خبرگزاری شبستان: آشفتگی، پریشانی و نبود آسایش و آرامش از نتایج مفقود ماندن سبک زندگی اسلامی در میان ما مسلمانان است؛ سبکی که با تبلور آن، شاهد مدینه فاضله ای خواهیم بود که از قِبَل آن به سعادت دست می یابیم. در این راستا با گفتگویی با حجت الاسلام محمدحسین توانایی، استاد دانشگاه امام صادق (ع) و مولف کتاب های "قرآن و معنادرمانی"، "مهارت زندگی"،"آیین و سبک زندگی" و ... انجام داده ایم. مشروح گفتگوی ما با این مدیر دفتر پژوهش و برنامه ریزی معاونت قرآن و عترت (ع) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از نظرتان می گذرد:
سبک زندگی که اسلام پیشنهاد می کند چه گونه سبکی است و چه شاخصه ها و ویژگی هایی دارد؟
این سبک مبتنی بر آیات قرآن و سنت پیامبر (ص) بوده و شاخصه های آن برگرفته از آموزه های وحیانی و اهل بیت (ع) است. در این سبک مهمترین مساله خدامحوری، اعتقاد به روز جزا، اخلاق مداری در حوزه های حوزه فردی، اجتماعی و خانوادگی است.
سبک زندگی اسلامی تسهیل کننده چهار نوع رابطه بوده و زمینه برقراری این چهار رابطه را فراهم می کند. این روابط عبارت است از: رابطه انسان با خود، رابطه انسان با خدا، رابطه انسان با دیگران و رابطه انسان با محیط زیست. بنابراین این سبک که برگرفته از تعالیم وحی است کمک می کند انسان بتواند بهترین رابطه را در این چهار محور ایجاد کند.
در سایه این سبک قرار است به چه مقصدی دست پیدا کنیم و در واقع چشم انداز سبک زندگی تجویزی اسلام چیست؟
چشم انداز نهایی هدف نهایی این سبک رسیدن به مقام قرب الهی و تکامل فرد و جامعه است و در ضمن آن، انسان بتواند به رضایت مندی از زندگی بدون استرس، در کمال امنیت و آرامش روانی برسد که این سبک برای او ترسیم کرده است.
آیا این سبک منحصر به حیطه فردی است یا روابط اجتماعی را هم دربر می گیرد؟
طبیعی است در سبک زندگی اسلامی برخلاف سبک زندگی غربی، هر فردی در زندگی خود باید ارتباط موثر با خود و دیگران برقرار کند؛ در سبک زندگی غربی اصالت فرد مطرح است و تمام تلاش نظریه پردازان غربی این است که افراد به خود توجه کرده و به سود و لذت بیشتر از هر راه دست یابند. بنابراین سه چیز در سبک زندگی غرب اصل است: اصالت فرد، اصالت سود و اصالت لذت. باید توجه داشت در سبک زندگی اسلامی هم این مسائل مطرح است، اما اصیل و ذاتی نیست. اسلام توصیه می کند افراد به نیازهای فردی خود پاسخ دهند اما در عین حال به تمام ابعاد توجه کنند:" یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ عَلَیْکُمْ أَنفُسَکُمْ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید، به خود بپردازید"(آیه 105 سوره مائده) بنابراین اسلام هم به سلامت روح بها می دهد هم جسم اما این اصل نیست و در کنار آن افراد باید به دیگران و مسائل اجتماعی هم توجه کرده و در این راستا برای خود چارچوبی تعیین کنند تا روابط اجتماعی بهبود یابد. کوتاه ترین سوره قرآن یعنی سوره عصر علاوه بر تاکید بر مسائل فردی مانند ایمان و عمل صالح که نقش تعالی در روح انسان دارد، شرط خروج از خسران و زیان را روابط اجتماعی می داند:
وَالْعَصْرِ ?1? إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِی خُسْرٍ ?2? إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ ?3?؛ سوگند به عصر [غلبه حق بر باطل] (1) که واقعا انسان دستخوش زیان است (2) مگر کسانى که گرویده و کارهاى شایسته کرده و همدیگر را به حق سفارش و به شکیبایى توصیه کردهاند (3) با دقت در این آیه درمی یابیم توصیه به روابط اجتماعی از نظر قرآن دارای جایگاه مهمی است و سبک زندگی اسلامی صرفا بر فرد بنا نشده است.
با توجه به اینکه به فصل علم آموزی و گشایش مدارس و دانشگاه ها نزدیک می شویم، سبک زندگی اسلامی چه جایگاهی برای روابط استاد و شاگرد تبیین کرده است؟
در سبک زندگی اسلامی تاکید بر مسائل اجتماعی، مهارت های ارتباط موثر به ویژه ارتباط علم آموز و مدرس شده است. آیاتی داریم در سوره کهف که رابطه حضرت موسی(ع) و خضر پیامبر (ع) را بیان می کند؛ موسی (ع) با اینکه پیامبر اولی العزم بود اما برای علم آموزی از حضرت خضر (ع) از ایشان کسب اجازه می کند که این درس بزرگی است برای علم آموزان تا در برابر استاد تواضع کرده و زانوی ادب بزنند. بنابراین هم علم آموز باید شان استاد و عالم را در نظر گیرد، هم استاد نهایت تلاش خود را به کار گیرد تا شاگردانی دلسوز، متعهد و خدمتکار تربیت کند.
مسوولان چه سهم و نقشی در نزدیک شدن جامعه به سبک زندگی اسلامی دارند؟
شاید بشود گفت بیشترین سهم برای ترویج این سبک، مربوط می شود به گروه های مرجع مانند حوزه های علمیه، دانشگاه ها، وزارت علوم، آموزش و پروش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و سایر نهادهایی که وظیفه فرهنگ سازی دارند. این مراکز باید بهترین برنامه ریزی، سیاست گذاری و تعریف را برای سبک زندگی اسلامی به مردم ارائه کنند.
سبک زندگی اسلامی در روابط کاری میان همکاران، و احترام متقابل چطور جان می گیرد و شکل پیدا می کند؟
حضرت علی (ع) در خطبه دهم نهج البلاغه می فرمایند: خَالِطُوا النَّاسَ مُخَالَطَةً إِنْ مِتُّمْ مَعَهَا بَکَوْا عَلَیْکُمْ وَ إِنْ عِشْتُمْ حَنُّوا إِلَیْکُمْ؛ با مردم آن گونه معاشرت کنید، که اگر مردید بر شما اشک ریزند و اگر زنده ماندید، با اشتیاق سوى شما آیند.
این حکمت معیار بسیار ارزشمندی را به دست ما می دهد که در ارتباطات ما موثر است. همه ما خواهان این هستیم که افراد برخورد محترمانه ای با ما داشته باشند و مورد تکریم قرار گیریم. ما هم وظیفه داریم همین نوع ارتباط را با دیگران داشته و به هم نوعان خود عشق بورزیم.
در محیط کار هم باید با دید تعاون با یکدیگر ارتباط داشته باشیم تا به پیشرفت و انسانیت دست یابیم. در این راستا خداوند در آیه 2 سوره مبارکه مائده می فرماید:" تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى؛ یکدیگر را بر کار خوب و تقوا یاری دهید". بنابراین باید با نگاه دلسوزانه، مشفقانه و خیرخواهانه با یکدیگر برخورد کنیم.
پایان پیام/
نظر شما