عزت مداری مهمترین درس عاشورا برای جامعه امروز مسلمین

خبرگزاری شبستان: جهان اسلام از دیرباز در معرض توطئه و دسیسه بسیاری از متظاهران به دین بوده است، کسانی که دین را به مثابه دستاویزی برای رسیدن به اهداف خود قلمداد کرده اند، البته هرچند که تاریخ نقاب از رخ این طیف برداشت و واقعیت وجودی شان بر همگان اثبات شد اما با این وصف تاثیرات نامطلوبی را بر شاکله عقیدتی در میان اقشار مختلف بر جای نهادند. اما امروز بعد از گذشت هزار و چهارصد سال از ظهور اسلام در جزیره العرب، جمعیت یک ونیم میلیاردی مسلمانان حکایت از آن دارد که نه تنها فتنه های دین نمایان به بار ننشست بلکه پیام اسلام در سطح گیتی گسترانیده شد. با این اوصاف اما کماکان به نظر می رسد بسیاری از الگوبرداری دینی در میان مسلمانان کشورهای مختلف جای خود را به بهره بردای از منابع غیر دینی داده است، در واقع حرکت در مسیر و سیره اهل بیت(ع) و به ویژه امام حسین(ع) به عنوان اسوه ایثار و شهادت، مولفه هایی محسوب می شوند که امروز بیش از هر زمان دیگر مورد نیاز جامعه اسلامی ایران و به ویژه جهان اسلام هستند.

در این راستا و با توجه به فرارسیدن ماه محرم، درباره الگوبرداری از مفاهیم عاشورایی در جامعه امروز با حجت الاسلام والمسلمین محمدامین پورامینی، استاد وپژوهشگر حوزه علمیه قم به گفت وگو نشسته ایم که حاصل آن را می خوانید:

به عنوان اولین پرسش، تصور می کنید در جامعه امروز و با توجه به فضای خاصی که بر آن حاکم است، چگونه می توان به بهترین شکل حضرت سیدالشهدا(ع) را الگوی زندگی قرار داد؟

 ببینید، اساسا رویکرد و سیره حضرت سیدالشهدا(ع) از چندین محور میتواند در جامعه امروز برای اقشار در سنین مختلف الگوساز باشد. اولین مساله در نهضت حسینی که اتفاقا بسیار مورد نیاز جامع مسلمانان است همان مولفه عزت است، عزت در نهضت حسینی جلوه پررنگی دارد و عزت مداری را در کل واقعه عاشورا می بینیم.

حضرت فرمود: مانند من با همچون یزیدی بیعت نمی کند. همچنین جلوه دیگر ظلم ستیزی است، امام حسین(ع) به عنوان سمبل مقاومت و مبارزه با ظلم و ستم مطرح شدند و این ویژگی ماندگار امام حسین(ع) است، این جمله معروفی از سید الشهدا است که باید فاتحه اسلام را خواند اگر مردم مبتلای به حاکمی مثل یزید شوند .

 این جمله امام حسین(ع) ناظر بر چیست؟ به بیان دیگر جامعه آن دوران در چه شرایطی بود و یزید چه رویکردی را به نام اسلام پیاده کرده بود که حضرت چنین گفتند؟

 در واقع مقصود آن بوده است که اگر همچون یزیدی به اسم حاکم اسلامی بخواهد بر مردم حکومت کند دیگر اسلامی باقی نمی ماند. اسلام واقعی را امام حسین(ع) به مردم نشان دادند وگرنه مردم اسلام را از دریچه بنی امیه می شناختند. ضمن آنکه در آن روزگار بسیاری از آموزه های اسلامی از یادها رفته بود.

 عبادت، شجاعت و حرکت امام حسین(ع) به سوی کربلا جریانی است که جای تامل فراوان دارد، سوال آن است که حضرت چه ضرورتی را احساس کرد، به هرحال سید الشهدا(ع) در مدینه بودند و می تواسنتند باآرامش به زندگی شان ادامه دهند، چه شد که این قیام شکل گرفت؟ وبطور کلی جلوه های وجودی آن حضرت چه بود؟

 دقیقا، امام حسین(ع)می توانستند در مدینه با احترام و آرامش زندگی کنند چراکه تنها نواده پیامبر (ص) و مورد احترام مردم بودند اما این آرامش را رها کردند و تحمل پذیری را نمایش دادند آنهم با حضور خانواده و زن و بچه که عقل انسان از درک عظمت آن ناتوان است.

همچنین بعد شجاعت که اشاره داشتید نیز در عاشورا تبلور خاصی داشت، البته موضع گیری ایشان از دوران معاویه نمایان بود و بعد در دوران یزید هم آن موضع گیری واقدام عملی را داشتند ودر کربلا به اوج خود رسید، در صحنه کارزار وقتی همه یارانشان را از دست دادند باز هم کسی را یارای مواجهه با ایشان نبود، از این رو کسی بانگ برآورد که شما را توانای مقابله با حسین(ع) نیست، واو فرزند امیرالمومنین علی(ع) است، و از این رو از هر طرف به ایشان حمله بردند.

