امامزاده‌ای که عبدالعظیم‌حسنی(ع) نخستین زائر او بود/سایه‌ای از خورشید در محله ری

به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، یکی از مهمترین سفرهای زیارتی تهران سفر به شهرری و زیارت حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) و امامزادگان طاهر(ع) و حمزه (ع) است. اهالی شهرری از قدیم نسبت به این بزرگواران ارادت ویژه ای دارند و این سنت هنوز در میان همه اهالی قدیم ری پابرجا است. هیچ زمانی از سال را نمی شود، پیدا کرد که صحن آستان مقدس این حضرات(ع) مملو از جمعیت زائران و محبان نباشد.

از قدیم الایام باغ طوطی یکی از مهمترین حیاط های حرم بوده است. می گویند زمانی اینجا باغ بوده است، برخی هم می گویند که چون طوطی خانم، همسر ناصرالدین‌شاه را در این گورستان دفن کردند به باغ طوطی شهرت یافت.

در بدو ورود ادْخُلُوها بِسَلامٍ آمِنِينَ چشم نوازی می کند.

.

امواج آرامش و نشاط معنوی در این بارگاه باشکوه که مرقد مطهر سه امامزاده را در خود جای داده، کاملا حس می شود طوری که در همان بدو ورود برخورد این امواج را با جسم و جانت حس می کنی. زائران هر یک به شیوه خود از این امواج بهره می گیرند ... برخی کتاب دعا در دست در صحن ها تردد می کنند عده ای روی فرش های دست بافت هزار نقش حرم نشسته اند و دعا می خوانند. برخی هم خیره به چراغ های رنگین صحن و محو این همه عظمت و زیبایی در عین سادگی و خلوص شده اند ...

در باب جایگاه و کرامات حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) بارها سخن گفته شده لذا در این نوشتار به حضرت حمزه بن موسی بن جعفر می پردازیم ...

مرقد نورانی امامزاده حمزه بن الکاظم(ع) در صحن شرقی آستان ری قرار دارد و بعد از حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع) روال است که زائران به زیارت این امامزاده که برادر امام رضا(ع) است و گفته می شود، بارگاهش قدیمی تر از آرامگاه حضرت عبدالعظیم(ع) مشرف می شوند. 

حضرت حمزه(ع) با کنیه ابوالقاسم، از علما و فقهای بزرگ پرهیزگاری بود که در زیر سایه امامت برادرش حضرت امام رضا(ع) قرار گرفت و با تمام وجود در رکاب برادر بود و به فرمان‌هایشان جامعه عمل می‌پوشاند و در میان شیعیان سرآمد و الگو بود.

مادر امامزاده حمزه (ع) بنا بر قول مؤلف کتاب «منتخب التواریخ»، امّ احمد بود و برادر تنی حضرت احمد بن موسی(ع) ملقّب به شاه چراغ و محمّد عابد(ع) است. ایشان زمانی که برای دیدن برادرشان امام رضا(ع) عازم خراسان بود. در شهرری درگذشته‌است.

امامزاده ای دارای جلالت قدر و عظمت شأن

در همين رابطه، مرحوم دكتر محمد تقي مصطفوي در كتاب «آثار تاريخي طهران» مي نويسد: «بقعه امامزاده حمزه(ع) مشتمل بر حرمي به اندازه تقريبي و هيئت حرم حضرت عبد العظيم(ع) است و همانند آن مزيّن به آيينه كاري و داراي ضريح نقره اي از اواسط دوره قاجاريه و صندوق چوبي تازه ساز است. و ايوان بزرگ شرقي و مسجد بالاي سر (در جانب غربي آن) در جنوب غربي آستانه حضرت عبدالعظيم(ع) واقع است كه به نظر می رسد از ابنيه دوران شاه طهماسب صفوي باشد.

فرزند امام موسی کاظم (ع) هر یک دارای فضایلی هستند، اما حضرت امامزاده حمزه(ع) دارای فضایلی ممتاز و جلالت قدر و عظمت شأن است. در این که او مردی عالم، فاضل، متّقی، محدّث و ثقه بوده، کسی تردید ندارد.

حضرت احمد بن موسی(ع) با برادر خود امامزاده حمزه و علاء الدین حسین(ع) و دیگر سادات که قصد خراسان و دیدار امام رضا(ع) را داشتند، با سپاه قتلغ خان، حاکم شیراز مواجه شدند و چون یاران احمد بن موسی(ع) آمادگی برای نبرد نداشتند و بعضاً مجروح و زخمی شده بودند، از معرکه گریخته و خود احمد بن موسی(ع) هم به شهادت نایل آمد. در این میان، می توان چنین ادّعا کرد که امامزاده حمزه(ع) در این جهاد زخمی شده و به شهرری گریخت که در آنجا به دست عمّال مأمون شناسایی و به قتل رسید یا این که با همان زخم از دار دنیا رفت.»

 حجت الاسلام «محمد تقدیری» در گفت وگو با خبرگزاری شبستان، با اشاره به اینکه از گذشته های دور مردم ایران به دلیل احترامی که به پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) قائل بودند، به امامزادگان و فرزندان آن بزرگان نیز علاقه داشتند، اظهار کرد: توصیه ائمه معصوم(ع) به کسانی که امکان زیارت این بزرگواران را نداشتند، این بود که «هر کس که قادر به زیارت ما نیست، زیارت کند دوستان صالح ما را که زیارت این امامزادگان ثواب زیارت ما دارد».

