به گزارش خبرگزاری شبستان در کرمانشاه، اگر تقوی پیشه کنید خداوند برای شما نیرویی قرار می دهد کهبه وسیله آن حق را از باطل تشخیص می دهید.قرآن کریم - انفال، آیه ۲۹
تقوا و دوری از گناه یکی از عوامل مهم سلامت جامعه است ، در همه مسائل زندگی از ریز تا درشت در جریان است و دوری از آن باعث بیماری روحی فرد و اجتماع می شود . مکتب الهی اسلام تقوا را معیاری برای ارزیابی انسان ها قرار داده است و برآن تاکید بسیار دارد، تا جایی که در قرآن خداوند با افتخار ترین افراد را با تقواترین آنها می خواند. در بین بزرگان دینی ما روایات و تعابیر بسیاری برای تقوا بیان شده است ، امام محمد باقر (ع) می‌فرمایند :خداوند به وسیله تقوا بنده را از آنچه که عقلش به آن نمى رسدحفظ می کند و کور دلى و نادانى او را بر طرف مى سازد.( کافى، ج 8 ، ص 52، ح 16)
در همین رابطه خبرنگار خبرگزاری شبستان به سراغ مصیب ایرانی، مبلغ اعزامی تبلیغات اسلامی استان کرمانشاه رفته و گفتگویی را ترتیب داده که با هم می خوانیم.
سوال: معنای لغوی و دینی تقوا چیست و از لحاظ قرانی و روایی در دین اسلام چه تعابیری دارد؟
ایرانی : تقوا از وقایه به معنای نگهداری و پرهیز از بدی و گزند است . این موضوع اشاراتی در قرآن و در روایات ما دارد . در قرآن در سوره آل عمران آیه ۱۰۲ می‌فرمایند :﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ_ ای اهل ایمان، از خدا بترسید چنانچه شایسته خدا ترس بودن است، و نمیرید جز به دین اسلام.﴾
و در آیه ۱۸ سوره حشر داریم ﴿یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ_ .اى کسانى که ایمان آورده اید! از خداوند پروا کنید و هر کس به آن چه براى فرداى (قیامت) خود فرستاده است، بنگرد. باز هم از خدا پروا کنید که خداوند به آنچه انجام مى دهید، به خوبى آگاه است. ﴾
و همچنین در سوره الحجرات آیه ۱۳ میفرماید ﴿إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ_ همانا بزرگوار و با افتخارترین شما نزد خدا با تقواترین شمایند﴾
در روایات دینی در این زمینه ،معروف‌ترین این روایات ،خطبه متقین حضرت علی علیه السلام است که در نهج البلاغه بیان شده است . در این خطبه، حضرت علی علیه السلام در مورد تقوا می فرمایند: یکی از صفات افراد با تقوا این است که به آنچه که می گویند عمل می کنند. در آیه ۱۳ الحجرات ، افرادی که با تقوا ترند ، به خداوند نزدیک ترند که اشاره به مراتب تقوا دارد . آیه ۱۰۲ آل عمران ، می فرمایند ای کسانی که ایمان آورده اید تقوای الهی پیشه کنید به طوری که شایسته الهی است. و در آیه ۱۸ سوره حشر تذکر می دهد که کسانی که ایمان آورده اید تقوا پیشه کنید و دقت کنید که برای آخرتتان چه چیزی می فرستید.
سوال : آیا رتبه‌بندی و مرتبه‌ای برای با تقوا تر بودن وجود دارد؟ این مرتبه ها کدام است؟
ایرانی: امام (ره) در چهل حدیث خود مراتب تقوا را به هشت قسمت تقسیم کرده اند، تقوای عامه ،تقوای خاصه، تقوای زاهدان ، تقوای مخلصان ، تقوای مجذوبان ،تقوای فانیان ، تقوای واصلان و تقوای متمکلان .
