چرا با وجود توسلات مردم گرفتار اند و دردهای ناعلاج شیوع دارد؟

به گزارش خبرگزاری شبستان، آیت الله حسین مظاهری، رییس حوزه علمیه استان اصفهان در جلسه درس اخلاق خود بروز مفاسد اجتماعی در اثر رواج گناه و کردار ناشایست در جامعه را عامل پدید آمدن دلهره، اضطراب خاطر و نگرانی در بین مردم دانست که زندگی مردم را با بی‌برکتی، مضیقه و تنگی معیشت مواجه می‌سازد.
بنابراین گزارش، مشروح سخنان مطرح شده در این جلسه به شرح ذیل است:

در دو جلسۀ گذشته، از توسّل به عنوان یکی از موانع مهمّ سقوط انسان نام برده شد و گوشه‌هایی از آثار و برکات توسّل به اهل بیت (س) بیان شد. از جملۀ برکات توسّل این است که عاقبت آدمی را ختم به خیر می‌کند؛ یعنی انسان در پرتو حسن عاقبت، دچار ذلّت بعد از عزّت نمی‌شود و عزیز می میرد. همچنین تا پایان عمر، حال انحراف پیدا نمی­کند و مهم‌تر از این‌دو، هنگام مرگ، اهل بیت (س) به سراغ او می آیند و او را همراه خود می برند و در آن لحظه مقابل امیرالمؤمنین علی (س) سرافراز است.

بحث امشب راجع به این موضوع است که چرا با وجود برکات فراوان توسّل، آثار و برکات ارزشمند ناشی از توسّل کمتر از گذشته مشاهده می‌شود؟ در زمان‌های قبل، مجالس عزاداری، بسیاری از دردهای بی‌درمان را شفا می داد. مردم به طور جدّی به اهل بیت« (س) متوسّل می‌شدند و نتیجۀ جدی هم می گرفتند. مرحوم محدث قمی در مفاتیح الجنان، از ابن بیطوطه که سنّی و تاریخ نویس است، نقل می کند که می گوید: رفتم به نجف و افراد فلجی را دیدم که منتظر بودند که شب مبعث فرا برسد و در حرم امیرالمؤمنین (ع) شفا پیدا کنند. مرحوم علامۀ امینی در اول جلد ششم الغدیر، می نویسد: یکی از علمای بزرگ اهل سنّت که استاد الازهر مصر بود، تقدیرنامه­ ی به جهت قدردانی از تألیف الغدیر برای من فرستاد. من به وی پاسخ نوشتم که باید از امیرالمؤمنین (س) تشکر کنید، نه از من.

علامۀ امینی می فرماید: آن عالم سنّی قطعه شعری برای امیرالمؤمنین سرود و از مصر برای من فرستاد و گفت: تقاضا دارم که این اشعار را در حرم و در مقابل امیرالمؤمنین علی« (س) قرائت کن. ضمناً نوشته بود که تنها اولاد من، یک دختر فلج است، از امیرالمؤمنین بخواه که دختر فلج من شفا پیدا کند. علامۀ امینی می فرماید: به حرم آمدم و اشعارش را خواندم و بعد، از امیرالمؤمنین (س) شفای بچۀ او را خواستم. می وید: وقتی به خانه آمدم، به من تلفن کرد و از من تشکر کرد و گفت: دخترم خوب شد و الان در حال غذا خوردن با او هستم.

در گذشته، از این قبیل کرامات، بسیار اتّفاق می‌افتاد، امّا متأسّفانه در زمان حاضر، آثار توسّل کمتر مشهود است. البته آثار اصلی و اساسی توسّل، همچنان وجود دارد و موجب حفظ مردم از بلاهای گوناگون می‌شود. ولی باید ببینیم چرا اثرگذاری مجالس عزاداری و عزیمت مردم به مشاهد مشرّفه، مثل سابق نیست؟ چرا با وجود این‌گونه توسّلات، مردم گرفتارند و دردهای ناعلاج شیوع فراوانی دارد؟

گناه، مانع بهره‌مندی از اثرات توسّل
طبق تصریح قرآن کریم، گناه اجتماعی، مانع بزرگی برای نزول رحمت پروردگار متعال به شمار می‌رود. بر این اساس، ملّت گناه‌کار، لیاقت برخورداری از برکات ناشی از توسّل را ندارند و به ناچار باید عذابی که در اثر رواج گناه فراهم کرده‌اند، بچشند. «ظَهَرَ الْفَسادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذیقَهُمْ بَعْضَ الَّذی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ»[1]

