باید دائم‌الزیاره بودن را تمرین کنیم/ زیارت عاشورا راه ارتباط با ارواح طیبه امامان(ع) است

به گزارش خبرنگار گروه غدیر و مهدویت خبرگزاری شبستان، به مناسبت قرار گرفتن در ماه محرم حسینی در سلسله گفتگوهایی با حجت الاسلام «محمدرضا نصوری»، معاون ارتباطات و تبلیغ مرکز تخصصی مهدویت آموزه های مهدوی و امام شناسانه زیارت عاشورا را به بحث و بررسی گذاشته ایم که در ادامه دومین بخش آن تقدیم حضورتان می شود:

بخش نخست این سلسله مباحث را اینجا بخوانید.

با توجه به اینکه از زیارت عاشورا به حدیث قدسی یاد می شود چه تفاوتی بین این حدیث با قرآن به عنوان کلام الله مجید وجود دارد؟

قرآن کلام نازل شده ای است که هم لفظ، هم معنا و هم ترتیب آن از خدا است و به منظور اعجاز و همراه با تحدی نازل شده و پیامبر(ص) هیچ دخل و تصرفی در لفظ، معنا و ترتیب آن ندارد. اما حدیث قدسی، کلام الهی است که لفظ و معنا و‌ ترتیب آن از جانب خداوند است و متن آن به وسیله پیامبر(ص) یا امام به ما رسیده اما اعجاز کلام از آن اراده نشده است.

زیارت عاشورا براسـاس روایتی که صفوان از امام باقر(ع) نقل کرده، قدسی است. زیرا آن حضرت(ع) پس از آموزش این زیارت می فرمایند: ای صفوان! این زیارت را با همین ضمانت (یعنی قبولی زیارت) و تقدیر و سپاس از کوشش زائر و رفع موانع از زیارت و برآوردن حاجات، بازگشت امیدوارانه از زیارت، من از جدم و او از جدش با همین ضمانت از حسین (ع) و حسین با همین ضمانت از برادرش حسن (ع) و حسن بـا همین ضمانت از پدرش امیرالمومنین علی (ع) و ایشان از پیـامبر خدا (ص) و ‌پیـامبر خدا(ص) با همین ضمانت از جبرئیل و جبرئیل بـا همین ضمانت از خداوند نقل کرده که خداوند به نفس خود سوگند یاد کرده هر کس حسین(ع) را از نزدیک یا دور با این زیارتنامه ‌زیارت کند و این دعا را بخواند زیارتش را می پذیرم و شفیع او در برآوردن نیازهایش می شوم و هر کجا که باشد خواسته اش را به او عطا می‌ کنم و از نزد من ناکام باز برنمی‌گردد، بلکه او را شادمان و با روشنی چشمش به روا شدن حاجتش و‌ دستیابی به بهشت و آزادی از آتش باز می گردانم و شفاعت او را درباره هر کس جز دشمن اهل بیت(ع) می پذیرم. خدای متعال بر این مطلب در برابر خود سوگنـد یاد کرده و ما را گواه گرفته و بر آنچه فرشتگـان ملکوتش بر آن گواه کردند.

با توجه به سلام ها، لعن ها و نیز طلب ها و درخواست هایی که در این حدیث قدسی مطرح شده آیا باید آن را دعا بدانیم یا زیارت؟

دعا و زیارت دو راه ارتباط با خدا و امامان(ع) و دو عبادت بزرگ دینی هستند با این تفاوت که دعا خواستن از خدا است و خداوند را باید خطاب بدهیم و مظهر توسل و ارتباط عبد و معبود به شمار می آید. نماد آن در ادعیه واژه «اللَّهُمَّ» است، اما زیارت مظهر و راهکار ارتباط انسان با خلیفه خدا است. خلیفه خدا که امام و یا معصومی است که ما با تعبیر «السَّلَامُ» ایشان را خطاب می کنیم.

