سیاحتی نوروزی در دشت لاله‌گون سرایان/بهشت منجمان ایران پذیرای گردشگران

خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ شهرستان سرایان با حدود هفت هزار کیلومتر مربع مساحت در شمال غربی استان خراسان جنوبی واقع است. این شهرستان در دشتی هموار در حاشیه کویر و در دامنه جنوب غربی رشته کوه زابری معروف به شتران قرار دارد. این شهرستان در حال حاضر دارای دو بخش مرکزی و سه‌قلعه، 4 دهستان و 3 نقطه شهری (سرایان، آیسک و سه قلعه) بوده و آب و هوای این شهرستان نسبتاً معتدل و دارای زمستان‌های سرد وتابستان‌های خشک است.

سرایان؛ با پیشینه تاریخی قبل از اسلام
آنچه از بررسی های باستان شناسی منطقه بدست آمده حاکی از آن است که سابقه استقرار جوامع پیش از تاریخ در حوالی آیسک به هزاره های چهارم و سوم پیش از میلاد می رسد. همچنین سابقه تاریخی سرایان به دوران قبل از اسلام بر می‌گردد.

بررسی های باستان شناسی منطقه وجود تپه ها و محوطه های مربوط به دوره سلجوقی را در این شهرستان تأیید می کند و با عنایت به بالا گرفتن نهضت اسماعیلیان در این دوره و در اختیار گرفتن قلعه های قهستان و از جمله قلعه قلاع سرایان می توان گفت که این منطقه در دوره سلجوقی یعنی قرن پنجم و ششم هجری از رونق و آبادانی برخوردار بوده است.

سرایان به دلیل وجود آب انبارهای فراوانش سرزمین آب انبارها لقب گرفته است، در عین حال وجود جاذبه های تاریخی و طبیعی فراوان از جمله منطقه کویرنوردی که به بهشت منجمان ایران شهرت دارد بر جذابیت این شهرستان تاریخی افزوده و پذیرای گردشگران زیادی است.

محوطه های تاریخی کله کوب، آیسک و سد زو از یادگارهای این دوران است و مسجد جامع، آب انبار محمدباقر، آب انبار و مسجد آهنگران، کاروانسرای سرایان، مقبره توران شاه، مسجد جامع و برج حصار سه قلعه، آسیاب کربلایی حسن و خانه های حسام الدیوان و عباس رمضانی از دیگر بناهای شاخص و تاریخی این منطقه به شمار می رود.

از اماکن زیارتی سرایان نیز می توان به مرقد امامزادگان سلطان کریمشاه واقع در روستای کریمو، سلطان مصیب واقع در دهستان مصعبی و سلطان ابوالقاسم واقع در روستای قاسم آباد اشاره کرد.
 

سرایان؛ سرزمین آب انبارها
سرایان با داشتن آب انبارهای فراوان که 14 باب آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده لقب سرزمین آب انبارها را به خود گرفته و بزرگترین آب آنبار آن، آب انبار پایین سرایان نام دارد.

آب انبار کاروانسرای سرایان جزو آب انبارهایی است که از سلامت زیادی برخوردار و آب مصرفی آن از قنات معروف زابر در فصل زمستان تامین و در فصول گرم سال مورد استفاده مردم منطقه قرار می گیرد.علاوه بر این آب انبار، پنج آب انبار دیگر نیز در شهر سرایان است که هنوز مورد استفاده قرار می گیرند.

این آب انبار در میدان کوثر، در کنار حمام و کاروانسرای سرایان واقع شده و عناصر معماری آن، سردر ورودی، پلکان، پاشیر و مخزن است. سردر ورودی آن دارای طاق جناغی با تزئینات رسمی بندی است و پوشش پلکان به شیوه آهنگ اجرا شده که پس از آن فضای پاشیر و مخزن استوانه ای شکل بنا، با سقف گنبدی قرار دارد.

این بنا مربوط به دوره صفوی است و عمده ترین مصالح مورد استفاده در آن آجر، ملات گچ و ساروج می باشد و مهمترین ویژگی اثر، تزئینات آجری به شیوه خفته و راسته و رسمی بندی گچی زیر طاق سردر ورودی است.

