به گزارش خبرگزاری شبستان، استاد خسروپناه در واکنش به بیانات آیتالله علوی بروجردی در ابتدا ضمن تشکر از ایشان بابت باز کردن باب گفتوگو تصریح کرد: لازم است عزیزانی که آن بحث را استماع کردند این بحث را هم گوش بدهند.
حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه که در یازدهمین نشست هماندیشی فقه حکومتی سخن میگفت، تصریح کرد: اولاً اینکه بگوییم اقتصاد دنیا بر عقلا بنا شده که ظاهراً مقصودشان سیره عقلاست، سخن دقیقی نیست. گمان رفته تنها یک سیره عقلا وجود دارد. حداقل ایشان اقتصاد سوسیالیستی و کاپیستالیستی را قبول دارد یا نه؟ کدام سیره عقلاست؟ این نشان میدهد سیره عقلا در امور اجتماعی یکسان نیست. عقلانیتها هم متصف به ایدئولوژیهای مختلف هستند.
وی افزود: حتی نظریههای تجربی مبتنی بر عقلانیتهاست. مثلاً مگر یک نظریه شخصیت داریم؟ در باب شخصیت از سوی مازلو، فروید و... نظرات مختلفی وجود دارد. کدام سیره عقلاست؟ کدام مبتنی بر تجربه است؟ معلوم می‌شود تجربه عریان در اختیار محقق قرار نمیگیرد. توأم با تفسیر خاصی است که پذیرفتهاند.
حجت الاسلام خسروپناه تأکید کرد: پس امروزه عقلا بما هم عقلا در مسائل سیاسی و اجتماعی رخت بربسته. اینکه در گذشته بوده هم محل بحث است.
وی ادامه داد: ثانیاً اسلام در جاهایی تابع سیره عقلاست اما این هم محل بحث است. این سیره در صورتی که ردعی نباشد حجیت دارد. بعد هم سیره یکی از حجج است. شارع یک وقتی تأیید میکند. خیلی وقتها هم ردع میکند. جایی هم نظر جدیدی میدهد. مثلاً در مالکیت شهید صدر خیلی دقیق بحث کرده. هم مالکیت خصوصی را در حدودی قبول دارد هم عمومی و هم دولتی یا امامتی. مالکیت انفال، اراضی موات و... مال امام است. فیء یا زمینهایی که مال کافران بوده و در جنگ دست مسلمانان رسیده در اینجا مطرح است. سوسیالیستها مالکیت امامتی را قبول ندارند؛ چون امام را قبول ندارند. مالکیت دولتی را قبول میکنند.
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: مثلاً نظر اسلام در مورد آزادی اقتصادی متفاوت است. واقعاً اهداف آزادی اسلام با لیبرالیستها و سوسیالیست ها یکی است؟ مکتب اقتصاد یعنی اصول و اهداف. هدف اقتصاد اسلامی با آن اقتصادها یکی است؟ قطعاً متفاوت است. همین حرمت کنز و ربا و... بر مکتب اقتصاد تأثیر میگذارد.
وی ادامه داد: نکته سوم اینکه اشاره کردند به کتاب مکاسب شیخ. استاد علوی بروجردی قطعاً حضور ذهن دارند که کتاب مرحوم شیخ سه بخش است. در همین مکاسب وقتی بحث میکند، عقلانیت سرمایهداری را قبول دارد؟ شیخ در همین مکاسب خیلی مواقع حتی سیره متشرعه را قبول نمیکند چه برسد به عقلا! میگوید گرفتار تسامح و تساهل هستند.
استاد خسروپناه افزود: عقلانیت سرمایهداری، حرمت معاملات آلات لهو و بحثهای مختلفی که شیخ آورده را قبول دارد؟ تلقی کتب سرمایهداری از آزادی هم فرق میکند.
وی تأکید کرد: این هم عقلانیت است اما عقلانیت مبتنی بر لیبرالیسم.
حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه گفت: اینکه گفتند 20 روایت داریم، بله، گاهی بیست روایت است اما این بیست تا، بیست قاعده فقهی است. گاهی خیلی روایت را تنزل میدهیم. المومنون عند شروطهم قاعده است و بر صدها مسئله میتواند تأثیرگذار باشد. قاعده ید، قاعده معاوضه، قاعده مبادله و...
استاد خسروپناه تصریح کرد: نکته چهارم اینکه علم اقتصادی یک علم نیست. امرزه علوم اقتصادی داریم. یک بحث، فلسفه اقتصاد است که مبانی هستیشناختی و معرفتشناختی و... است. مبنای اقتصاد سرمایهداری نومینالیسم است. نمیتوانید آن را بدون نومینالیسم بپذیرید. پذیرش آن یعنی نفی کلیات. بحث فلسفی دقیقی در اقتصاد دارد.
وی ادامه داد: بحث دیگر حقوق اقتصادی و بایدها و نبایدها در اقتصاد است. با این نگاه خب کل مکاسب را کنار بگذارید.
حجت الاسلام خسروپناه افزود: بحث دیگر مکتب اقتصاد است که اصول حاکم بر رفتار اقتصادی است. آزادی مشروط در اقتصاد اسلامی معنا دارد که شیخ هم گفته. مالکیت سه گانه، نه دوگانه یا یک گانه. عدالت اقتصادی تعریفش تفاوت است و... .
وی افزود: حالا یک بخش، بخش تجربی اقتصادی است که روابطی را در نظر میگیرد که در جای خودش هم برخی قبول دارند. مگر شهید صدر میخواهد کل اقتصاد را نقلی کند؟ بحث علوم انسانی اسلامی را درست ببینیم. قیاس اقتصاد با فیزیک و شیمی خیلی قیاس مع الفارقی است.
وی گفت: ایشان رسالت پیغمبر را محدود میکند به اخلاق. این همه احکام جهاد و قضا و حدود و امر به معروف و... چه؟
وی در پایان تأکید کرد: در این زمینهها صدها کتاب نوشته شده. با یک مصاحبه عرفی نمیتوان اینها را نقد کرد.
پیش از آیت الله علوی بروجردی طی بیاناتی وجود نظام اقتصادی را در اسلام را نفی کرده و آن را شوخی دانسته بود.
نظر شما