مصرف گرایی شاخصه سبک غربی است نه حج ابراهیمی!

خبرگزاری شبستان، فضای معنوی حج، فرصتی است ناب برای تشریح و تبیین سبک زندگی اسلامی؛ در این راستا با حجت الاسلام محمدباقر پورامینی، استاد حوزه و دانشگاه گفتگویی انجام داده ایم. گفتگوی ما را با این کارشناس کلام اسلامی و عضو هیئت علمی پژوهشگاه و فرهنگ و اندیشه اسلامی می خوانید:

با توجه به اینکه در ایام حج قرار داریم، چطور از این فضا برای تبیین سبک زندگی اسلامی می توان بهره گرفت؟

سبک زندگی ناظر به رفتار ما است، آنچه که در سبک زندگی اهمیت دارد، چگونه زندگی کردن است؛ فردی که مومن و پایبند به ارزش هاست، در حیات دینی، سبک زندگی او با نظام ارزش ها و باورهایی که از آن تبعیت می کند، ارتباط دارد. اگر بخواهیم مومنانه زندگی کنیم، لازمه آن پایبندی به الزامات و باید و نبایدهایی است که ما را به نقطه مطلوب می رساند. اگر بخواهیم این مساله را در ارتباط با زائران خانه خدا تعمیم دهیم، این نکته مطرح است که این افراد در یک فرصت بسیار خوب و استثنائی و شاید غیرقابل تکرار قرار گرفته اند تا زندگی خود را در این مکان و زمان بازسازی و نوسازی کنند. حاجی در گام نخست باید یک بازبینی در رفتارهای خود داشته باشد؛ در گام دوم زشتی ها و ناپسندی های رفتاری خود را حذف کند و در قدم بعد به زیبایی هایی که از یک انسان مومن انتظار می رود، آراسته شود . زائر بیت الله الحرام فرصت سفر را مشق آشنایی با سبک زندگی اسلامی قرار دهد. البته بهره گیری از الگوها و زندگی و سیره مردان خدا نیز در ساخت یک زندگی اسلامی بسیار موثر است؛ قرآن همگان را به سرمشق گیری از زندگی پیامبران و اولیاء الهی ترغیب می کند؛ درباره حضرت ابراهیم(ع) می فرماید:« قَدْ کَانَتْ لَکُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِی إِبْرَاهِیمَ » (ممتحنه، آیه 4) و درباره پیامبر خاتم (ع) نیز می فرماید:« لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» (احزاب، آیه 21). سفر حج زمان الگوگیری از مردان الهی است تا انسان به رنگ خدا در آید و زندگی اش را خدایی کند.
 

بر کدامیک از جنبه های سبک زندگی اسلامی در این ایام می توان بیشتر دست گذاشت و روی آن مانور داد؟