تقوای عام شامل عامه مردم است و زمینه آن دوری از محرمات و انجام واجبات است. تقوای خاص یعنی افرادی که علاوه بر ترک محرمات و عمل به واجبات ، از کارهای مشتبه و شبه ناک هم پرهیز میکنند.تقوای زاهدان مربوط به افرادی است که علاقه ای به دنیا ندارند . با توجه به آیه ۱۳ الحجرات، گرامی ترین افراد یعنی کسی که مراحل تقوا را طی کرده باشد و باتقواترین باشد. اما آنچه که الان برای جامعه ما مفید ، لازم و اثرگذار است تقوای عامه است.
سوال : پس تقوا فقط به معنای ترک محرمات و انجام واجبات نیست و ترک مکروهات و مستحبات را هم شامل می‌شود؟
ایرانی: خود کلمه تقوا به معنی نگه داشتن است اینکه خود را نگه داریم و در مقابل دستورات الهی پرهیزگار باشیم .اگر گفت انجام بده یا انجام نده گوش به فرمان خدا باشیم. اگر تقوای عامه داشته باشیم در همین مراحل است ، اما اگر تقاضای خاصه داشته باشیم باید مستحبّات و مکروهات را هم رعایت کنیم.
سوال: آیا ترک بعضی از گناهان در مرتبه پایین و ترک بعضی دیگر در مرتبه بالای تقوا است؟
ایرانی : بله! اگر من تقوای عام داشته باشم از من فقط توقع ترک محرمات و انجام واجبات است ، اگر تقوای خاصه داشته باشم مستحبات را هم در نظر می گیرم ،اما اگر تقوای زاهدان داشته باشم اینها برای من عادی است و چیزهای مهمتری پیش رویم قرار دارد مثل علاقه نداشتن به دنیا و برتر از تقوای زاهدان تقوای مخلصان است که اینجا از خود نفس صحبت می کند و می گوید من برای خودم هم نیستم و ذات و وجود من برای خداست . مرتبه های بالای تقوا کار هرکسی نیست و صرفاً صحبت در مورد آن آسان است .
سوال : برای رسیدن به تقوا و با تقوا بودن چه باید کرد آیا صرفاً عمل به کارهای خوب کافیست؟
ایرانی : وقتی می پرسند برای خوب بودن چه کاربایدکرد توقع این است که چند کلمه و یا چند کار خاص به من بگویند تا انجام بدهم و با تقوا بشوم در حالیکه این طور نیست. آدم با تقوا، طبق گفته های امیرالمومنین در خطبه متقین ، انسانی اهل فضیلت است و به مردم کمک میکند و نیازهای آنان را برطرف میکند . فردی فروتن است ،سخن صواب می گوید، یعنی حرف بیهوده نمی زند و سخنی می‌گوید که هم برای خودش و هم برای جامعه مفید باشد.د آدمی میانه‌رو است و نه تندرو و نه کندرو ، اینکه یک جا بنشینی و فقط نماز و دعا بخوانی درست نیست و به درد باتقوا بودن نمی خورد. چشم بر حرام می بندد و گوش به علمی که لازم است می دهد، علمی که نفعی برای خودش و جامعه داشته باشد. صبور در سختی و بلاست و فقط خدا را میبیند. دیگران از شرش و از نیش زبانش ایمن هستند. اینها صفاتی است که انسان برای با تقوا بودن باید داشته باشد.
سوال : انسان با معرفت داشتن و عارف بودن به تقوا می رسد یا باید تقوا داشته باشد تا به معرفت و عرفان برسد؟
ایرانی : نکته‌ای که در شرح چهل حدیث امام ( ره) و در مرتبه های تقوا وجود دارد ،این است که افراد باید زمینه تقوا را داشته باشند تا به مرحله عرفان برسند. ما خیلی از چیزها را می‌خوانیم اما عمل نمی کنیم. یعنی در واقع به هر دلیل، زمینه عمل برای من فراهم نیست . مثل کافران که قرآن بر آنها خوانده شد و معنای آن را می فهمیدند، اما راه تقوا را بیش نمی گرفتند. پس باید زمینه‌ای باشد که به مرحله عرفان و معرفت برسیم در مراحل تقوا هم مراحل بالاتر تقوا بعد از تقوای عام است یعنی باید تقوایی باشد تا به معرفت رسید.