این آب انبار دارای 39 پله و ظرفیت مخزن حدودا 350 متر مکعب می باشد که توسط میر تونی و به سفارش فاضل تونی احداث گردیده و در سنگ لوح بنا ذکر امام حسین (ع) و لعن یزید آمده است.

آب انبار کمال آیسک نیز از جمله آب انبارهایی است که در حال حاضر نیز از آن استفاده می‌شود. سردر ورودی، پلکان، پاشی، مخزن، گنبد و استخر از عناصر معماری آن به شمار می‌رود. ورودی بنا دارای سردری است که با طاق جناغی و با استفاده از تویزه، فضای آن پوشش شده است پوشش پلکان با قوس جناغی و به شیوه شیوه آهنگ است.

کویر سه قلعه؛ بهشت منجمان ایران
شهر سه قلعه از توابع شهرستان سرایان در شمال غرب استان خراسان جنوبی در حاشیه کویر مرکزی ایران قرار گرفته است. رصدگاه سه قلعه در اردیبهشت سال 1388 و در حاشیه نهمین رقابت رصدی مسیه، با در نظر گرفتن پتانسیل‌های منطقه از جمله دارا بودن پنجمین آسمان تاریک در جهان، دوری از منابع آلودگی نوری، وجود جاذبه کویر و امنیت منطقه و به منظور توسعه گردشگری نجومی و سازماندهی فضایی مناسب برای منجمان و گردشگران علاقه‌مند، احداث شده است.

در کویر سه قلعه رصد ستارگان با حد قدر 7/2 میسر است که با توجه به حد قدر تاریکترین نقاط سیاره زمین (حدود 7/5) مکان مورد نظر یکی از تاریک ترین و پرستاره ترین نقاط سیاره ما است.

این رصدگاه که در قلب یکی از زیباترین کویرهای ایران، کویر سه قلعه واقع شده با توجه به تعداد شب‌های صاف بسیار در آن و وجود جاذبه های گردشگری مکمل در منطقه نظیر کویرهایی با چشم‌اندازهای زیبا و معماری کویری، سنت های کهن و مردمی میهمان نواز، به بهشتی برای گردشگران نجومی و مشتاقان رصد اجرام آسمان شب تبدیل شده است.

آرامگاه توران شاه؛ بازمانده‌ای از دوران تیموری
آرامگاه تورانشاه در حاشیه جنوبی شهر سرایان و در داخل قبرستان قدیمی واقع شده، بنا دارای نقشه هشت ضلعی است و ورودی آن در ضلع شمال شرقی قرار گرفته است. ورودی آرامگاه تورانشاه سرایان شامل یک طاق بوده و پس از سر در ورودی، فضای داخلی آرامگاه یا گنبدخانه دیده می‌شود و گنبد مذکور به شیوه عرقچین با کمک فیلپوش‌های کوچکی که فضای هشت ضلعی را به دایره نزدیک کرده‌اند بنا شده است.

ورودی دارای طاقی است جناغی با عرض 3/4 و عمق 8/3 متر، پس از سردر ورودی بلافاصله فضای داخلی آرامگاه یا گنبدخانه قرار دارد .این فضا نیز دارای نقشه هشت ضلعی بوده و هر ضلع آن دارای طاقی است.

طاقها دارای قوس جناغی بوده و در انتهای سه عدد از آنها طاقنماهایی واقع شده است. ابعاد فضای گنبدخانه 7/6×7/6 متر است و هرکدام از طاقها 3/2 متر عرض و یک متر عمق دارند.

نمای خارجی بنا دارای طاقهای تزئینی است که با آجر کار شده اند و دوره تاریخی این بنا بر اساس مدارک موجود به احتمال فراوان به دوره تیموری تعلق دارد این آرامگاه با شماره 15286 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

سیاحتی نوروزی در دشت لاله‌گون بسطاق و منطقه نمونه گردشگری مصعبی و کریمو
یکی از جاذبه های گردشگری شهرستان سرایان دشت لاله های رنگارنگ روستای بسطاق است. این دشت در کنار محور بیرجند سرایان قرار دارد. همزمان با فرارسیدن فصل بهار«دشت لاله ها» زیبایی خاصی به دشت بسطاق داده و طراوت و شادابی بهار در این دشت موج می زند.