مفاسد اجتماعی در اثر رواج گناه و کردار ناشایست در جامعه ظهور می‌یابد و موجب پدید آمدن دلهره، اضطراب خاطر و نگرانی در بین مردم می‌شود و زندگی مردم را با بی‌برکتی، مضیقه و تنگی معیشت مواجه می‌سازد. شیوع فساد و ترویج فحشاء، گرفتاری و عذاب دنیا و آخرت را به همراه خواهد داشت و عواملی همچون توسّل نیز با کارآیی شگفت‌انگیزی که دارد، مانع آن عذاب دردناک نخواهد شد. حتی افراد شایسته در چنین جامعه‌ای ناچارند در آتشی که اهل معصیت برافروخته‌اند، بسوزند.
«إِنَّ الَّذینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشیعَ‏ الْفاحِشَةُ فِی الَّذینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ»[2]

بی‌بند و باری، بی‌حیایی، بی‌عفّتی و بی‌غیرتی در کوچه و بازار مسلمین، نفوذ غنا، موسیقی و فیلم‌های مبتذل در خانه‌ها، رواج ربا، رشوه و حیله‌گری در امور اقتصادی و فراموش شدن فضایلی همچون صداقت و امانتداری، تأثیر به سزای توسّل را محو می‌نماید. در روایات آمده است که ملائکه در خانه‌ای که آلات موسیقی یا شراب یا آلات قمار در آن وجود داشته باشد، وارد نمی‌شوند، دعای اهل آن خانه مستجاب نمی‌گردد و آن خانه و اهل آن برکت ندارند.[3] وقتی موسیقی و غنا و بالاخره زد و بند شهوت، از طریق ماهواره یا تلویزیون و نظایر آن خانه یا جامعه‌ای را فرا بگیرد، هنگامی که ربا، با چنگ زدن به حیله‌های شرعی، جایز شمرده شود و درآمد افراد بر ربا دادن یا رباگرفتن استوار باشد، اختلاف در جامعه فراگیر می شود، برکت از اموال مردم می‌رود، دعای افراد مستجاب نشده و توسّل نیز تأثیر به سزا نخواهد داشت. مردم در چنین وضعیتی پول و درآمد دارند، اما پول آنان برکت ندارد و صرف گناه و تجمّل‌گرایی می­شود و پروردگار عالم آن جامعه را غضب می کند.
در ابتدای دعای کمیل از خداوند درخواست می‌کنیم گناهانی که مانع استجابت دعا یا موجب نزول بلا می‌شود را بیامرزد.
«... اغفر لی الذنوب التی تحبس الدعاء اللهم اغفر لی الذنوب التی تنزل البلاء...»[4]
این بدان معناست که گناهان اجتماعی، بلاهای اجتماعی را در پی خواهد داشت. امام رضا (س)می‌فرمایند:
«کُلَّمَا أَحْدَثَ الْعِبَادُ مِنَ الذُّنُوبِ مَا لَمْ یَکُونُوا یَعْمَلُونَ أَحْدَثَ اللَّهُ لَهُمْ مِنَ الْبَلَاءِ مَا لَمْ یَکُونُوا یَعْرِفُونَ»[5]
خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: یا رسول الله ملّتی را مثال بزن که از نعمت‌ها و برکات الهی برخوردار بودند، در امنیّت کامل به سر می‌بردند و از آسمان و زمین برای آنان رحمت و نعمت می بارید. امّا گناه کردند و امنیّت آنان به ناامنی و نعمت‌هایشان به نقمت مبدّل شد.
«وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً قَرْیَةً کانَتْ آمِنَةً مُطْمَئِنَّةً یَأْتیها رِزْقُها رَغَداً مِنْ کُلِّ مَکانٍ فَکَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذاقَهَا اللَّهُ لِباسَ الْجُوعِ وَ الْخَوْفِ بِما کانُوا یَصْنَعُونَ»[6]
سپس می‌فرماید: خداوند آنان را گرفتار نکرد، بلکه اعمال خودشان برکت، امنیّت و رفاه را برد و بی‌برکتی و گرفتاری برای آنان پدید آورد.«بِما کانُوا یَصْنَعُونَ»