سوال: نتیجه این با تقوا بودن در زندگی فردی و اجتماعی چیست؟
ایرانی: نتیجه تقوا رضایت مردم ،رضایت خدا و مسئولیت‌پذیری شخص و جامعه است. نتیجه تقوا زهد پیشه کردن و غربت گزیدن نیست. یعنی حضور در جامعه و انجام کارهای اجتماعی مادامی که مردم از دست تو و اعمال و رفتار تو در امان هستند. رضایت خدا و مردم در تقوای اجتماعی است من به عنوان کسی که مسئولیت پذیر هستم و به عنوان کسی که جزو ﴿ وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفینَ﴾ نیستم و کم‌فروشی نمیکنم ، باعث به وجود آمدن اعتماد در جامعه شده و زمینه خوب بودن را برای خود و دیگران فراهم می‌کنم و عامل خوب بودن دیگران و جامعه می شوم با این حال می‌توان گفت ریشه امر به معروف و نهی از منکر هم از تقوا می گذرد.
سوال : مگر مسئولیت پذیری هم ،با باتقوا بودن ارتباطی دارد؟ با تقوا بودن چه تاثیری در مسئولیت های اجتماعی دارد؟
ایرانی : بله قطعا ، شهید بهشتی ، هنگامی که بحث مسئولیت دادن به افراد پیش می آمد و بر سر متقی و متعهد بودند و یا متخصص بودن افراد اختلاف نظر وجود داشت، عده ای عقیده داشتند که فرد باید متعهد و با تقوا باشد تا مرتکب خلاف و جرم نشود ، اما بعضی می‌گفتند باید متخصص باشد، چون هرچقدر با تقوا باشد ولی متخصص نداشته باشد بودجه را خراب میکند . اما شهید بهشتی عقیده داشت که باید مسئولیت را به انسان متعهد بدهند. چراکه کسی که متعهد و با تقوا باشد کاری که بلد نیست را بر عهده نمی گیرد یعنی فرد با تقوا مسئولیتی که تخصص ندارد را نباید قبول کند. به تعبیر امام(ره) اگر کسی مسئولیت را قبول کرد و بلد نبود انجام بدهد این فرد هر آنچه که حقوق می گیرد حرام است، چون تخصصی در آن زمینه نداشته و با قبول مسئولیت از تقوا به دور است. اگر من مسئولیت خود را درست انجام داده و در محل کار ،خانواده ،محل تحصیل و جامعه آدم با تقوایی باشم بخش بزرگی از تقوای عامه را انجام داده ام . و برعکس هرچقدر که انسان نمازگزار و مومنی باشم اگر از محرمات خدا پرهیز نکردم و مسئولیتی را قبول کردم که حق الناس به گردن خود آوردن و حرام انجام داده ام از تقوا به دور هستم. آیه قرآن می فرماید ﴿ وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفینَ _ وای بر کم فروشان﴾ کم فروش کسی است که بی تقوا است، چه آن کسی که در بازار کم فروشی میکند و جنسی را که باید به اندازه بفروشد کم می فروشد ، چه آن کسی که مسئولیتی داردو باید در ۷ ساعت انجام دهد ولی آن را در ۴۵ دقیقه انجام می دهد، یا کسی که معلم کارمند و یا مسئولیت خانواده را دارد و از انجام وظیفه خود کوتاهی میکند . این موضوع هم به تقوای عام بر می‌گردد و در همه مسائل زندگی نمود دارد.
سوال: و سوال آخر مرتبه افراد با تقوا در بهشت چیست و تا چه هست به مراتب والای بهشت نزدیک هستند ؟
ایرانی : کسی که تقوا داشته باشد به مرتبه رضایت الهی می‌رسد. این جا دیگر به تعبیر امام(ره), انسان متقی به دنبال بهشت و منافع بهشتی نیست .کسی که مراحل تقوا را طی کرده باشد در بهشت به دنبال همنشینی با انبیا و اولیا و نزدیکی با خداوند است و بهش را اینطور تعبیر میکند که به دنبال به دست آوردن بهشت در ازای کار خوب نیست و از خدا می‌خواهد با انبیا و اولیا محشور شود و به خداوند نزدیک باشد.
نظر شما