل گیری شخصیت فرزند خویش و تربیت او دارد.

این مدرس دانشگاه گفت: از این باب حضرت علی(ع) باید به دنبال همسری باشد که بتواند شاخصه‌های تربیت توحیدی و بسیاری از فضایل را در فرزند ایشان جاری و ساری کند.

وی گفت: حالات جسمی، روحی و روانی و ژنتیکی مادر در دوران جنینی و حتی پس از تولد در رفتار سازی‌های محیطی فرزند و شکل گیری شخصیت او نقش بسزایی دارد.

عیوضی ادامه داد: در این بین می‌توان به صفت شجاعت اشاره کرد، مادری که خود فردی شجاع و نترس باشد بدون شک این روحیه را در دوران کودکی فرزند خویش که زمان شکل گیری شخصیت انسان است تقویت می‌کند.

این مدرس دانشگاه گفت: عکس این موضوع نیز صحت دارد، مادرانی که ترسو بوده و روحیه شجاعت ندارند، فرزندان خود را ترسو به بار می‌آورند و او را از رویارویی با بسیاری از مسائل که روحیه شجاعت می‌طلبد دور می‌دارند.

وی با بیان اینکه حضرت امیر(ع) با همین نگاه و تربیت نسلی شجاع، مومن و .. بود، از عقیل خواست تا همسری با اصل و نسب برای ایشان پیدا کند گفت: این موضوع برای بانوان نیز صادق است به گونه ای که اگر زنی به دنبال برخورداری از فرزندان قوی، شجاع و ... است باید به دنبال مردی با چنین صفاتی باشد.

 عیوضی با بیان اینکه محیط نیز در تربیت فرزند و شکل گیری شخصیت او موثر است گفت: پیامبر اکرم(ص) در حدیثی می‌فرمایند: «گلی که در زباله دانی رشد کرده است را به عنوان همسر انتخاب نکن، هرچند که خودش گل است اما اطراف آن زباله است».

وی گفت: این حدیث نشان از محیط و سبک تربیت دارد که یک انسان هرچند که خود همانند گل زیبا و پاک باشد اما به دلیل رشد در محیطی آلوده و ناپاک می‌تواند در شکل گیری نسلی ناسالم دخیل باشد.

وی گفت: پس اصل و نسب و نژاد پرستی زمانی مثبت است که به بحث تربیت توحیدی و فرزندآوری بازگردد.