همچنین روستای مصعبی و کریمو از توابع بخش مرکزی شهرستان سرایان در 30 کیلومتری شمال شهر سریان واقع شده و با مناطق جذاب و پتانسیل‌های زیاد در زمینه گردشگری پذیرای مسافران نوروزی است.

این منطقه گردشگری وسعتی بالغ بر 526 هکتار دارد. آبشارسبزرود و دره پایین دست آن و سد شهید پارسا ازدیگر جاذبه‌های طبیعی حوزه این منطقه نمونه گردشگری است.

چشمه سارهای فراوان، آب و هوای مساعد و اراضی مستعد، موجب رونق باغداری و دامداری در این منطقه شده است. همچنین در این منطقه امامزاده سلطان کریمشاه که به اعتقاد راسخ مردم منطقه برادر سلطان محمد عابد کاخک و اولاد امام موسی بن جعفر(ع)است، قرار دارد.

کله کوب؛ کهن‌ترین محوطه تاریخی خراسان جنوبی با قدمت 5 هزار ساله
محوطه باستانی کله کوب در خراسان جنوبی جنوب شهر آیسک در جریان یک حفاری قاچاق در سال 1386 کشف شد و از کهن ترین محوطه های تاریخی استان و حتی شرق کشور محسوب می شود.

کله کوب محوطه کوچکی است که شواهدی حاکی از پیچیدگی اجتماعی را در اواخر دوره کلکولیتیک شامل می شود و سفال‌های لبه واریخته بدست آمده در این محوطه در کنار سفال‌های شاخص اواخر کلکولیتیک در فلات نشان از اهمیت این منطقه و ارتباطات گسترده آن و نقش آن به عنوان محل تلاقی فرهنگهای مختلف است.

به دنبال انجام عملیات لایه نگاری و کاوش مشخص شد پیشینه محوطه باستانی و تاریخی «کله کوب» مربوط به عصر نوسنگی تا عصر آهن یعنی حدود 5 هزار سال قبل است.

این بنای تاریخی با شماره 23005 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

مسجد جامع سرایان
مسجد جامع سرایان دارای یک ایوان و دو شبستان است حیاط مسجد توسط جداره‌ای با عمق کم محصور شده و محراب زیبای مسجد به وسیله گچ‌بری با سوره فاتحه تزئین شده است.

در بالای محراب و در سقف ایوان مقرنس‌های بسیار زیبایی به چشم می‌خورد. درنمای بیرونی ایوان تزئینات آجری خفته راسته مشاهده می‌شود و در گوشه‌های شبستان غربی بنا تزئینات رسمی‌بندی وجود دارد.

غار بتون؛ نمایشگر قندیل‌های زیبای آهکی
این غار در نزدیکی روستای چرمه در 12 کیلومتری مرکز شهر سرایان واقع است. در نزدیکی این غار زیارتگاه پیر اباذر از اماکن تفریحی و زیارتی شهرستان سرایان قرار دارد.

قندیل‌های زیبای آهکی به اشکال مختلف، حوضچه‌های آب معدنی، بلورهای زیبای کوارتز و کلسیت از شگفتی‌های داخل غار می‌باشند. این غار آهکی دارای مجموع فرود 400 متر و به عمق حدود 3 کیلومتر دراز است پس از دهانه غار یک محوطه 50 متری قرار دارد که در انتهای آن چاهی به عمق حدوداً 25 متر به خوبی قابل رؤیت است.

پس از رسیدن به سالن بزرگ انتهایی که دارای استلاگمیت های بسیاری بود وارد تونل حوضچه می‌شویم، در آنجا آب بسیار سرد است. در یکی از چاهها حوضچه ای خشک شده است که کف آن از بلورهای سفید و زیبا مفروش شده است.

این غار دارای دو دهانه می‌باشد. دهانه ورودی «اژدها» نامیده می‌شود و دهانه خروجی که بسیار مخوف و عظیم است، «بتون» نام دارد. غار اژدها در واقع دومین غار عمیق و اورست غارهای شرق کشور محسوب می شود.

یکی از نکات جالب در این غار وجود گیاهی است که در مقابل نور چراغ حالت فلورسنت به خود می گیرد و نور منتشر می کند.

پایان پیام/