به گزارش خبرگزاری شبستان، مابعد قرن هجدهم، ظهور و روش شناسی های اثباتی در علوم انسانی است. این رویکرد تجربه محور به ویژه در قرن نوزدهم میلادی به رویه ای غالب در مطالعات اجتماعی تبدیل شد.
اصلی ترین شاخصه علم اثباتی در عرصه نظریه پردازی تکیه بر اصل تبیین است. در واقع علوم انسانی بیش از همه با تاکید بر همین ماهیت تبیین و ایجاد ربط علّی میان پدیدارهای اجتماعی قوام یافته اند. این در حالی است که هر رویکرد تبیین محور در ذات خود تقلیل گرایانه است و از این بابت، به شکلی داوطلبانه سویه های دیگر شناختی نسبت به پدیده های اجتماعی را حذف می کند تا به سویه ای یکدست در فهم آن پدیده دست یابد. تاسیس هر گونه علوم انسانی اسلامی از نقطه عزیمت پرهیز از رویکرد تبیینی آغاز می گردد. از این منظر علوم انسانی اسلامی، جامع نگری و روش شناختی، مبتنی بر انسان شناسی وحیانی را جایگزین تقلیل گرایی اثباتی می کند. بدین سان علوم انسانی اسلامی از سطح نظریه های پردازی عبور کرده، بیش از تالش برای تولید "نظریه اجتماعی" سعی در ایجاد سامانی نظری در تولید اجتماعی دارد. (1)
علوم انسانی و پیشرفت و نوسازی
علوم و معارف مهمترین و با ارزش ترین مساله جامعه بشری است که یا از طبیعت به دست می آید و یا از تفکر. علوم از هر کدام از این منابع که بدست آمده باشد، حاصل ویژگی های انسانی، شیوه های زندگی، نگرش به عالم فرهنگ، باورها و ... است و همین علوم به نوبه خود بر ویژگی های انسانی تاثیر می گذارد. علوم انسانی، علمی که به طور مستقیم با انسان و جامعه انسانی سر و کار دارد، خمیرمایه و عنصر سازنده و هدایت گر فرهنگ و تعیین کننده روابط سیاسی و اجتماعی هر کشور است. نقش فرهنگ در زندگی اجتماعی بشر به قدری بنیادی است که برخی از متخصصان، فرهنگ را عامل اصلی پویایی اجتماعی دانسته اند. متخصصان توسعه نیز آن را به عنوان عنصری سرنوشت ساز در توسعه جوامع به شمار می آوردند. از آنجا که موفقیت هر نهاد در گروی سیاست گذاری های دقیق و تعیین اهداف و برنامه ریزی حساب شده برای رسیدن به آن اهداف است، کارگزاران جامعه نیز برای گسترش فرهنگ به برنامه ریزی فرهنگی نیاز به دارند. تدوین و تنظیم این برنامه منوط به شناخت مشکلات و آگاهی از معضلات و کمبودها در عرصه های گوناگون است. این مهم با اجرای پژوهش های عمیق و هدفمند از سوی مراکز تخقیقات علوم انسانی انجام شدنی است؛ پژوهش هایی که نتایج و دستاوردهای آن گره گشای مشکلات فرهنگی و سیاسی کشور شود.
به مدد علوم انسانی می توان با غنی سازی فرهنگ به خصوص فرهنگ بومی به توسعه دست یافت، علوم انسانی این رسالت را به عهده دارد که مشکلات را در جامعه بشری بشناساند و شناخت مشکلات سر پیکانه ارائه راهکارها برای رسیدن به توسعه باشد. (2)
پی نوشت ها:
1. مهدی عابدی، استادیار علوم سیاسی
2. سونیا کریمیان
برگرفته از کتاب مقالات همایش بین المللی علوم انسانی در ایران
پایان پیام/
نظر شما