رحمت امام حسین (س) و برکات عزاداری و توسّل نیز از ملّتی که مرتکب گناهان اجتماعی شده و امر به معروف و نهی از منکر را ترک کنند، قطع می­شود. جامعه‌ای که افراد آن به نماز اهمیّت ندهند و به همدیگر رسیدگی نکنند، دروغ، ریا و تظاهر در بین آنان رایج باشد، ایثار، گذشت، صداقت، امانت‌داری، وفای به عهد و سایر فضایل حسنۀ اخلاقی را فراموش کرده باشند و به رذایل ناپسند اخلاقی رو آورده باشند، آن جامعه نمی‌تواند از آثار توسّل و از رحمت اباعبدالله الحسین«سلام‌الله‌علیه» بهره‌مند گردد. در واقع چنین ملّتی یک سدّ محکم در برابر نزول رحمت الهی ساخته‌اند و اجازه نمی‌دهند برکات ناشی از توسّل به اهل بیت«سلام‌الله‌علیهم» از آن سد عبور کند. در زیارات مربوط به امام حسین«سلام‌الله‌علیه» می خوانیم:
«أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ»[7]
یعنی به آن امام بزگوار عرض می‌کنیم: شما کربلا آمدید و شهید شدید تا نماز زنده شود، عمل به قانون مواسات و دستگیری از دیگران رایج گردد و امر به معروف و نهی از منکر، احیا گردد. حال اگر در اجتماع، به نماز اهمیّت لازم داده نشود، مساجد در وقت نماز، خلوت و سایر اماکن شلوغ باشد و به جای رسیدگی به مستمندان، به تجمّل‌گرایی پرداخته شود، چگونه می‌توان انتظار داشت با توسّل و با عزاداری، رفع گرفتاری شود و بیماری‌های ناعلاج درمان گردد؟
همان‌طور که قبلاً نیز مکرراً متذکر شده‌ایم، گریز از علمای ربّانی و خلوت شدن مساجد و مجالس مذهبی، بر اساس روایتی از نبیّ گرامی (س) سه مصیبت و سه بلای خانمان سوز به همراه دارد؛ اوّل آنکه برکت از اموال مردم برداشته می‌شود، دوّمین مصیبت، تسلّط افراد شرور و ستم‌کار است و سوّمین و مهم‌ترین بلا، این است که چنین افرادی بدون ایمان از دنیا می‌روند.«یخرجون من‌ الدّنیا بلا ایمان»[8]

ازدحام مجالس عزاداری به هنگام شام اهانت است
امروزه بسیاری از مساجد و مجالس عزاداری خلوت است و هنگام شام دادن شلوغ می‌شود که نوعی اهانت به آن مجالس به شمار می‌رود. این توهین‌ها، مانع بهره‌گیری از آثار و برکات روضه­ها می­شود. وقتی جامعه نتواند از برکات توسّل بهره‌مند شود، آنگاه گناه و آتش سر تا پای آن را فرا می­گیرد. اکنون ناامنی در اجتماع فراوان شده است. ناامنی فقط به معنای این نیست که اموال مردم امنیّت ندارد و دزدی فراوان است، ناامنی مهم‌تر این است که پدر و مادر به فرزندان خود اطمینان ندارند؛ دوست‌یابی بین دختران و پسران، واهمۀ عجیبی در خانواده­ها ایجاد کرده است. دختر از خانه بیرون می­رود و معلوم نیست به کجا می‌رود و چگونه برمی‌گردد؟ پسر دانشجوست امّا پدر و مادر نگران اخلاق و اعتقادات او هستند و نمی‌دانند با چه کسانی رفت و آمد می‌کند؟ قرآن کریم گناه دوست‌یابی بین دو نامحرم را نظیر گناه اعمال منافی عفّت بیان می‌کند و می‌فرماید: زن شایسته، زنی است که بی‌عفّتی نمی کند و دوست نامحرم هم ندارد و مرد شایسته نیز کسی است که اهل زنا نیست و دوست نامحرم هم ندارد.
«مُحْصَناتٍ غَیْرَ مُسافِحاتٍ وَ لا مُتَّخِذاتِ أَخْدانٍ»[9]
«مُحْصِنینَ غَیْرَ مُسافِحینَ وَ لا مُتَّخِذی أَخْدانٍ»[10]
در روایات می‌خوانیم: وقتی بی‌عفّتی، بی‌غیرتی و زنا در جامعه زیاد شد، سکته و مرگ ناگهانی و دردهای ناعلاجی مثل ایدز و سرطان، در آن جامعه زیاد می­شود. وقتی از ابّهت حیا، عفّت، غیرت و عصمت در جامعه کاسته شود و در مقابل، قبح بی‌عفّتی و بی‌غیرتی از بین برود، آنگاه توسّل ها تأثیر ندارد و بی برکتی، گرانی‌، فقر، فلاکت و احتیاج، جامعه را می گیرد.

تأثیر به سزای توسّل، در صورت مراعات تقوا
بر اساس تصریح قرآن کریم، پیامبران الهی نظیر حضرت نوح و حضرت شعیب (ع) به پیروان خود وعده می‌دادند که در صورت مراعات تقوا، از نعمت‌های فراوان، من جمله فرزندان صالح و بابرکت و باران رحمت الهی برخوردار می‌شوید.

«یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً وَ یَزِدْکُمْ قُوَّةً إِلى‏ قُوَّتِکُمْ»[11]
در زمان جوانی ما، بارش برف و باران فراوان بود، امّا امروزه از نزول برف و باران خبری نیست. راهکار اساسی بهره‌مندی از برکات نعمت‌های پروردگار و نیز راهکار اثرگذاری توسّلات و استجابت دعاها، این است که جامعه به طور کلی و به صورت همگانی رنگ تقوا پیدا کند. مدارس و دانشگاه‌ها اسلامی شود و به فضایلی همچون حیا، عفّت و غیرت آراسته گردد.

اگر گناه در اجتماع نباشد، توسّل‌ها، دعاها و مناجات و راز و نیاز با خدا، به زندگی، اولاد و اموال آدمیان برکت می‌بخشد و ضمن بهره‌مندی از یک زندگی سالم و عاری از غم، غصه، اضطراب و نگرانی، گرفتاری‌ها و مشکلات آنان از راهی که گمان نمی‌برند، برطرف می‌شود و رزق مادی و معنوی برخوردار می‌گردند.

«وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً، وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ»[12]
زندگی سالم، رفاهی، بانشاط و با امنیّت کامل، در پرتو رعایت تقوا نصیب افراد و جوامع انسانی می‌شود. به عبارت دیگر، اگر جامعه‌ای متّقی شد، برکت از آسمان و زمین برای آن جامعه نازل می­شود و خشکسالی، فقر فردی، فقر اجتماعی و نگرانی‌های گوناگون در آن جامعه یافت نمی‌شود.
«وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْض‏»[13]

شیعۀ واقعی و خالص کیست؟
شیعۀ خالص کسی است که همراه با رعایت تقوا، توسّل داشته باشد. چنین توسّلی حتماً نتیجه خواهد داشت. اساساً شیعۀ حقیقی سه شرط دارد: اوّل آنکه اعتقاد قلبی به تشیّع داشته باشد، دوّم آنکه شعار تشیّع داشته باشد، یعنی به توسّل، عزاداری و نظایر آن اهمیّت بدهد و شرط سوّم اینکه مطیع اهل بیت (س) باشد.
کسی که یکی از این سه شرط را نداشته باشد، شیعۀ واقعی نیست و تشیّع او ناقص است. قرآن کریم در سورۀ ماعون، از چنین کسی سلب اسلام و تشیّع کرده است و می فرماید:
"فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ ، الَّذینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ ، الَّذینَ هُمْ یُراؤُنَ ، وَ یَمْنَعُونَ الْماعُونَ»[14]
وای به آن نامسلمانی که در وقت نماز به نماز اهمیّت نمی دهد و در وقت نماز به دنبال کار دیگری است، وای به آن نامسلمانی که تظاهر دارد و صمیمیّت، واقعیّت و حقیقت ندارد، وای به آن نامسلمانی که می­تواند گره از کار کسی بگشاید و نگشاید.

بنابر گزارش روابط عمومی دفتر آیت الله مظاهری، وی در پایان گفت: اگر به راستی هر سه شرط در زندگی شیعیان باشد، یعنی اعتقاد به امامت و ولایت امیرالمؤمنین (س) داشته باشند و آن حضرت را تا سر حدّ عشق دوست داشته باشند، از نظر شعار هم عالی باشند و در عمل نیز پیرو آن امام بزرگوار باشند، آنگاه توسّل و عزاداری آنان مثمر ثمر و مفید فایده خواهد شد و از برکات بی‌بدیل آن بهره‌مند می‌گردند.
پی‌نوشت‌ها:
1. روم / 41
2. نور / 19
3. إرشاد القلوب، ج ‏1، ص 174: «لَا تَدْخُلُ الْمَلَائِکَةُ بَیْتاً فِیهِ خَمْرٌ أَوْ دَفٌّ أَوْ طُنْبُورٌ أَوْ نَرْدٌ وَ لَا یُسْتَجَابُ دُعَاؤُهُمْ وَ یَرْفَعُ اللَّهُ عَنْهُمُ الْبَرَکَة"
4. مصباح‏المتهجد، ص 844
5. الکافی، ج 2، ص 275
6. نحل / 112
7. کامل الزیارات، ص 203
8. جامع لاخبار، ص 130
9. نساء / 25
10. مائده / 5
11. هود / 52
12. طلاق / 3-2
13. اعراف / 96
14. ماعون / 7-4
پایان پیام/