به گزارش خبرنگار شبستان، سیدسعید زاهد زاهدانی، استاد جامعه شناسی دانشگاه شیراز در نشست تخصصی مبانی روانشناختی و جامعه شناسی معروف و منکر بر پایه قرآن گفت: وقتی از زاویه روانشناختی به معروف و منکر نگاه می کنیم باید به استعدادهای انسان که از طریق تعلیم و تربیت و جریان اجتماعی شدن فعال می شود و اعتقاد تفکر و رفتار را رقم می زنند نگاهی بیندازیم.
وی افزود: انسان دارای استعدادهایی است که بعضی به صورت ارث به او می رسد و بعضی از طریق جامعه پذیری در او به وجود می آید به طور کلی براساس عقیده شهید مطهری در کتاب شناخت در قرآن انسان دارای سه ابزار شناخت حس، عقل و قلب است که به عقیده من هر کدام از اینها دارای معروف و منکری هستند.
زاهدانی با اشاره به معروف و منکرهای حس گفت: این معروف و منکرها از قبل تعیین شده اند و در همه دنیا یکسان هستند به عنوان مثال حس ذائقه همه افراد شیرینی و تلخی را درک می کند.
این استاد دانشگاه تشخیص معروف و منکر عقل را به وسیله منطق دانست و گفت: عقل همان ذهن است که به دسته بندی، جمع بندی، مقایسه و غیره می پردازد و در تمام جوامع بشری تنظیمات عقلی به وسیله منطق قابل تشخیص است و این منطق به وسیله زبان آموزی در کودکان ایجاد می شود و در طول سنین رشد تکمیل می شوند.
وی قلب را مرکز تصدیق و باور دانست و بیان کرد: عقل که به دسته بندی و مقایسه پرداخت، این قلب است که باید خوب و بد را تصدق کند و بپذیرد و آنچه را می پذیرد و باور می کند به آن علاقه مند می شود.
زاهدانی تصریح کرد: وقتی واقعیت زندگی انسان را مورد ملاحظه قرار می دهیم متوجه می شویم که انسان وقتی متولد می شود این سه ابزار را همراه خود دارد اما در 7 سال اول زندگی بیشتر دریافتهایش حسی است و 7 سال دوم زندگی بیشتر اطلاعاتی را که از طریق حس به دست آورده دسته بندی می کند.
این استاد دانشگاه با اشاره به لزوم الگوپذیری کودک در هفت سال دوم زندگی عنوان کرد: چون کودک در این دوران به دسته بندی اطلاعات خود می پردازد به الگویی احتیاج دارد تا براساس آن بتواند مدل خود را دسته بندی کند.
وی 7 ساله سوم زندگی را دوره اختیار دانست و گفت: در این دوران کودک در تنظیمات عقلی خود به اختیار خود دست می زند برخلاف انتظار پدر و مادر عمل می کند به هر حال بد و خوب و معروف و منکر این چند سال متولد می شوند و تنظیمات مختلفی می یابند و اگر هیچ نامه و فضای اجتماعی پیش نیاید هر شخص می تواند به درستی معروف و منکر را دریابد و تنظیم کند.
زاهدانی با اشاره به استدلالات قرآنی در مورد معروف و منکر در انسان گفت: خداوند می فرماید: من فجور و تقوی را به نفس انسان الهام کرده ام یعنی انسان در فطرت خود فجور و تقوا را می یابد و به نظر بنده میان فطرت و طبیعت تمایزی وجود ندارد برخلاف نظر بعضی که این دو را در مقابل هم قرار داده اند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه برای اینکه منطق انسان صحیح تشخیص دهد باید از ملاک صحت درستی برخوردار باشد اما اگر این ملاک صحت درست نباشد دریافت های حسی و عقلی و قلبی دارای تنظیمات نادرست می شود و موضوعات منکر گاهی معروف جلوه می کنند و بالعکس و برای این موضوع ممارست لازم است تا انسان بتواند از منطق صحیحی در این سه ابزار برخوردار شود.
وی تاکید کرد: معروف و منکر همچنین در فرایند جامعه پذیر شدن انسان تبدیل به فرهنگ می شوند به عبارت بهتر دریافت های حس و قلب و عقل هنگامی که به توافق جمعی میان افراد برسند به فرهنگ تبدیل می شوند.
زاهدانی با بیان اینکه هر فرهنگی دارای سه لایه بنیادی، تخصصی و عمومی است گفت: همچنین معقولات انسان هنگامی که به خرد جمعی تبدیل شوند علم و معرفت نامیده می شوند، محسوسات جمعی فن آوری و مهارت نامیده می شوند و از باورهای جمعی به نظام ارزشها تعبیر می شود. از ضرب سه لایه فرهنگ در علم و معرفت، فناوری و مهارت و نظام ارزشها جدولی 9 خانه ای به وجود می آید که از آن به عنوان الگوی فرهنگ یاد می شود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: فرهنگها فضاهایی هستند که گاهی اوقات معروف و منکر را به فرد تحمیل می کنند و باعث می شود گاهی معروف و منکر جا عوض کنند که به عنوان مثال به فرهنگ غرب که دارای فضای انسان محور است اشاره کرد که در مقابل فرهنگ دینی قرار می گیرد و معروف و منکر معمولاً دراین دو جامعه در نقطه مقابل یکدیگر قرار می گیرد.
شایان ذکر است نشست تخصصی مبانی روانشناختی و جامعه شناسی معروف و منکر بر پایه قرآن و نبوت شنبه 15 مرداد با ارایه نظریه سیدسعید زاهد زاهدانی استادیار جامعه شناسی دانشگاه شیراز و نقد محسن جاجرمی زاده عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور شیراز و شهلا باقری عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت معلم در بخش کرسی های نظریه پردازی نوزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم برگزار شد.
پایان پیام/
نظر شما