به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان،همزمان با ازدواج آسمانی حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) زیباترین، عاشقانهترین و معنویترین پیوند هستی شکل گرفت و ازدواجی انجام شد که حاصل آن، شجره طیبه امامت است. ازدواج آسمانی امیرالمؤمنین(ع) و صدیقه طاهره(س) دارای درسها و نکتههایی است که امروز هم توجه به آن میتواند گرهگشای بسیاری از مشکلات پیش روی جوانان و جامعه ما باشد. مشکلاتی که متأسفانه موجب به تأخیر افتادن مهمترین اتفاق انسانی و معنوی در زندگی جوانان، یعنی ازدواج شده است لذا در این خصوص با حجت الاسلام دکتر «ایمان ضرابی» پژوهشگر و استاد حوزه و دانشگاه گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
سبک ازدواج اسلامی از منظر قران کریم شامل چه محورهایی است؟
یکی از موانع معرفتی ازدواج، نداشتن درک صحیح و کامل از «فلسفه ازدواج» و جایگاه آن در اسلام است، ازدواج فقط راهی برای ارضای غریزه جنسی نیست، بلکه نکات بسیار دقیق و ظریفی در آن نهفته است.از نظر قرآن کریم ازدواج مقدمه ای برای رسیدن به سکون، مودت، محبت و آرامش روحی و جسمی است، ازدواج موفق باعث می شود انسان در پرتو تلاش های مضاعف و دشواری های طبیعی آن، به پرورش و رشد دست یابد.
لذا از نگاه قرآن کریم در پرتو ازدواج، انسان صاحب فرزند می شود و با تربیت صحیح آنها، جامعه را از وجود نیروهای متدین و موفق به عنوان آینده سازان جامعه بهره مند می سازد. ازدواج و تشکیل خانواده که از ضروریات زندگی انسان می باشد، سنتی است بسیار مقدس که از فطرت انسان سرچشمه می گیرد. اسلام، تعطیل و یا تحریک غریزه ی جنسی را جایز نمی داند، بلکه تعدیل آن را توصیه نموده و تمام دستورات آن در جهت رسیدن انسان به کمال است. قرآن علاوه بر ارائه ی راهکارهایی نظیر ازدواج، تعدد زوجات و ازدواج موقت (البته با شرایط و ضوابط خاص )با تقدیس ازدواج و بیان ویژگی های همسر شایسته، جوانان را ترغیب به ازدواج نموده و درصورت عدم امکان آن،ایشان را به رعایت عفاف و حجاب امر می کند، واین زیباترین و جامع ترین سبک در حیات انسانی است. ازدواج اگر با اسلوب صحیح ومطابق با معیارهای قرآنی و دینی انجام گیرد، فوائد و منافع مهمی را در بر دارد؛ ازجمله: انس و آرامش، لباس و پوشش، بقای نسل، رشد اقتصادی، ارضای نیازهای جنسی و ... ازجمله موانع مهم ازدواج جوانان، متاسفانه می توان به مشکلات اقتصادی اشاره کرد، در این مورد هرچند نباید از مسؤلیت های مردم و نهادهای ذی ربط چشم پوشید اما با این وجود، خود افراد نباید در صورت احساس نیاز، ازدواج را به تأخیر اندازند. زیرا مطابق آیه نص صریح قرآن، خداوند وعده داده که درصورت فقر، زن و شوهر را از فضل خود بی نیاز می سازد.
