خبرگزاری شبستان: منظور از تربیت، (شکوفایی یا نمود) استعدادهای درونی سوژه در جهت مدلی است که برای او در نظر گرفته شده است. از آنجایی که فضا و محیطی که انسان در آن زندگی می‌کند چه محیط فیزیکی و مادی و چه محیط انسانی و اجتماعی دایما در حال ارسال پیام به انسان است و انسان، گیرنده و متأثر از پیام‌های محیط و حالات القا‌شده محیط بر اوست. در ادامه گزیده ای از مبحث روش‌های تربیت، برگرفته از کتاب "شکوفایی شخصیت و روش های آن " را پیرامون طراحی محیط و فضا منتشر می کنیم.
طراحی محیط و فضا
سخن‌گفتن از تحول، تکامل و تعالی سوژه بدون در نظر گرفتن شرایطی که انسان در آن شرایطی زندگی می‌کند از تأثیر می‌کاهد. واقع مطلب این است که فضای زیستی انسان بر روی تأثیر دارند. شما در کنار یک معبد داخل یک دالان دراز و باریک و تاریک، در صحن یک مسجد، داخل سالن سینما، در فضای یک سوپرمارکت بزرگ و شلوغ، یک حالت ندارید. هر کدام از این فضاها، حالتی (کم یا زیاد) را به شما القا می‌کند یا بر حال و هوای شما تأثیر می‌گذارد. حتی نوع کالبد شهر و روستا، هندسه راه‌ها و معابر، حجم و فرم ابنیه و ... همه و همه بر روحیه و رفتار اثر می‌گذارند. امروز و فردا حرکت‌هایی در جهت تحلیل، تبیین و کاربردی‌کردن این مطلب شده و خواهد شد. در این نوشته در عین اینکه نمی‌شود حتی به اختصار اصولی در این زمینه بیان کرد ولی باید ضرورت سمت‌گیری تربیتی در طراحی محیط و فضا را گوشزد نمود. حتی مناسب و لازم است که نسبت به تأثیر بهداشت، محیط زیست و از این قبیل اموری که حجم فیزیکی پیرامون انسان را تشکیل می‌دهند، توجه و تأمل نمود اما آنچه در این گفتار درصدد مطالعه آن هستیم، طراحی محیط و فضای انسانی با سمت‌گیری تربیتی است. بسیاری از مستحبات دینی، مؤلفه عمده‌ای در این محور دارند. از قبیل تأکید بر خوشرویی، سلام‌کردن، عیادت بیماران، گذشت، هدیه‌دادن و ... این مطالب را در 4 زمینه مطالعه می‌کنیم.
1. چهره عمومی
هر چقدر چهره عمومی جامعه‌ای که انسان در آن زندگی می‌کند انسانی‌تر، اصولی‌تر، لطیف‌تر، شادتر و سالم‌تر باشد از هیجانات نامناسب، استرس‌ها، تشویش‌ها و عقده‌های کمتری رنج خواهد برد. اگر طراحی کلان روابط اجتماعی یک طراحی درستی باشد مثلا افرادی که به یکدیگر نیاز و با هم برخورد دارند، نیازشان در یک تماس و ارتباط انسانی مطرح و پاسخ‌گویی شود و هر چیزی در جای مناسب خود باشد بسیاری از ناراحتی‌های عصبی، روانی، اخلاقی، رفتاری و بسیاری از جرم‌ها از بین می‌روند. این چهره عمومی باید القای شادکامی، صفا، صمیمیت، اعتماد و طراوت کند.
2. فضای عاطفی
جمعی و جامعه‌ای که ما در آن زندگی می‌کنیم بایستی دارای روح و فضای عاطفی قوی باشد تا ضمن تلطیف درون و ارضای نیازهای درونی، مانع بروز کینه‌ها، دشمنی‌ها، حسادت‌ها، حقارت‌ها و .... شود. برخورد خوشرو و نیکو، به زیبایی و نیکویی سخن‌گفتن، محبت‌ورزیدن به یکدیگر، دید و بازدید کردن و ... حتی در مدت کوتاه، باعث تقویت رفتار انسانی و غلبه بر تهاجمات کینه‌توزانه شیطانی درون او می‌شود. خانواده‌زیستی، صله‌رحم، دوستی‌های بی‌‌تکلف، گذشت و ایثار، خوش‌بینی، عدم بدگویی از دیگران، عدم ناسزاگویی و ... سازنده فضای عاطفی هستند.
3. گویش
یکی بارزترین زمینه‌های طراحی محیط و فضا، گویش نیکوست. قرآن می‌فرماید و قولوا للناس حسنا، با مردم (برای مردم) نیکو سخن بگویید. نیکو سخن‌گفتن مرحله بالاتر از راست‌گفتن و درست‌گفتن است، چه راستگویی شرط اولیه نیک‌گویی است. گویش گیرا، شیوا و نیکو، تأثیرات فراموش‌نشدنی در انسان‌ها می‌گذارد.
4. سترون‌کردن فضا از آلودگی سمعی و بصری
پیراستن محیط انسانی از آلودگی سمعی و بصری (شنیداری و دیداری) گناه، یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کاهش انگیزه گناه، جرم و ناپسندی‌هاست.
یکی از زمینه‌های حرمت غیبت (گفتن و شنیدن خطا و گناه شخص ثالث)، در پاک نگاه‌داشتن فضای جامعه از عنصر گناه است. هرچه فضای جامعه آکنده‌تر از آلودگی دیداری و شنیداری گناه باشد، تربیت مشکل‌تر می‌شود؛ مگر در مواقعی که انسان خود از وضع موجود به تنگ آمده باشد اما احتمالا همچنان روح او از آسیب‌های نامرئی متضرر می‌شود. در چنین فضایی حصول به درجات عالی بسیار دیرتر و دورتر خواهد بود.
کار برادر اجتماعی و اجتماعی خود را به بهترین وجه محتمل توجیه کن تا موقعی که خلاف‌اش ثابت شود. رفتاری که از یک فرد سر می‌زند می‌تواند به چندین وجه توجیه و تحلیل شود از بدترین احتمالات تا بهترین آنها اما اگر به بهترین وجه توجیه شود حداقل اثرش آسودگی روانی و ناآلودگی از گناه، خطا و جرم است.
در پایان باید گفت همان‌طور که در قسمت عوامل تکوین شخصیت گفتیم طراحی محیط و فضای صمیمانه، برادرانه، مملو از محبت و گذشت و انسان‌دوستانه، حیات معقول و ... در تکوین شخصیت متعالی و حفاظت از درون سالم افراد بسیار مؤثر و مفید است و برعکس یک جو متشنج و بدبینانه به صورت یک واکنش زنجیره‌ای متزاید شونده، بدبینی، بدخواهی، کینه و دشمنی را در افراد تشدید می‌کند.
پایان پیام/
نظر شما