معاون امور روحانیان و حوزه ‌های علمیه آستان حضرت عبدالعظیم(ع) با بیان اینکه حضرت حمزه(ع) امامزاده ای است از اولاد امام موسی الکاظم(ع) که در کنار حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع) و امام زاده طاهر بن زین العابدین(ع) مدفون شده است، گفت: در بزرگی این مرد همین بس که حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع) وقتی به ری آمدند و مخفیانه در آنجا زندگی می کردند، به زیارت قبر حضرت حمزه (ع) می رفتند.

وی اضافه کرد: حضرت عبد العظيم(ع)، در زمان اقامت خود در شهرری، روزها به زيارت قبري كه فعلاً در مقابل قبر اوست مي آمد و مي فرمود: «هذا قبر رجل من ولد موسي بن جعفر عليه السّلام؛ اين قبر مردی از فرزندان امام موسي بن جعفر(ع) است.» اولين كسي كه مكان اين قبر منوّر را زيارت و معرفي کرد، سيدالكريم حضرت عبدالعظيم(ع) بود و بعدها اهالي متدين و مشتاق به خاندان اهل بيت(ع) به زيارت وی مشرف شدند. تا اين كه اولين بار سلاطين صفويه كه از اولاد او بوده اند، در ايام سلطنت خود به آن قبر، توجه جدي کردند.

کرامات حضرت حمزه بن الکاظم(ع)

وی با اشاره به کرامات حضرت حمزه بن الکاظم(ع) که بر مبنای مشاهدات مردمی  است، گفت: در دوران رضا خان میرپنچ که دوران خفقان و ظلم علیه مردم بوده است، بنا شد که قبر حضرت حمزه(ع) مورد تعمیر و بازسازی قرار گیرد و یک صندوق منبت کاری شده روی قبر امامزاده حمزه(ع) ساخته شود. یکی از خادمان تصمیم گرفت، نامه ای نوشته و شرح جریان ظلم رضاخان را با تاریخ آن نگارش کند تا بعد از صدها سال که این ضریح جابه جا می شود، این نامه نیز به عنوان سند تاریخی گویای تاریخ زمان رضاخان باشد.

وی ادامه داد: اما دست برقضا، این مدت بیش از چهل سال طول نکشید و در سال 1350 یکی از مؤمنان بانی ساخت صندوق خاتم شد تا به جای صندوق منبّت قبلی در مرقد مطهّر حضرت حمزة بن موسی الکاظم(ع) نصب شود، خبر که به گوش آن خادم یعنی نویسنده نامه چهل سال قبل  رسید، وحشت و اضطراب تمام وجودش را فرا گرفت، زیرا که برداشتن صندوق همان و عیان شدن نامه همان ... در صدد چاره بر آمد، اما راهی به جز توسل به حضرت حمزه(ع)  نیافت.

 حجت الاسلام تقدیری افزود: مسئولان وقت آستان به همراه نماینده دولت و تنی چند از مقامات ایستاده بودند تا شاهد تعویض صندوق باشند. در این میان خادم نیز خود را به کنار صندوق رساند و به حاضرین گفت: «من کفنی دارم که آروز دارم آن را با غبار روی سنگ مرقد متبرّک کنم. منت بگذارید و اجازه بدهید به آرزوی خود برسم».

وی اضافه کرد: خادم بلافاصله از حرم خارج شده و در گوشه امنی کفن را شروع به تکاندن کرد و به اندازه یک مشت غبار که در این چهل سال زیر صندوق جمع شده است، روی زمین می ریخت، اما از کاغذ خبری نبود. بار دیگر تشویش و نگرانی به جانش می افتد. وی احتمال می دهد که در جمع کردن غبار سهل انگاری کرده و نامه درون حرم افتاده است. خادم درحالی که مضطرب بود، کنار حوض حرم امامزاده حمزه(ع) می نشیند تا آبی به صورتش بزند که در میان کسی به او نزدیک می شود و از او می پرسد: «نامه را پیدا نکردی ؟» بر می گردد و می بیند که جوانی خوش رو و بلند قد در حالی که متبسّم است بالای سرش ایستاده. پاسخ می دهد: آقا، کدام نامه ؟ و بعد سکوت می کند. همان جوان اضافه می کند: «نگران نباش آن نامه هیچ وقت پیدا نخواهد شد.»

معاون امور روحانیان و حوزه ‌های علمیه آستان حضرت عبدالعظیم(ع) تاکید کرد: سخنان آن جوان بلند بالا که این گونه از ضمیر و مکنونات او مطلّع است، خادم را به وحشت می اندازد، به طوری که با عجله از صحن بیرون می آید. در کوچه قدم هایش را تندتر بر می دارد، اما چند لحظه بعد پیش خود فکر می کند که این جوان که داخل حرم نبود و قبل از این هم ایشان را ندیده بودم به اطراف نگاه می کند اما از جوان خوش رو و بلند قامت هیچ اثری نبود. خادم در حالی که اشک می ریزد نگاه به گنبد حرم حضرت حمزه بن الکاظم(ع) می کند و می گوید« السلام علیک یابن رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم».

کیفیت زیارت حضرت امامزاده حمزه بن موسی (ع)

 بنابراین گزارش، محدث قمی(ره) درباره زیارت وی می نویسد: «همان زیارتی را که برای حضرت عبدالعظیم(ع) خوانده می شود، برای امامزاده حمزه(ع) می توان خواند منتهی با آوردن عبارت «السلام علیک یا ابا القاسم» به جای نام حضرت عبد العظیم علیه السّلام اسم امامزاده حمزه علیه السّلام آورده می شود و آنگاه به نیّت این امامزاده، زیارت نامه را می توان قرائت نمود.»

پیشنهاد می شود محبان و دوست داران اهل بیت(ع) در ایام دهه کرامت که پنجمین روز ان مزین به نام بزرگداشت امامزادگان است برکات زیارت این امامزاده عظیم‌الشان را از دست ندهند.