ازدواج موفق در دین اسلام مبتنی بر چه اصولی است؟
بدون شک، هیچ ازدواجی بدون نقص نیست زیرا دو فرد با افکار و باورها و خلقیات مختلف وارد شکل جدیدی از زندگی می شوند و تا بخواهند به یکدیگر نزدیک شوند زمان می برد ،اما خیلی از ازدواج ها موفق هستند. ضمن اینکه در ازدواج های موفق هم مشکلاتی بوده و اختلاف سلایق در همه ی زندگی ها بین زن و مرد وجود دارد ، اما همیشه باید حسی ماندگار از «ما» وجود داشته باشد. رعایت اصول زیر به شما کمک میکند زندگی مشترک موفقی را تجربه کنید. رابطهی عاشقانه، هیجان انگیز و لذت بخش است و دیدن بهترین خصوصیات در شریک زندگیتان، باعث حفظ عشق و صمیمیت میشود. شما میخواهید سالیان سال در کنار هم زندگی کنید، پس باید بتوانید از برخی عیبهای هم بگذرید و آنها را نادیده بگیرید. در روزهای ابتدایی عاشقی، شاید فردی که نسبت به او احساس عاشقانه داریم، کامل و بیعیب به نظر برسد، اما بعد از مدتی به عیوب و نقطه ضعفهای او پی میبریم. برای اینکه ازدواج پایداری داشته باشیم باید فراتر از ضعفهای شخصیتی را ببینیم، زیرا هیچ کس در این دنیا بینقص نیست. در تمام ازدواجها، گاهی باید برای حفظ رابطهمان تلاش کنیم و از خودگذشتگی نشان دهیم. هیچ رابطهای بدون تلاش و زحمت حفظ نمیشود و تصور اینکه رابطهمان باید همیشه کامل و بینقص باشد، تنها ما را دچار یاس و ناامیدی میکند، بنابراین انتظارات واقعبینانهای از رابطهتان داشته باشید. شاید دلتان بخواهد طرف مقابلتان فرد کامل و ایدهآلی باشد، اما به یاد داشته باشید او هم یک انسان است و مرتکب خطا و اشتباه میشود.
از معذرت خواهی ابایی نداشته باشید
اگر اطرافیان خود را زیرنظر بگیرید، متوجه می شوید که برخیها تحت هیچ شرایطی عذرخواهی نمی کنند، حتی اشتباهات شان را هم نمیپذیرند و هرگز نمیگویند اشتباه کردم! این افراد یا ازدواج نمیکنند یا اگر هم ازدواج کنند، زندگی شان دوامی نخواهد داشت. محققان دریافتند افرادی که ازدواج پایدار و موفقی دارند، دو برابر مجردها یا افراد مطلقه، قدرت و تمایل برای عذرخواهی از شریک زندگیشان را دارند. نتایج این تحقیق نشان داد، افرادی که ازدواج موفقی دارند، احتمال اینکه زودتر عذرخواهی کنند، تا 25 درصد بیشتر است، حتی اگر خودشان را مقصر ندانند. هرچقدر عذرخواهی کردن برای شما سختتر باشد، احتمال اینکه ازدواج موفقی نداشته باشید بیشتر است. معمولا افراد مجرد و مطلقه تمایلی به عذرخواهی ندارند و انجام رفتارهای آشتیجویانه برایشان سخت است، پس ممکن است تا آخر عمرشان از ازدواج موفق و شاد بینصیب بمانند.عشق و دوست داشتن باعث میشود دو نفر به سمت هم جذب شوند و با یکدیگر ازدواج کنند، اما احترام و سازش است که آنها را سالها در کنار یکدیگر نگاه میدارد. پس عذرخواهی کردن را یاد بگیرید تا ازدواج موفقی داشته باشید.
عوامل مخرب را از زندگی تان کنار بگذارید
ویروس های مخرب زندگی زنا شویی را باید شناخت تا گرمای زندگی به سرما نگراید، به نظر بنده یک سری عوامل مانند ویروس زندگی افراد را مورد تهاجم قرار می دهند که عبارتند ازتحقیر و سرزنش کردن، تحقیر یعنی با نامهای زشت همدیگر را صدا زدن، فحش دادن، توهین کردن به خانوادهی یکدیگر و حمله کردن به طرف مقابل است. گاتمن و همکارانش در تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که اگر تحقیر کردن، از مراحل ابتدایی مشاجره میان زن و مرد باشد، رابطهی بین آن دو، به احتمال زیاد رو به پایان است. احتمال طلاق زنانی که وقتی همسرشان در حال صحبت کردن است، رفتاری تحقیرآمیز از خود نشان میدهند، 6 برابر از زنان دیگر بیشتر است. گرفتن حالت تدافعی به خود از دیگر عوامل مخرب در زندگی زناشویی است، داشتن حالتِ تدافعی بیش از اندازه، نشان میدهد که رابطهی زن و مرد دچار مشکل خواهد شد و احتمال جدایی آنها زیاد است. اگر یکی از طرفین، به محض اینکه همسرش اشتباهی انجام میدهد، شروع به داد زدن میکند و این طور نشان میدهد که در معرض تهدید یا حمله جدی قرار دارد و این رفتار از خصوصیات معمول در روابط بین آنها است، باید اعلام کنیم، رابطه آنها در مرز هشدار قرار دارد لذا حالت تدافعی، از برقراری ارتباط موثر جلوگیری میکند و عشق و صمیمیت را از بین میبرد.
