به گزارش خبرگزاری شبستان در کرمانشاه ، زکات از دستورهای اسلامی و یکی از فروع دین است و در مورد چیزهایی وضع شده که انسان آنها را با کمک طبیعت به وجود می‌آورد، آن هم طبیعت سهل و ساده؛ یعنی انسان به نسبت، کار کمی انجام داده و طبیعت کار بیشتر را انجام می‌دهد و محصول را مفت و رایگان در اختیار انسان می‌گذارد.
براساس این گزارش، زکات از واجبات مالی در دین اسلام است که بر اساس آن، مسلمانان باید مقدار معینی از ۹ قلم کالا برای مصرف در زندگی فقرا و سایر امور عمومی اجتماعی بپردازند. این ۹ کالا عبارتند از نقدین (طلا و نقره)، انعام ثلاثه ( گاو، گوسفند و شتر) و غلات اربعه (گندم، جو، کشمش و خرما). مقدار پرداختی هر یک از این کالاها متفاوت بوده و در فقه تعیین شده است.
در منابع دینی در کنار نماز و جهاد قرار گرفته و یکی از پنج ستون دین است. در ۵۹ آیه قرآن و حدود ۲۰۰۰ روایت به زکات اشاره شده است. در قرآن در بسیاری از موارد از واژه صدقه برای اشاره به زکات استفاده شده است و در فقه، زکات را صدقه واجب می‌خوانند.
زکات دو نوع دارد: زکات بدن که همان زکات فطره است و در عید فطر پرداخت می‌شود و زکات مال که به غلات چهارگانه، دامها و سکه‌ها با شرایط خاصی تعلق می‌گیرد.
پيامبر صلى الله عليه وآله:لا تَزالُ اُمَّتى بِخَيرٍ ما تَحابّوا وَاَقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَكاةَ وَقَروا الضَّيفَ... ؛امّتم همواره در خير و خوبى اند تا وقتى كه يكديگر را دوست بدارند، نماز را برپا دارند، زكات بدهند و ميهمان را گرامى بدارند...
(امالى طوسى، ص647، ح1340)
یکی از مسائلی که در دین ما در کنار نماز به آن تاکید شده است زکات است اما زکات در جامعه اسلامی چه تاثیری دارد ؟ جامعه ای که زکات در آن پرداخت نمی‌شود همواره شاهد نابرابری‌ها و ناعدالتی ها است. اما ریشه آن چیست و چرا پرداخت زکات باعث رشد جامعه می شود؟ آیا زکات فقط مربوط به اسلام است یا در ادیان دیگر هم از آن نام برده شده ؟ قدرت رسانه در فهم زکات چیست و چگونه باید عمل کند؟
در همین راستا خبرنگار خبرگزاری شبستان در کرمانشاه با مصیب ایرانی ،کارشناس دینی و مبلغ اعزامی تبلیغات اسلامی کرمانشاه، به گفتگو یی ترتیب داده که با هم می خوانیم.
سوال :تاریخچه و علت نامگذاری زکات چیست ؟آیا در ادیان دیگر هم چیزی به عنوان زکات داشته‌ایم؟
ایرانی: در قرآن اشاره شده که در زمان حضرت عیسی و حضرت اسماعیل هم زکات بوده اگر بخواهیم تاریخچه زکات را پیدا کنیم باید ریشه آن را در ادیان دیگر هم جستجو کنیم، حضرت عیسی هنگامی که در گهواره لب به سخن گشود فرمودند:( و أوصانی بالصّلوة و الزکوة ما دُمتُ حیّا) : یعنی من را دستور دادند به نماز و زکات تا زمانی که زنده هستم . در رابطه با حضرت اسماعیل گفته شده که فردی بود که هم نماز میخواند و هم زکات پرداخت می‌کرد ، اما اگر بخواهیم در اسلام آن را بررسی کنیم تاریخچه آن به زمان نزول آیه( ۱۰۳ سوره توبه) بازمی‌گردد که خداوند آن را به عنوان واجب دینی و پیامبر ابلاغ کرد دستور به عمل به آن را داد.
سوال : چرا زکات به سادات پرداخت نمی‌شود اما خمس به آنها تعلق می گیرد تفاوت آنها در چیست؟
ایرانی : زکات به معنی پاکیزگی است و یعنی ناپاکی درمال وجود دارد که با پرداخت زکات پاکیزه می شود .به همین خاطر زکات به سادات تعلق نمی گیرد، بعضی مراجع می‌گویند خود سادات می توانند به هم زکات بدهد ،اما در خمس اینطور نیست. خمس مربوط به یک درآمدی است که از طریق زحمت یا معاملات یا حتی پیدا کردن گنج به دست می‌آید ویک پنجم متعلق به اموال متعلق به سادات است. این موضوع در قرآن هم ذکر شده و اشاره شده یک پنجم اموال برای رسول و اهل بیتش است که بعداً در تعابیر آن آمده که منظور از اهل بیت سادات هم هست .
