حجت‌الاسلام ابوالفضل نجادی، کارشناس و پژوهشگر حوزه مسجد با اشاره به اینکه معماری مسجد یکی از مظاهر تمدن اسلامی است به خبرنگار شبستان گفت: از منظر صاحب‌نظران تاریخ تمدن، دو نظریه در مورد معماری اسلامی وجود دارد؛ نظریه اول تمدن اسلامی و نظریه دوم تمدن ملل مسلمان.
وی با اشاره به اینکه در تمدن اسلامی معماری باید منطبق با آموزه‌های اسلامی باشد، ادامه داد: در گذشته فرهنگ به کار گرفته شده و رشد یافته در کشور منطبق با آموزه‌های اسلامی بود و با توجه به فرهنگ اقلیمی یعنی به تناسب منطقه جغرافیایی در معماری مسجد نیز تحولاتی ایجاد شد ولی در حال حاضر این موارد لحاظ نمی شود.
بی مهری به سبک های معماری پیشینیان
این پژوهشگر حوزه مسجد با اشاره به اینکه در تمام دوران های گذشته همچون دوران حکومت ایلخانیان، سلجوقیان و قاجار تا انقلاب اسلامی همیشه به یکی از کارکردهای مسجد توجه خاصی می شد، خاطرنشان کرد: به عنوان مثال در دوران قاجار به کارکرد آموزشی مسجد بیش از دیگر کارکردها توجه می شد به گونه ای که در این دوران در کنار مسجد، مدرسه به وجود آمد ولی در عصر انقلاب اسلامی متاسفانه در بحث معماری مسجد و احیای کارکرد مساجد، سبک جامعی ایجاد نشد و حتی به موارد مورد توجه گذشته نیز بی مهری می شود.
حجت الاسلام نجادی ادامه داد: در حال حاضر مدیریت شهری برای ساخت ساختمان و خانه نظام نامه و قوانین خاصی دارد ولی در ساخت مسجد چنین نظام نامه ای وجود ندارد. این سوال مطرح است که آیا مسجد که کانون اجتماعی مسلمانان است نیاز به نظام نامه های در ساخت ندارد؟
احیای تفاوت های سبک معماری مساجد جامع، محله و بازار
وی با انتقاد از اینکه متاسفانه در ساخت مسجد به منطقه جغرافیایی و اقلیم آب و هوایی توجهی نمی شود، ادامه داد: در مناطق کویری، سردسیر، کوهستانی و شمالی سبک های مساجد تفاوت چندانی ندارند. در کشور ترکیه ساخت و معماری مساجد با تقسیم بندی های خاص جغرافیایی، اقلیمی و حتی محلی و بزرگ صورت می گیرد به گونه ای که به عنوان مثال مسجد جامع و مسجد محله و یا بازار به نوع خود دارای ساخت و معماری خاصی هستند ولی در کشور ایران اگر تقسیم بندی نیز در مساجد جامع، محلی و بازاری دیده می شود مربوط به دوره های گذشته است که در حال حاضر نیز این تقسیم بندی در حال از بین رفتن است.
حجت الاسلام نجادی پیرامون استفاده از نمادهای غربی در معماری مساجد گفت: یکی از مظاهر تمدن غرب سبک هرمی در مساجد است. هرم مظهر و نماد فراماسونری است و در هیچ کجای دنیا و در هیچ کشور اسلامی اجازه الگوبرداری از مظهر شیطان پرستی و معماری اسلامی وجود ندارد ولی متاسفانه در نظام مهندسی ایران به دلیل نبود نقشه جامع در این زمینه، طراحان و معماران خارجی نفوذ می کنند و چنین سوءاستفاده هایی می شود.
