حلقه مفقوده‌ای که باید به چرخه زندگی باز گردد

خبرگزاری شبستان: حوزه های علمیه نقش کلیدی و محوری در تبیین سبک زندگی جامعه دارند، سبک زندگی که می توان عصاره آن را از متون دینی نابی که در اختیار داریم، استخراج کنیم. در این راستا با حجت الاسلام مهدی جدی، استاد حوزه و دانشگاه تهران به گفتگو نشسته ایم؛ گفتگوی ما را در این باره با پژوهشگر موسسه دارالحدیث می خوانید:
 

با توجه به اینکه حوزویان نخبگان دینی بوده که برای نحوه زندگی صحیح و درست محل رجوع افراد جامعه هستند، حوزه های علمیه چه اقداماتی برای ارائه سبک اسلامی به مردم کرده یا باید انجام دهند؟
به نظر می رسد حوزه لازم است بازبینی در منابع دینی داشته و سبک زندگی را با زمان امروز تطبیق و تدوین کند؛ با این تناسبات پیچیده که زندگی امروز دارد، باید تعریف دوباره از سبک زندگی دینی کرد و در اختیار افراد قرار داد و سبک زندگی دینی سنتی نمی توان به نیاز جامعه پاسخ گفت. در این زمینه روحانیونی که بیشتر با مردم ارتباط دارند و موضوعات فراوانی از دغدغه های زندگی آنها می دانند، باید اهتمام بیشتر کرده و پاسخ آنها را از متون دینی استخراج کنند.
 

این سبک در چه قالبی باید ارائه شود؟
باید این محصول متنوع باشد و از همه ظرفیت ها به ویژه ظرفیت های هنری (بالاخص رسانه) کمک گرفت؛ تدوین کتاب، تکثیر لوح فشرده، گفتگو با کارشناسان این زمینه، تولید و ساخت فیلم و سریال مهمترین و بهترین قالب هایی هستند که در این زمینه می توان به کار گرفت تا در چند سال آینده نتیجه این فعالیت ها ظهور و بروز پیدا کند. به طور مثال حدود 15 سال پیش افزایش جمعیت را محکوم کرده و برای کنترل جمعیت دست به ساخت سریال هایی مانند آقای گرفتار زدیم که عاقبت خانواده پرجمعیت را به مردم نشان دهیم، یا حتی روی دیوار و قوطی کبریت شعار نویسی می کردیم که فرزند کمتر زندگی بهتر و مشاهده کردیم ظرف مدت کوتاهی این مساله جواب داد و فرهنگ کم جمعیتی و فرزندآوری کمتر در خانواده ها حاکم شد – اگر چه این سیاست اشتباهی بود که نتایج خوبی نداشت اما منظور این است که کار فرهنگی ضربتی که در این زمینه انجام شد، به سرعت جواب داد – این قضیه نوعی سبک زندگی بود که به مردم ارائه شد و آنها هم پذیرفتند. بنابراین می توانیم در هر عرصه ای به طور وسیع و گسترده کار کرده و نتیجه بگیریم چرا که مردم جامعه ما ثابت کرده اند ظرفیت پذیرش فرهنگی بالایی دارند؛ یا بحث راهنمایی و رانندگی، سبک رانندگی مردم در چند سال گذشته فاجعه آمیز بود کشته ها در جاده ها فراوان و بعید می دانستیم این سبک به این زودی ها تغییر پیدا کند اما در این چند سال اخیر با کار فرهنگی که شد و صدا و سیما پا در میدان گذاشت و با ساخت سریال، انیمیشن، گفتگو و مصاحبه با کارشناسان و از طرفی همکاری با بچه ها در قالب همیار پلیس، فرهنگ درست رانندگی کردن را تا حدود بسیار بالایی و به سرعت در میان مردم نهادینه کردند و امروز شاهد حادثه های کمتری هستیم.
بنابراین این قبیل مسائل نشان می دهد اگر بخواهیم می توانیم نتیجه بگیریم اما، ما یا کار نمی کنیم یا اگر کار فرهنگی کنیم اهتمام ویژه به خرج نمی دهیم که نتیجه بگیریم.
 