انتقاد کردن و تحسین نکردن طرف مقابل
زوجهایی که مدام از یکدیگر انتقاد میکنند، طوری به رابطهشان آسیب میزنند که دیگر قابل جبران نیست. البته این بدین معنا نیست که اگر همسرتان باعث ناراحتیتان شد، از او گله و شکایت نکنید، اما بدانید انتقاد کردن تاثیر بسیار بدی روی روابط تان خواهد داشت. حقیقت این است، وقتی از کسی انتقاد می کنید، شخصیت او را زیر سوال میبرید؛ حتی اگر چنین قصدی نداشته باشید. این در حالی است که انتقاد کردن، رفتارهای طرف مقابل را هدف قرار میدهد، به جای اینکه شخصیت او را هدف بگیرد. برای مثال: «تو فرد بسیار تنبلی هستی» اعلام میکند او همیشه تنبل است و این خصوصیت، به بخشی از شخصیتش تبدیل شده است. این جمله به «همیشه» اشاره دارد و به یک زمان یا اندازه خاص محدود نیست . بهتر است بگوییم: «فکر میکنم امروز کمی تنبل شدهای، زیرا قبلا اینگونه نبودی» لذا برخی از زوجها فکر میکنند با انتقاد کردن و یادآوری مداوم اشتباهات، رفتارهای همسر خود را اصلاح میکنند. اما انتقاد حتی اگر با نیت بدی انجام نشود، باز هم نتیجهی مثبتی به دنبال نخواهد داشت. انتقاد از همسر در مقابل چشم دیگران باعث تحقیر و کوچک شدن او میشود، اما بیان خصوصیات مثبت یکدیگر، رابطهتان را ارزشمند میکند و کار بسیار خوبی است، زوجهایی که ازدواج موفقی دارند، به این باور رسیدهاند که طرف مقابل آنها را درک میکند، آنها را دوست دارد و به آنها احترام میگذارد. پیشنهاد میکنیم درباره خصوصیات مثبت، استعدادها و تواناییهای همسرتان، بیشتر صحبت کنید. بدون شک، کسی دوست ندارد همیشه با انتقادهای همسرش، مورد حمله قرار بگیرد.
گوشهگیری یا طفره رفتن
برخی افراد با انجام اعمالی چون «گرفتن گوشها» یا «بستن در اتاق» وقتی همسرشان از مسالهای گلهمند است، گوشهگیری یا طفره رفتن را انتخاب میکنند. گوشهگیری و طفره رفتن، عامل مهمی است که نشان میدهد رابطهتان در خطر است و احتمال شکست آن وجود دارد. انتقاد کردن و حمله ور شدن، از خصوصیات رایج زنان و طفره رفتن و بیاعتنایی از رفتارهای معمول در مردان است. مردها از نظر بیولوژیکی، در مقایسه با زنان، توانایی کمتر در مقابله با احساسات شدید دارند، پس به طور غریزی، از وارد شدن به مشاجرهها اجتناب میکنند. زنها هم از گوشهگیری و طفره رفتن همسرشان، به شدت ناراحت میشوند و عکس العمل نشان میدهند. گاهی ممکن است فرد برای پایان دادن به مشاجرات گوشهگیری کند، اما این خطر وجود دارد که روش طفره رفتن به عنوان راه فرار، به روشی دائمی تبدیل شود و کسی که از این استراتژی استفاده میکند، از آن برای جدا کردن خود از بخشهای بالقوه مثبت رابطه استفاده کند. هر زن و مردی منطقهی امن خود را دارد، اما نباید پاسخ به یک نیاز عاطفی، باعث شود طرف مقابل نادیده گرفته شود.
