به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران منابع کتابی و اسنادی زیادی دارد که صددرصد این منابع هنوز دیجیتال سازی نشده اند تا در دسترس محققان و پژوهشگران قرار بگیرد، درصد کمی از این منابع دیجیتال شده اند و در اختیار علاقمندان قرار دارد اما دیجیتال سازی کل منابع نیازمند منابع مالی و تجهیزاتی است که در شرایط کنونی بار مالی فراوانی را بر دوش این سازمان می گذارد، دیجیتال شدن منابع اسنادی و کتابی این سازمان در دوران شیوع کرونا و خانه نشینی می توانست کمک شایانی به پژوهشگران کند که به صورت آنلاین کارشان را انجام دهند، کتابخانه ملی ایران همزمان با شیوع کرونا همانند دیگر مجموعه های فرهنگی و هنری تعطیل شد و پس از گذشت سه ماه از تاریخ 17 خرداد تالارهای مطالعه با حفظ چارچوب‌های بهداشتی و شرایط خاص بر روی محققان بازگشایی شد، شرایط ویژه دوران کرونا و دیجیتال سازی منابع اسنادی و کتابی، بکارگیری هوش مصنوعی و منابع مالی سازمان اسناد و کتابخانه ملی را با « دکتر اشرف بروجردی» معاون رییس جمهور و رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به گفتگو نشسته ایم که در زیر می آید:
در شرایط کرونایی منابع دیجیتال سازمان فرصت مناسبی برای مراجعان به کتابخانه ملی بود، تاکنون چه تعداد از منابع سازمان اسناد و کتابخانه ملی دیجیتال سازی شده اند؟
دیجیتال کردن منابع در حوزه های مختلف متفاوت است، مثلا همه پایان نامه های دانشجویی، همه منابع خطی و همه کتاب های کودک دیجیتال شده اند، اما کل کتابخانه دیجتال نشده است، در بعضی قسمت ها مثل اسناد از قبل ما یک تاخیر تاریخی داریم و داشتیم، یعنی در این چند سال ما تقریبا سه چهار برابر کردیم دیجیتال کردن اسنادی را که وجود داشت، چون قبلا ما درصد بسیار کمی بیشتر از پنج درصد نداشتیم، 15 درصد اسناد دیجیتال شده بودند الان این خیلی رشد کرده است ولی هنوز کامل نیست کتاب ها هم همین طور.
در فرایند دیجتال سازی چه تعداد از منابع کتابی سازمان اسناد و کتابخانه ملی دیجتال سازی و بارگذاری شده اند؟
ما در حدود سه میلیون جلد کتاب داریم اما آنچه که توانستیم دیجیتال کنیم حدود 150 هزار جلد است که توانستیم آنها را دیجیتال و بارگزاری کنیم؛ بنابراین می خواهم بگویم که در حوزه های مختلف متفاوت است؛ مثلا مجلات و نشریات به طور کلی امکان دیجیتال کردن نداشتیم که داریم این کار را انجام می دهیم.
میزان مراجعات به سایت کتابخانه ملی تا پیش از کرونا چگونه بود؟
ما در دو ماه 14 میلیون نفر بازدید کننده داشتیم، یعنی در دو ماه 14 میلیون نفر به سایت کتابخانه ملی مراجعه کرده بودند؛ روزهای آخر قبل از کرونا نیز میزان مراجعه به کتابخانه ملی خیلی زیاد شده بود اکثرا دانشجویان و اساتید و محققانی که دنبال کار پژوهش و تحقیق بودند تازه داشتند آشنا می شدند که باید بیایند هم در حوزه اسناد و هم کتاب به سازمان مراجعه کنند اما به یک باره همه چیز تعطیل شد و این تعطیلی باعث شد یک بلاتکلیفی برای این ها بوجود بیاید که چگونه از منابع بتوانند استفاده کنند که خوشبختانه این دیجیتال سازی توانست به آنها کمک کند ولی همانطور که می دانید دستگاه هایمان فرسوده است و به خاطر تحریم امکانی برایمان فراهم نبود که بتوانیم شرایط بهتری را تجربه کنیم، در عین حال با معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری توافق کردیم و آنها کمک کردند و دستگاه هایی را خریداری کردند که بتوانیم این امکان را توسعه بدهیم، دستگاه ها خریداری شده است و هنوز به دست ما نرسیده است .