وی که در تالیف کتاب «فرهنگ مسجد» نیز همکاری داشته است، اذعان کرد: فراماسونری ها برای گسترش حوزه قلمرو خود از نمادهای خود در تمام دنیا استفاده می کنند به عنوان مثال نماد سابق میدان انقلاب، الگوی انقلاب بود و مدت ها قبل این نماد برداشته شد و از نمادی که نماد فراماسونری است، استفاده شد.
نوآوری های پیشینیان منطبق بر اصول اسلامی بود
وی با بیان اینکه استفاده از نمادهای غربی نوآوری و ابتکار نیست، خاطر نشان کرد: در تمام دوران ها نوعی نوآوری در معماری مساجد ایران وجود دارد به عنوان مثال نوع کاشی کاری های مساجد در تمام دوره های قاجار، ایلخانیان، سلجوقیان و صفویان با هم تفاوت دارند و با نگاه به معماری مساجد و مراکز قدیمی کشور می بینیم که نوع معماری دوره های گذشته با یکدیگر تفاوت دارد ولی این نوآوری ها مغایر با آموزه های اسلامی نبوده و اینکه گفته شود سبک هایی که در حال حاضر برخی از مساجد به کار می رود، نوآوری است درست نیست.
این پژوهشگر در حوزه مسجد ادامه داد: در طول 1400 سال گذشته در معماری اسلامی، سبک های غربی به هیچ وجه به معماری ایران ورود پیدا نکرد و در دوره های گذشته صاحب نظران و متخصصانی دینی همچون شیخ بهایی از نوع نمادهای دیگر تمدن ها خبر داشتند ولی هرگز اجازه خلط تمدن اسلامی با این معماری ها را ندادند. در روایات اسلامی نیز بر حفظ خط و خطوط با دیگر تمدن ها تاکید شده است.
وی با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری در سفری که به شهر قم داشتند پیرامون به کارگیری الگوی اسلامی ایرانی در معماری ها تاکید داشتند، گفت: این نشان از حساسیت موضوع معماری دارد که مقام معظم رهبری در این زمینه تذکرات را ارایه و درباره به کارگیری الگوهای اصیل ایرانی اسلامی تاکید کردند.
این پژوهشگر حوزه مسجد به ویژگی های مساجد محلی، بازار و جامع پرداخت و گفت: یکی دیگر از مهم ترین موضوعاتی که در ساخت و معماری مسجد باید مورد توجه قرار گیرد این است که بزرگترین مسجد محله باید دارای معماری زیبایی باشد ولی در مساجد محلات و مسجد بازار به دلیل محدویت فضا ضرورت ایجاد گنبد و یا مناره وجود ندارد ولی در حال جاضر در کشور ما به این مولفه ها توجه نمی شود.
ضرورت تشکیل اتاق فکر برای استخراج شاخصه های معماری مورد تایید
وی با بیان اینکه در حال حاضر در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت یکی از بحث های مهم در معماری، معماری مساجد است، اذعان کرد: صاحب نظران و متخصصان باید در این زمینه اتاق فکری تشکیل دهند و مساجدی که از این ابعاد منطبق باشند را طراحی کنند.
حجت الاسلام نجادی با اشاره به اینکه سادگی مسجد باید بوی سادگی مساجد دوران پیامبر (ص) را بدهد، ادامه داد: باید محتوا و عملکرد مسجد را ارتقا دهیم و در کنار ارتقای محتوا به زیبایی مسجد نیز توجه کنیم چرا که فلسفه ساخت مسجد کارآیی و کارکرد صحیح است البته نمادهایی چون گنبد، گلدسته و معماری مسجد نیز در افراد تأثیرگذار است.
وی با بیان اینکه در بحث معماری مسجد بحث معماری ارتفاع یکی از بحث های مهم است، ادامه داد: در عصر نبوی، پیامبر(ص) تأکید بر ارتفاع کوتاه مساجد داشتند و می بینیم که مسجد قبا و دیگر مساجد که توسط ایشان ساخته شد نیز ارتفاع بلندی نداشتند.
پایان پیام/
نظر شما