اگر حوزه وارد شد و مدل سبک زندگی دینی تولید کرد، این نسخه چطور باید ارائه شود که مورد پذیرش عامه مردم باشد و قاطبه جامعه میل و رغبت به پیاده کردن این سبک در زندگی خود باشند؟
ما اسلام را خوب به مردم ارائه نکردیم، یا اگر شناختیم، متناسب با زبان روز آن را تبیین نکردیم. اینکه می بینم بزرگان دینی عمر طبیعی آنها بیش از بقیه افراد است، این نشان می دهد سبک زندگی دینی جواب گو است و ایشان در سایه عمل به آموزه های دینی در شادی و آرامش زندگی می کنند و این طور نیست زندگی آنها خشک و بدون لطافت باشد. باید دقیق و به خوبی اسلام را بشناسیم. اصل در اسلام شاد بودن است. متاسفانه امروز اصل را بر غمگین بودن و عزادار بودن مردم نهادینه کرده ایم. اینها در اسلام نیست. غمگین بودن نیاز به دلیل دارد. در روایت وارد شده مومن کسی است که غمش در دل و شادی اش در ظاهر است یا توصیه به پوشیدن لباس های روشن شده؛ اما دقیقا ما بر عکس این موارد را در جامعه مشاهده می کنیم.
در روایات داریم که پیامبر (ص) صدای در زدن را می شنیدند، پیش از گشودن در ابتدا سر و روی خود را در مرتب می کردند و خود را آب نگاه می کردند و بعد در را می گشودند؛ همین امر انرژی مثبت فراوانی به طرف مقابل می دهد.
نمونه هایی از این دست در روایات فروان است. چرا امروز اصرار داریم روزهای عزاداری را زیاد کنیم؟ اخیرا شنیده می شود دهه باقریه و کاظمیه هم به روزهای عزاداری اضافه شده است؛ این با اصل اسلام که زندگی افراد را بر اساس شادی می بیند، در تضاد است و این موضوع برخلاف سبک زندگی بزرگان دین ما است.
 

آیا حوزه می تواند در تمامی بخش های زندگی ورود داشته و سبک ارائه دهد یا این برنامه منحصر در برخی از ابعاد می شود؟
امروز شاید حوزه این ظرفیت را نداشته باشد که در همه زمینه ها بخواهد ورود پیدا کند اما در برخی ابعاد بالفعل آماده است و می تواند الگوی سبک زندگی ارائه دهد. اخیرا حوزه به تربیت نویسندگان، فیلمنامه نویسان و ... اهتمام ورزیده است و حتی گاه دیده می شود در ساخت برخی از سریال ها از کارشناسان مذهبی استفاده می شود و به هر میزان این کارشناسان زبده تر و پخته باشند، آن سریال موفق تر خواهد بود و بیشتر مورد استقبال جامعه قرار می گیرد. بنابراین ورود در این نوع عرصه ها با موفقیت همراه است اما حوزه نباید قناعت کند و در همین مرحله بماند بلکه در آن ابعادی که هنوز بالقوه ظرفیت ورود دارد را هر چه زودتر به بالفعل تبدیل کند تا بتواند مجموعه ای منظم و یکدست و متناسب با تمامی نیازهای افراد در قالب سبک زندگی دینی به مردم ارائه دهد. به طور مثال امروز حوزه با همکاری صدا و سیما می تواند دست به ساخت سریال هایی بزند که در هر سریال گونه ای از سبک زندگی ارائه شده یا فرهنگ غلطی حذف شود. در این راستا باید از کارشناسان اهل فن و متخصصی استفاده شود که به فضای رسانه هم اشراف و تسلط داشته و آن را به خوبی بشناسند.
نکته مهم دیگر این که حوزه نباید فراموش کند سبک زندگی بزرگان دین در همه شئونات از بهترین مواردی است که می تواند در قالب کتاب به جامعه به خصوص جوانان ارائه شود تا بهترین الگوها در اختیار مردم قرار گیرند.
پایان پیام/