بدانید در مورد چه مسائلی نباید صحبت کنید
زوجهای جوان که به تازگی زندگی مشترک شان را آغاز کردهاند، تمایل دارند در مورد تمام مسائل موشکافی کنند، کاملا صریح باشند و درباره هر مسالهای حرف بزنند. نتایج تحقیقات روی زوجهای مسنتری که چند دهه در کنار یکدیگر زندگی کرده و ازدواج موفقی داشتهاند نشان میدهد این زوجها، اغلب وقتی طرف مقابل از احساسات منفی خود در مورد آنها حرف میزند، توجه چندانی به او ندارند و با دقت به حرفهایش گوش نمیدهند. آنها معمولا احساسات خود درباره روابط شان را نادیده می گیرند، مگر اینکه واقعا احساس کنند باید کاری انجام دهند.زوج های مسن که ازدواج موفقی داشته اند به راحتی درباره ی مشکلات شان صحبت نمی کنند و احتمال گفت و گو درباره احساسات و مسائل مهم، در آنها خیلی بیشتر از زوج های جوان است. پس بیان تمام مسائل و به قول معروف همه چیز را برملا کردن، باعث ایجاد رابطهی سالم و موفق نخواهد شد. پذیرش تفاوتها و اختلافنظرها و آگاهی از اینکه باید از چه مسائلی دوری کنیم، از مهارتهای لازم برای ازدواج موفق است.
به دنبال حل مشکلات باشید اما کنترل خود را هم حفظ کنید
زوجهای موفق، عادت تغییر موضوع بحث، وقتی دعوایشان بالا میگیرد را در خود ایجاد کردهاند. پس عامل مهم دیگر در مشاجرات در ازدواجهای موفق، تغییر موضوع بحث است. این تغییر موضوع باعث میشود احساسات منفی ایجادشده، کاهش یابد و حتی فکرهای منفی بعد از آن هم از بین برود. این کار همچنین این پیام را میرساند که «ما میتوانیم با هم بحث کنیم و همچنان با یکدیگر مهربان باشیم.» پس مشاجره پایان میگیرد و آسیبی به رابطه وارد نمیشود. طبق تحقیقات صورت گرفته در مقاله ای علمی، اغلب، 10% اختلاف ها در روابط، برسر اختلاف عقیده است و 90% به خاطر تُن صداى نامناسب، توجه به همین یک موضوع ساده می تواند، کیفیت روابط را زیر و رو کند.اختلاف و مشاجره نباید همانند سریالها طولانی باشد و باید به ندرت اتفاق بیفتد. در زندگی تفریح و سرگرمی بسیار مهم بوده و باید تمرکز بیشتری روی آن داشته باشید.
در کنار هم بمانید و با هم بخندید
مرور خاطرات خوش و رمانتیک در گذشته و یادآوری آنها، راهکاری فوقالعاده برای دستیابی به رابطهای موفق و طولانی مدت است. خندیدن با یکدیگر، از مرور خاطرات هم مفیدتر است. بنا بر تحقیقات انجامشده، زوجهایی که با یکدیگر میخندند و اتفاقات خوش و بامزه را به یاد میآورند، رضایت بیشتری از روابط خود دارند و سالیان سال در کنار هم زندگی خواهند کرد. هر روز خاطرات خوش برای یکدیگر بسازید و همیشه از آنها یاد کنید، نتایج تحقیقات نشان میدهد: هر چقدر بیشتر از علایق همسرتان، اهدافش، کسانی که او از آنها بیزار است یا به آنها علاقه دارد و غیره، مطلع باشید، «نقشهی عشق» بهتری خواهید داشت لذا داشتن یک ازدواج موفق، یکی از راههای رسیدن به رضایت و خشنودی طولانیمدت برای زن و مرد است.