حقیقت زیارت عاشورا دعایی است که در ضمن آن امام حسین(ع) زیارت می‌شود و ‌مطلبی مستند به روایات است، با یک بررسی دقیق و‌ سندی به این نکته می‌رسیم که جناب حضرمی زیارت عاشورا را از امام باقر(ع) نقل می کند و‌ آنطور که سندش را عرض کردیم به نوعی یک مقام الهی است. علاوه بر این، با بررسی متن این زیارت به بُعد نیایشگرانه آن می رسیم، بیش از 20 مرتبه واژه «اللَّهُمَّ»، «أَنْ‏ یَرْزُقَنِی‏» و «اَنْ یَجْعَلَنی» در این زیارت به کار برده شده، شروع این دعا با نماز و پایانش سجده به درگاه خدا است.

در بُعد زیارت، این حدیث قدسی زیارت چه کسی یا کسانی را مد نظر دارد؟

برخی بر این باور هستند که زیارت عاشورا فقط برای امام حسین (ع) است، در حالی که علاوه بر وجود بابرکت حضرت سیدالشهداء(ع)، همه یاران ایشان را اعم از مسلم بن عقیل و هانی بن عروه که قبل از واقعه عاشورا به شهادت رسیدند تا همه آنهایی که در روز عاشورا پیش از حضرت(ع) و در رکاب ایشان به فیض شهادت نائل شدند، شامل می شود.

جای جای زیارت عاشورا به این مطلب اشاره شده وقتی می فرماید: «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ وَعَلَی الاَْرْواحِ الَّتی حَلَّتْ بِفِناَّئِکَ» تا «عَلَیْکُمْ مِنّی جَمیعاً سَلامُ اللَّهِ» که شامل همه شهدای کربلا می شود. فرازهای دیگر این زیارت مثل «فَأَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی أَكْرَمَنِی بِمَعْرِفَتِكُمْ وَ مَعْرِفَةِ أَوْلِیائِكُمْ» و «ثُمَّ إِلَیْکُمْ بِمُوَالَاتِکُمْ وَ مُوَالَاةِ وَلِیِّکُمْ» نیز به این مهم تصریح دارد.

یعنی این زیارت به 72 شهید واقعه کربلا اختصاص دارد نه فقط حضرت سیدالشهداء(ع)؟

با نگاهی دقیق می توان دریافت زیارت عاشورا، زیارت 72 تن است. البته بنابر نقلی که آمار شهدای کربلا را 72 تن اعلام کرده است، چراکه برخی کتاب ها مثل «منتهی‌الامال» شیخ عباس قمی تا 150 نفر را هم ذکر کرده اند. زیارت عاشورا به نوعی زیارت جامع شهدای کربلا محسوب می‌شود لذا سلام های زیارت عاشورا را باید با این معنای دقیق دنبال کنیم.

از نظر فرصت سازی برای ارتباط با ائمه معصوم(ع) زیارت عاشورا چه ظرفیت هایی دارد؟

این زیارت یک نوع سازو‌کار و برقراری ارتباط با ارواح طیبه امامان(ع) است باید توجه داشت همانطور که لازم است نسبت به خدا دائم الذکر باشیم و به مقام ذکر کثیر راه پیدا کنیم باید در مقام زیارت نیز دائم الزیاره بودن را نسبت به ائمه(ع) مورد توجه قرار دهیم. بر همین اساس زائر یا کسی که به امام حسین(ع) و یارانشان سلام می‌دهد باید در حین خواندن زیارت عاشورا طالب زیارت مجدد باشد اینکه همیشه جزو زائرین امام حسین(ع) باقی بماند.

فرازهای «عَلَیْکَ مِنّی سَلامُ اللَّهِ اَبَداً ما بَقیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهارُ»، «السَّلامُ عَلَیْکَ یا اَباعَبْدِاللَّهِ» و «وَ لاجَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنّی لِزِیارَتِکُمْ» یعنی عملا به توجه دائمی به زیارت عاشورا تأکید می‌کنیم.