کسی که به معرفت نفس برسد به نهایت تمام علوم رسیده است

به گزارش خبرنگار شبستان، حجت‌الاسلام جاودان چهارشنبه 6 مهر در جلسه درس اخلاق خود گفت: خداوند می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آوردید بر شما باد که از خودتان دست برندارید، کسانی که گمراه شده‌اند نمی‌توانند به شما ضرری برسانند هنگامی که هدایت شدید.» در این آیه ابتدا از نگهداری نفس صحبت شده و سپس از هدایت و ضلالت. زیرا راه هدایت همین معرفت نفس و مواظبت از آن است.
وی ادامه داد: همان‌طور که در جلسات گذشته مطرح شد در روایات آمده است که کسی که نفس خود را بشناسد، با آن به مبارزه بر می‌خیزد و وقتی در این جنگ مداومت داشت، به تجرد می‌رسد و از زنجیرهای طبیعت و عرف و عادت می‌رهد و آنگاه که به کمال معرفت نفس رسید،‌ خدای خود را شناخته است.
 

این مدرس اخلاق با اشاره به فرآیند دین‌داری معمول انسان‌ها گفت:‌ ما معمولا در خانواده‌ای بوده‌ایم که خدا را می‌پرستیدند و به او اعتقاد داشتند. به همنین دلیل ما هم به نماز و روزه و... عادت کرده‌ایم. اما اگر خودمان تلاش کنیم و به یقین برسیم به حداقل لازم رسیده‌ایم؛ یعنی توانسته‌ایم از طریق استدلال و برهان به شناخت خدا برسیم.
وی با بیان این که راه شناخت استدلالی خدا راهی خدشه‌‌پذیر است، ادامه داد: کسی که خدا را از راه استدلال می‌شناسد،‌ با یک شبهه اعتقادش خدشه‌دار می‌شود و این اعتقاد به شدت در معرض خطر است. اما اگر کسی از راه معرفت نفس به شناخت خدا رسید، یعنی ابتدا به جنگ با خود پرداخت، سپس به تجرد رسید و آنگاه به شناخت خدا نائل آمد، دیگر با هیچ شبهه‌ای اعتقادش تخریب نمی‌شود.
حجت‌الاسلام جاودان با اشاره به مرحله بالاتر یقین گفت: مرحله بالاتر این است که انسان از راه شهود به یقین برسد. یعنی همه‌چیز را نزد خدای متعال ببنند. این مرحله بالاترین مرحله یقین است. به همین دلیل گفته‌اند: کسی که خود را شناخت،‌ به بالاترین مرحله علم رسیده است.
 

وی تصریح کرد: کسی که با خود می‌جنگد تا مثلا به نامحرم نگاه نکند یا دروغ نگوید، درست است که او هم دارد با خودش می‌جنگد،‌ اما این خیلی مرحله پایینی است. این جنگ تا وقتی ادامه دارد که همه چیز در اختیار خود انسان قرار گیرد؛ همان‌گونه که پیامبر فرمود که شیطان من تسلیم من شده است.
این استاد اخلاق با بیان این که وقتی انسان به پایان جنگ با خود برسد به نهایت علوم و معارف دست یافته است، بیان کرد: چنین یقینی که با شهود به دست می‌آید، حتی در حوادث هنگام مرگ که سنگین‌ترین حوادث دوران زندگی یک انسان است و یا در مراحل پس از مرگ که بسیار سنگین‌تر از حوادث هنگام مرگ است نیز، از یاد انسان نمی‌رود.
وی ادامه داد: این در حالی است که طبق روایات آن دسته از دانسته‌های انسان که از راه استدلال به آن‌ها می‌رسد، در هنگام مرگ از یاد انسان می‌رود. به همین دلیل است که می‌گویند که در هنگام مرگ به میت تلقین کنید، چون آن‌قدر حادثه سخت است که فرد همه چیز را از یاد می‌برد.
حجت‌الاسلام جاودان با اشاره به اثرات مبارزه با نفس گفت: در روایات آمده است که کسی که با خود مبارزه کند، ایمان را در قلبش می‌ریزیم و خاصیت ایمان این است که فرد هیچ ترس و حزنی ندارد. همان‌طور که قرآن در وصف اولیاءالله می‌فرماید: «آگاه باشید که اولیاءالله هیچ حزن و خوفی ندارند. آن‌ها کسانی هستندکه در اثر تقوا و مبارزه با نفس به ایمان رسیده‌اند.»
پایان پیام/