از پیشینه تاریخی هتک حرمت قرآن تا حذف گزینشی قوانین مذهبی در غرب

خبرگزاری شبستان، جهان اسلام: خبرگزاری آناتولی در گزارشی به قلم «محمد عثمان کل ییشیل»، اهانت به دین اسلام و قرآن را بازگشت غرب به دوره قرون وسطی دانست و نوشت: بار دیگر هجمه به قرآن کریم در کشورهای اروپایی به صحنه برگشته است و  مطالبات گسترده برای پیشگیری و جرم انگاری با مقدسات افزایش یافته است.

روز دوشنبه گذشته «ادوین واگنسفلد» رهبرگروه افراطی ضد اسلامی پگیدا در هلند یک نسخه از قرآن کریم را در لاهه پاره کرد، این درحالی بود که دو روز پیش از این اقدام، راسموس پالودان، افراط‌گرای دانمارکی- سوئدی در میان حفاظت شدید پلیس اقدام به قرآن سوزی کرد.

 این حملات مکرر سه پرسش را در اذهان مطرح می کند تا به پیشینیه تاریخی و تدابیر تنبیهی علیه این حملات و اقداماتی که می توان برای جلوگیری از تکرار آنها اتخاذ کرد، برسیم.

پیشینه تاریخی آتش زدن قرآن کریم چیست؟

اینگونه اقدامات در حیطه حقوق کیفری بین المللی قرار نمی گیرد، اما با بررسی و اطلاع از قوانین داخلی کشورهایی که به این نوع رویدادها می پردازند و با نگاه به جهان غرب می بینیم که قوانینی از ارزش های دینی حمایت می کنند که به نام «قانون اهانت به ادیان» معروف است و از قرن‌ها پیش در بسیاری از کشورها وجود دارد.

به گزارش منابع آگاه، اقدامات اهانت آمیز به دین اسلام در اروپا مانند قرآن سوزی یا کاریکاتورهای موهن به قرون وسطی باز می گردد.

پس از دوره «جنگ‌های جنبش استرداد در اندلس»(1498-1500) شهرهای والنسیا و تولدو شاهد آتش زدن نسخه های قرآن کریم قبل از کنترل رسمی بر انتشار قرآن در اندلس از اواسط قرن شانزدهم بودند.

در دوره پاپ کلمنس هفتم(1523-1534) نیز مواضع مشابهی اتخاذ شد. در سال‌های اخیر فعالیت‌های به اصطلاح «روز جهانی قرآن سوزی» که تری جونز، کشیش فلوریدایی آمریکا در 11 سپتامبر 2010 میلادی برپا کرد، پس از اعتراض‌های گسترده در سراسر جهان به این مسئله لغو شد.

اما پس از این تاریخ، تعدادی از سیاستمداران و فعالان اروپایی که اظهارات و فعالیت‌های سیاسی‌شان در گرو توهین هدفمند و مکرر به قرآن بود، با الهام از جونز به خودنمایی پرداختند.

پس از «گیرت وایلدرز» سیاستمدار هلندی که زندگی سیاسی خود را با اظهارات ضد اسلامی و فراخوان سال 2016 مبنی بر ممنوعیت قرآن کریم در هلند ساخته است، «راسموس پالودان» سوئدی از سال 2020 به اجرای سوزاندن نسخه‌های قرآن در اماکن عمومی اقدام کرد.

پالودان که از فرانسه، هلند و آلمان اخراج شده بود، توانست آخرهفته گذشته با تدابیر شدید پلیس در مقابل سفارت ترکیه در استکهلم به هدف شنیع و تحریک آمیز خود برسد.

آیا تدابیر تنبیهی و جزایی برای سوزاندن قرآن اتخاذ شده است؟

باتوجه به اینکه اینگونه اقدامات در حیطه حقوق کیفری بین المللی قرار نمی گیرد، ضروری است که اینگونه اعمال از جایگاه قوانین محلی کشورهایشان مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد.

در طول قرن‌های متمادی قوانینی که از ارزش‌های دینی حمایت می کردند، در بسیاری از کشورها وجود داشت.