آیا خرید این دستگاه های اسکنر بر اساس تفاهم نامه ای بین سازمان اسناد و کتابخانه ملی با معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری بوده یا اینکه تنها یک درخواست بوده است؟
این اقدام تعاملی بین دو دستگاه بوده است و تفاهم نامه ای در کار نبوده است.
در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برای بکارگیری هوش مصنوعی چه اقداماتی انجام داده اید؟
هنوز برای هوش مصنوعی یک پایگاه در داخل سازمان اسناد و کتابخانه ملی پیدا نکرده ایم ولی این موضوع طرح مسئله شده، ایده شده، ایده ها آمده است که بعضی از این ایده ها قابلیت بهره برداری دارند اما به زمان نیاز دارد.
با ادامه دار شدن کرونا تا پایان سال پیش بینی برنامه های شما برای سازمان اسناد و کتابخانه ملی در نیمه دوم سال چیست؟
ما پروتکلی را خودمان تنظیم کردیم که این فضا را در اختیار محققان قرار دهیم، گفتیم آنهایی که کار پژوهشی انجام می دهند در اولویت هستند و بعد هم آنهایی که دکتری دارند در اولویت هستند برای اینکه می خواهند رساله هایشان را دنبال کنند و میزان پذیرش مان یک سوم ظرفیت مان است یعنی برای اینکه این فاصله اجتماعی رعایت شود، یک میزی که قبلا شش نفر بر روی آن می نشستند الان دو نفر می توانند بر روی آن بنشینند که این فاصله رعایت شود.
امسال با توجه به شرایط سخت مالی منابع مالی سازمان اسناد و کتابخانه ملی تا پایان سال چگونه تامین می شود؟
یک اتفاقی که امسال افتاد به یک باره دولت اعلام کرد که حقوق کارکنان تا 50 درصد افزایش پیدا کند که البته به تدریج کاهش پیدا کرد 19 درصد،30 درصد و بعد 34 درصد چیزی که از ما تعهد گرفتند که ما مطالبه پول اضافی نکنیم و از منابع مان حقوق و دستمزد را تامین کنیم. طبیعی بود که این خیلی برنامه های ما را نمی تواند پوشش بدهد منابعی که در اختیار داریم مگر اینکه خودمان به دنبال منابع غیر دولتی برویم که آن را می شود گفت تقریبا استارت اش را زده ایم و «بنیاد حامیان سازمان اسناد و کتابخانه ملی» را راه اندازی کردیم و اقبال خوبی هم به آن شده است امیدوارم که باز بعد از کرونا و فرصت های باقی مانده یک جلساتی شکل بگیرد، بنیاد یک هیئت امنا و هیئت مدیره دارد و اینها جهت دهنده مباحث هستند و گفت و گویی که با خیرین می کنند که این منابع را در اختیارشان بگذارند یا تامین مالی کنند برای اینکه ما بتوانیم خریدار یک سری منابع خطی و کتابی باشیم.
جهان فرهنگی پس از کرونا را چگونه می بینید؟
والا با یک تغییر فکر نکنم اگر نگویم 180 درجه حداقل 100 درجه تغییر پیدا خواهد کرد یعنی فرهنگ خیلی معنایش توسعه پیدا می کند و ابعاد مختلفی را در خودش جای می دهد و میزان ارتباطات و تعاملات بین انسان ها خیلی تغییر خواهد کرد سبک زندگی و الگوی مصرف اینها مفاهیم فرهنگی است که به نظر می رسد پس از کرونا در آنها شاهد تغییراتی خواهیم بود.
نظر شما