سفر یکی از مسائل مهم در سبک زندگی است به هر حال نوع نظافت و پاکی، رفتار با دوست و بیگانه، استراحت و فعالیت، خوردن و آشامیدن، و حتی خرید در متن زندگی انسان است که در سفر حج نمود بیشتری دارد؛ آنچه که باید برای حجاج مهم باشد این است که آنها در این ایام در حال تجربه یک زندگی جمعی هستند و از خانواده دور می شوند و با افراد دیگری شبانه روز زندگی یک ماهه را دارند که شاید تا کنون این نوع تجربه را در زندگی خود نداشته اند. طبیعی است نوع برخورد و معاشرت در این برهه برای نیکو گذشتن این ایام بسیار موثر است.
رفتار حاجی در محیط زندگى (هتل)، رفتار با فرد مسن و جوان، دوست و همسفر از نکات مهم یک مسافر حج است که باید برای مدل و الگوی زیستن مومنانه انجام گیرد. احترام، دستگیری، تواضع، فروتنی، حفظ آرامش و نبود خشم از موارد سبک زندگی اسلامی است که در این سفر بیشتر تجلی پیدا می کند. نکته مهمی که از حاجی مورد انتظار است، نوع مواجهه با حجاج غیرایرانی و مسلمانان بلاد است؛ زائر بیت الله الحرام در عربستان با ملیت ها و زبان های مختلف مواجه می شود و خود را در دایره اقوام و گویش های متعدد و رنگ های متنوع جهان اسلام قرار می دهد. نوع نگاه آنان به زائر ایرانی ویژه و خاص است، زیرا مسلمان ایرانی دو ویژگی دارد: نخست مذهب (شیعه) دوم انقلاب و نظام اسلامی. این دو ویژگی سبب شده مسلمانان سایر نقاط جهان با ایرانی ها برخورد خاص و انتظار متفاوتی داشته باشند. آنچه که برای حجاج ایرانی نسبت به سایر حجاج دیگر کشورها مهم است، حسن خُلق است. حسن خلقی که خدا به پیامبرش می گوید اگر نداشته باشی قطعا مردم از دور تو پراکنده می شدند.
رعایت حقوق دیگران، پیشتازی در امور عبادی از جمله شرکت در صفوف نماز جماعت، التزام بانوان به حجاب بسیار می تواند در این زمینه موثر باشد و نوع نگاه سایر ملل را تغییر دهد. مناسب است هر زائری در سلام کردن و دست دادن و گفتگوی اولیه با مسلمانان دیگر کشورها پیش قدم باشد.
 

با کدامیک از آسیب های سبک زندگی در این ایام می توان مقابله و موارد تخریبی آن را به زائران گوشزد کرد؟
در سبک زندگی به دنبال زندگی مومنانه هستیم؛ یکی از الزامات این نوع زندگی آن است که از تقلید برخی ارزش های غربی پرهیز کنیم. رهبر معظم انقلاب زمانی که به آفت زندگی غربی اشاره داشتند به این نکته تاکید می کردند که فرهنگ غربى فقط هواپیما و وسائل آسایش زندگى و وسائل سرعت و سهولت نیست؛ اینها ظواهر فرهنگ غربى است، که تعیین‌کننده نیست؛ باطن فرهنگ غربى عبارت است از همان سبک زندگى مادىِ شهوت‌آلودِ گناه‌آلودِ هویت‌زدا و ضد معنویت و دشمن معنویت. از این رو باید از تقلید زندگی غربی پرهیز کرد. زائر ایرانی باید از اختصاص وقت ویژه و خاص برای بازار و خرید پرهیز کند و متوجه باشد که مصرف گرایی یکی از شاخصه های زندگی غربی است. بنابراین زائران همپای آراسته شدن به فضائل اخلاقی، نسبت به دوری از صفات و ویژگی های منفی نیز اهتمام داشته باشند. به طور مثال در این دوره تلاش شود نسبت به نوع خرید تجدید نظر شود مسابقه در خرید بیشتر و متنوع تر کنار گذاشته شده و مسافران بیت الله الحرام بیشتر وقت خود را صرف عبادت و تهذیب نفس و زیارت بگذارند و نسبت به سوغات که امری مستحب و پسندیده است به حداقل اکتفاء کنند.
 

توسل، تبرک، زیارت قبور در ایام حج چطور می تواند افراد را به سبک زندگی توحیدی سوق دهد؟
سفر حج، گریز به سمت خداست. این کوچ به نوعی فرار از زندگی مادی آغشته به گناه به سمت رسیده به قله پاکی است. این فرار با توسل، زیارت، تسریع و تضمین می شود. این ویژگی در این سفر نهفته است که زائر در جوار پیامبر (ع) و اهل بیت (ع) می تواند زندگی مطلوب و مومنانه را تضمین کند.
زائران تلاش کنند آن گونه که ائمه معصومین (ع) تاکید کردند، باعث زینت مذهب شیعه باشند و زندگی در سفر را به گونه ای سامان دهند که مصداق این فرمایش امام صادق (ع) باشد که می فرمودند:"کونُوا لَنا زَیْناً وَ لا تَکونُوا عَلَیْنا شَیْناً"
پایان پیام/