در سال 2017 میلادی، دانمارک تصمیم گرفت بند «تحقیر ارزش‌های دینی» که از 334 سال پیش در قانون  مجازات وجود داشت، حذف کند.

اما در آلمان، لغو قانون مشابهی از قانون فدرال مورد بحث قرار گرفت. ماده 166 از قانون جزای آلمان مربوط به «اهانت به اعتقادات دینی» در حال حاضر عملی نشده است. به طوری که دادستان کل اقدامات اهانت به ادیان را مورد پیگیرد قرار می دهد و در صورتی که تهدیدی برای صلح عمومی باشد، به دادگاه شکایت می شود.

آخرین تصمیم قضایی در پرونده «اهانت به اعتقادات دینی" در سال 2006 رخ داد که هدف قرار دادن دین اسلام اعلام شد. متهم دارای سابقه کیفری با جرایم مختلف بود. وی به دلیل چاپ قرآن کریم روی دستمال توالت و فرستادن آن به تعدادی از مساجد به یک سال حبس تعلیقی محکوم شد.

به طور کلی، مطبوعات اروپایی با توجه به واکنش‌های محکوم‌کننده جهان اسلام به‌ویژه ترکیه نسبت به این اقدامات، آتش زدن قرآن کریم را «اقدامات تحریک‌آمیز» دانستند.

اما در مورد وضعیت سوئد می توان گفت که اقدامات تحریک آمیز مانند سوزاندن قرآن کریم، فضای تنش و بحران را در پرونده پیوستن سوئد به ناتو، به ویژه درسایه سکوت جامعه مدنی افزایش می دهد.

چه اقداماتی دربرابر این اقدامات تحریک آمیز می توان اتخاذ کرد؟

فقدان یک نظام حقوق کیفری یکسان بین این کشورها، سختی اتخاذ راهبردهایی را که باید دربرابر قرآن سوزی دنبال شود، مشخص می کند. در کشورهایی مانند سوئد، توهین به ارزش‌های مذهبی قانونی است، این درحالی است  که اجرای قانون فعلی در آلمان با مشکل مواجه است.

اما در نهایت، این  کشورها در ذات خود مشکل دارند، به طوری که دگرگونی سکولار در جوامع غربی به فرسایش ارزش‌های دینی به همراه تحقیر‌آنها و کاهش موضوع حمایت از دین به حداقل ممکن منجر شده است و ادعا می کنند که دیگر برای جامعه اهمیتی ندارد.

اما در نهادهای بین‌المللی، دادگاه حقوق بشر اروپا در سال 2022 تصمیمی مبنی بر کمک به محدودکردن آزادی مذهبی و وجدان در حوزه عمومی صادر کرد.

در سال 2013، در کلیسای معروف«لامادلین» در پاریس، «الویز بوتون» فعال در اعتراض به موضع کلیسای کاتولیک علیه سقط جنین، برهنه دربرابر نمازگزاران ظاهر شد. دادگاه فرانسه، بوتون را به پرداخت جریمه مالی محکوم کرد. اما دادگاه حقوق بشر در سال 2022 میلادی، این حکم را نقض آزادی بیان دانست.

با این حال، پویایی اجتماعی که باید قانون آن را بپذیرد، به ما نشان می دهد که آرمان پوزیتیویستی دست کشیدن از دین که توسط آگوست کنت، جامعه شناس و فیلسوف اجتماعی فرانسوی پیش بینی شده بود، در غرب محقق نشد.

برعکس از دهه اول قرن بیست و یکم، رساله «بازگشت دین» به بحث انگیزترین مسئله در جامعه تبدیل شده است.

اینجا باید به این مسئله اشاره کرد که ضرورت تضمین اصول حمایت از دین در منطق وسیع‌تری از حمایت در بعد حقوقی سکولار وجود دارد، به خصوص پس از موج مهاجرت از کشورهای اسلامی به اروپا و کشورهای غربی ، مسلمانان به جزء لاینفک از این قاره تبدیل شدند، به همین دلیل باید اجرای قانون براین اساس اعمال شود.