اما در مورد جلوه عبادت امام حسین (ع) تهجد و اتصال به خدا در قبل و بعد و حین این واقعه مشهود است و در قالب دعا داریم که آن حضرت (ع) چگونه بیان می کنند و اگر جز عرفه چیزی از ایشان باقی نمانده بود برای ما کافی بود. ایشان یک شب بیشتر مهلت خواستند تا یاران و صحابی و خودشان عبادت کنند. جلوه دیگر بحث شهادت است و جا انداختن عنصر شهادت است، آن حضرت بارها سرنجام شهادت را برای یاران خود بیان کرده بود، و حضرت زینب (س) فرمود که شهادت در راه خدا لطف و کرامت خداوندی در حق ماست.

بنابراین وقتی این جلوه ها در کنار آن عنصر اساسی یعنی امامت و ولایت پیوست شود جلوه بی مانندی را از خود نشان می دهد، امام حسین(ع) به عنوان یکی از افراد سلسله پاک عترت وطهارت هستند و با شناخت وعقیده ای که ما نسبت به ائمه معصوم (ع) داریم که در جامعه کبیره اوصاف و ویژگی های ائمه (ع) را برشده است جلوه آن بزرگوار به عنوان حجت خداوندی بر ما مطرح است، ووظیفه ما الهام گیری است.

 شاید یکی از بارزترین نمودهای واقعه کربلا همان ظلم ستیزی حضرت سیدالشهدا(ع) باشد، از چه بعد می توان این قضیه را برای روزگار کنونی با توجه به شرایط جامعه مسلمین تحلیل کرد؟

  امام حسین(ع) ظلم ستیز بودند و شعار هیهات من الذله را بیان کردند، واین شعاری است که جهانی شد، از این رو مانیز در مقابله با ظلم وستم وظیفه همگانی داریم. البته کسی نمی تواند اقدام خودسر کند، وباید در چهارچوب ومحوریت ولایت باشد تا به سرانجام خوبی برسد، وگرنه خطر انحراف در کمین است.

 امروز شیعیان باید چه رویکردی را برای گسترش مفاهیم عاشورایی اتخاذ کنند؟

واقعه عاشورا چراغی است که خداوند برافروخته و حضرت زینب (س) پیش بینی کردند این پرچم حسینی را کسی نمی تواند پایین بیاورد و این وظیفه ما در برابر امام (ع) است که همچنان بر گرد پرچم سرخ امام حسین(ع) باشیم، وآن را در تمام جهان به اهتزاز درآوریم، که رسیدن به این آرزو با رسانیدن پیام نهضت حسینی به همگان ممکن است، البته باید بدانیم که خیل فراوانی در این مسیر گام برمیدارند، وعشق حسینی فراگیر است، وما قطره ای هستیم در میان دریا. امروز از همه اقوام و ملت ها وبا زبان ها وگویش های گوناگون عاشق امام حسین (ع) هستند. ولی به هرحال باید گام برداشت، واز خود حضرت توفیق کار را خواست.

 لازم می دانم اشاره ای به انقلاب اسلامی داشته باشیم؛ راهپیمایی های ما که شاه را از کشور بیرون راند راهپیمایی تاسوعا و عشاورا واربعین بود که همه مربوط به امام حسین(ع) است، با تکیه با پیام ها و شعارهای امام حسین (ع) انقلاب اسلامی ایران پایه ریزی شد وماندگار شد، و جوانان با همین انگیزه به جبهه های جنگ رفتند. ویا مقاومت اسلامی لبنان وحزب الله که نمود دیگری از این مساله است.

 بسیاری از اندیشمندان اعم از مسلمان و غیر مسلمان که مطالعاتی را در حوزه تاریخ اسلام داشته اند، واقعه عاشورا و نهضت حسینی را مکتب ساز می دانند، چه تحلیلی دارید؟

 دقیقا، نهضت امام حسین (ع) الهام بخش است، گاندی گفته بود که من چیز جدید برای شما به ارمغان نیاورده ام، و این دستاوردی است که از امام حسین (ع) فرا گرفتم. همچنین کتاب سخنان امام حسین (ع) از مدینه تا کربلا اثر مرحوم آیت الله صادق نجمی که به زبان انگلیسی ترجمه شد بسیار مورد توجه قرار گرفت، وشنیدم که در شمارگان 80 هزار نسخه منتشر شد که حکایت میزان نیاز عمومی واثربخشی این سنخ کتاب دارد، بنابراین الگو تخیلی نیست و در حد فهم ما قابلیت تطبیق با امور زندگی را دارد.

پایان پیام/