نگاه حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه (س) در امر ازدواج بر چه محورهایی استوار بود؟ و چگونه باید این نگاه در جوانان تقویت شود؟
ازدواج حضرت علي(ع) و حضرت فاطمه(س) یک پیوند معمولي نبود؛ بلكه در حقيقت بزرگترين كلاس تربيتي در اسلام شمرده می شود. و یکی از بهترین الگو ها برای زوج های جوان رفتار و برخورد این دو با یکدیگر در امر همسر داري، درس بزرگي است براي زنان امت اسلامی.اسلام مهریه سنگين را به نفع ملت نمي داند و سفارش مي كند که اگر دين و اخلاق مرد، مورد پسند واقع شد، درباره مهر، سخت گيري نكنيد. حتی رسول خدا(ص) فرمودند: بهترين زنان امت من كساني هستند كه زيبا و كم مهر باشند و نيز از امام صادق(ع) روايت شده كه بدي زن در اين است كه مهرش سنگين باشد. ببینید فاطمه زهرا(س )كه در مجد و عظمت و اصالت خانوادگي سرآمد بانوان دوران خود بود، تنها به امر خداوند در برابر 500 درهم به عقد علي(ع) درآمد.
اسلام عقيده دارد كه رقابت در ازدياد مهریه، زندگي را براي مردم سخت و مشکل و بنيان اقتصادي مرد را در آغاز زندگي، متزلزل و سست نموده و همچنین به محبت و صفاي بین زن و شوهر لطمه مي زند و نیز جوانان را در امر ازدواج، بي رغبت مي كند. این نکته را به خانواده دختر های در استانه ازدواج عرض میکنم، مهریه زیاد ضامن خوشبختی دختر شما نیست، يگانه خانه ای كه دو عضو مهم و اساسي آن يعني زن و شوهر، از گناه و انحراف، معصوم و به فضايل و كمالات انسانيت آراسته بودند، خانه علي و فاطمه بود؛ زيرا علي(ع) نمونه يك مرد كامل اسلامي و فاطمه زهرا(س) نمونه يك بانوي كامل اسلامي بود.حضرت زهرا(س) از مسئوليت حساس و سنگين خود خبر داشت و از حدود تاثير نفوذ زن بر روحيه شوهر، كاملاً آگاه بود و مي دانست كه ترقي و عقب ماندگي، سعادت و بدبختي مرد تا حدود زيادي به چگونگي رفتار زن بستگي دارد. در حقیقت خانه سنگر و آسايشگاه مرد است و هنگامی که از ميدان مبارزات زندگي و برخورد با حوادث و مشكلات دنياي خارج خسته شد، به آنجا پناه مي برد؛ تا تجديد نيرو کرده و خود را براي انجام وظيفه آماده نمايد که رياست اين آسايشگاه مهم، به عهده زن واگذاشته شده است. ازاین رو اسلام، شوهرداري را در رديف جهاد قرار داده و همچنین از امام موسي ابن جعفر(ع) روايت شده است كه جهاد زن، خوب شوهرداري کردن اوست.
چه راهکارهایی را شما در این زمینه ارایه می دهید؟
نگاهی به نحوه آشنایی، خواستگاری، ازدواج، مهریه و مراسم مربوط به پیوند معصومین (ع) ، بسیار مهمتر از خود آن اتفاق است. یکی از این پیوندها، ازدواج حضرت زهرا(س) و حضرت علی(ع) بهعنوان برترین بانوان و مردان عالم هستند و یادآوری این مناسبت در هرسال در واقع تذکر و یادآوری الگوها و معیارهایی است که در زندگی آنان برای ما به ویژه برای نسل جوان است. در جریان ازدواج آن دو بزرگوار که بهفرموده حضرت رسول(ص) خداوند فاطمه را به ازدواج علی درآورد، نکات بسیار مهم آموزشی و الگویی وجود دارد که از آن جمله میتوان به؛ کفو و همتا بودن، خواستگاری بدون واسطه، قناعت، شناخت کامل نسبت بهم ،دوری از اشرافیگری و تجملات، سخت نگرفتن بر همدیگر، ملاک قراردادن معیارها و خصوصیات معنوی و دینی و اخلاقی، مهریه پایین، بنا کردن زندگی بر پایه محبت و عشق واقعی از روی شناخت، حجب و حیا اشاره کرد. به این خاطر است که یک پیوند با این ویژگیها پیوند آسمانی لقب میگیرد که رضایت خدا و رسول خدا(ص) در آن وجود دارد.