سوال : فرق انفاق و زکات در مسائل مادی و معنوی چیست؟
ایرانی: انفاق چیزی است که شخص از طرف خود و با اراده خود به فقرا و نیازمندان می‌بخشد و اجباری پشت سر عمل او نیست. اما زکات واجبی است که اگر پرداخت نشود دینیست که به گردن شخص می ماند و بابت آن بازخواست می‌شود . انفاق اینطور نیست و کار خیری است که اگر انجام بشود باعث خیر و نیکی و اگر انجام نشود گناهی بر گردن شخص نیست.
سوال : مصرف زکات در جامعه اسلامی چیست و به چه چیز و به چه کسی پرداخت می شود؟
ایرانی : یکی از موارد مصرفی که زکات به آنها پرداخت می‌شود کمک به فقیران است و همچنین جهاد و اداره یک کشور هم از زکات تأمین می‌شود. در نتیجه جامعه ای که در آن زکات پرداخت شود فقیر ندارد و در جهات و اداره کشور به مشکل نمی خورد.
سوال : آیا زکات در کشور ما به صورت قانونی و به عنوان مالیات پرداخت می شود یا هر شخص براساس واجبات دینی خود زکات پرداخت می‌کند؟
ایرانی : در حال حاضر ما قانونی نداریم که بگوید کسی که زکات می دهد بالا باید مالیات پرداخت نکند یا برعکس . در جامعه ما کسی که زکات پرداخت می‌کند آن را به عنوان یک وظیفه شرعی می‌شناسد نه قانون جامعه اسلامی. دولت‌مردان و مجتهدان ما می‌توانند روی این موضوع کار کنند و این را مطرح کنند که کسی که زکات می دهد می تواند این موضوع از مالیات او کم شود یا اگر کسی مالیات می‌دهد دیگر لازم به پرداخت زکات نیست. متاسفانه ما چنین قانونی در کشور خود نداریم
سوال : تفاوت جامعه ای که زکات در آن پرداخت می‌شود با جامعه ای که زکات در آن پرداخت نمی‌شود چیست ؟
ایرانی: در خیلی از کشورهای اسلامی که زکات پرداخت می شود مالیات هم گرفته می شود اما در کشورهای غیر مسلمان تنها مالیات پرداخت می شود . ما در روایات داریم که رزق و روزی فقرا در سفره اغنیا است. یعنی اگر انسان ثروتمندی زکات خود را پرداخت کند باعث ریشه کن شدن فقر و تامین نیازمندان می شود و نتیجه آن هم به خود شخص و هم به جامعه باز می‌گردد.
متاسفانه در کشور ما نه تنها همه مالیات را پرداخت نمی‌کنند بلکه زکات را هم پرداخت نمی‌کند و پرداخت مالیات به طور یکدست و یکپارچه انجام نمی گیرد . جوامعی هستند که مالیات را درست پرداخت می کنند فلذا کار آنها و اداره جامعه در آنها ظاهراً درست تر و صحیح تر است. اگر زکات در جامعه پرداخت شود جامعه فقیر و ضعیف نمی ماند اما متاسفانه این موضوع در کشورهای اسلامی و همچنین کشور ما جدی گرفته نمی‌شود.
سوال : وظیفه رسانه دینی در قبال مطرح شدن و پررنگ کردن زکات در جامعه چیست آیا می تواند در فهم موضوع زکات به جامعه موثر باشد؟
ایرانی: وقتی همه ما معتقدیم که فضای مجازی تاثیر گذار است و می تواند در فهم مطالب دینی موثر باشدپس نباید صرفاً روی ظواهر کار شود و باید عمق و مفهوم مسائل دینی برای مخاطب مطرح شود. مثلاً همین زکات اگر به عنوان یک مسئله اقتصادی آن را مطرح کنیم، در روایات است که می فرماید : هرکس زکات را پرداخت کند مال او افزون می شود برای همه قابل فهم نیست.
اما اگر هم این موضوع را از زبان اندیشمندان اقتصادی مطرح کنیم که می گویند اگر پول راکت باشد و خرج نشود زیاد نمی شود و مثل آب مانده و راکتی می‌ماند که بی ارزش است و پول را به آبی تشبیه کرد که باید جریان داشته باشد تا زیاد شود، فهم روایات برای مخاطب آسان می شود. پس تنها به ظاهر روایات و مطرح کردن آنها نباید بسنده کرد و باید عمق مفهوم مسائل دینی را به مخاطب فهماند.
نظر شما