به نظربنده بهترین راهکاری که می توان به نسل جوان امروز و هر عصر دیگری ارایه کرد این است که تلاش کنند با مطالعه ی این پیوند خاص مقدس و شناخت زیر و بم آن زندگی سالم و مناسبی را شکل دهند نه از روی احساس تصمیم بگیرند ،بی شک پیوند علی (ع) و فاطمه زهرا(س) بهترین سیره رفتاری برای قبل و بعد ازدواج همه ی مسلمانان جهان است سیره ای که مسلمانان میتوانند آن را به همه بشریت معرفی کنند تا جامعه ای عاری از طلاق و بی بند و باری داشت.
ازدواج اسان به سبک زندگی اسلامی شامل چه موادی است و چه تاثیری در تحکیم بنیان خانواده دارد؟
برای اجرای خطبه عقد، حضرت علی(ع) به دستور پیامبراکرم (ص)به مسجد رفتند، همچنین پیامبر اسلام(ص) به بلال دستور دادند که مهاجر و انصار را در مسجد گرد آورد. پس از مدت کوتاهی همگی در مسجد جمع شدند. پیامبر بر منبر مسجد نشست و در حضور شاهدان، خطبه عقد برترین بانوی اسلام را در مسجد مدینه جاری فرمود. سپس برای عروس و داماد دست به دعا برداشت و فرمود: خداوند برای شما مبارک گرداند و اجتماعتان را پاینده بدارد.به همین سادگی یک پیوند شکل گرفت، شایسته است که دنیا را یک مقدار سهل بگیریم. ما نمی خواهیم پز بدهیم راحت باش هر کسی به اندازه گلیم خودش پا دراز بکند. به خاطر چشم هم چشمی از قدرت خودمان فراتر برنامه ریزی می کنیم، خودمان را به فشار می اندازیم. شاید خنده دار باشه اما واقعیته یکی میگفت : از هر بانکی الّا از بانک خون وام گرفتم. بانک خون هم چون خون از آدم می گیرد پول نمی دهد. در روایات آمده است که راه نجات در صداقت و راستی می باشد، همان طوری که هلاکت در دروغ است. بیاییم از این تشریفات کذایی دوری کنیم. خدای متعال در قرآن می فرماید: که من همسر را برای شما خلق کردم «لِتَسْکُنُوا إِلَیْها» که وسیله آرامش یکدیگر باشند.
برای نهادینه کردن فرهنگ ازدواج معصومین (ع) چه اقداماتی لازم است؟
بهترین راه برای نهادینه کردن فرهنگ ازدواج معصومین (ع) نزدیک شدن به سیره عملی این بزرگان است ،متاسفانه این سالها در محافل و مجالسی که برای تولد یا شهادت معصومین در سراسر کشورشکل می گیرد در اغلب سخنرانی ها بسیار کم به سیره عملی ،مانند ازدواج ،شیوه تربیت کودک و آداب معاشرت پرداخته می شود، لذا وظیفه ما در سخنرانی ها صرفا گرفتن اشک از مستمعین یا پرداختن به موضوعات سبک و بی سند مانند تعریف کردن خواب ،داستانهای بی ثمر وامثال اینها نیست، وظیفه اساسی ما رساندن جامعه به ایده آل های رفتاری است که این امر در پرتو نزدیکی جامعه به سیره معصومین (ع) محقق میشود لذا به متصدیان فرهنگی می گوییم که تلاش کنید ،مردم با فرهنگ انبیا واهل بیت (ع) اشنا شوند و این فرهنگ را در زندگیشان نهادینه کنند، وقتی ما در معرفی الگوهای صحیح جامعه کم کاری می کنیم، برای الگو گرفتن به فرهنگ بیگانه رو می آورند کما اینکه این سالها همین اتفاق افتاده و ما شاهد سردی در ازدواج گسترش طلاق و هزاران درد اجتماعی دیگر شدیم .
نظر شما