به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، فرهنگ و بنیان های تمدن اسلامی از عصر پیامبر (ص ) شکل گرفت و این فرهنگ با تلاش بی وقفه ائمه معصومین (ع ) به دیگر نسل ها انتقال یافت . مورخان ، دوران طلایی؛ عصر شکوفایی فرهنگ وتمدن اسلامی را مدیون تلاش های عصر امام رضا (ع ) می دانند، دوران حیات امام رضا (ع ) معاصر با اوج گیری نهضت ترجمه است و ایشان در شکوفایی عقل گرایانه معارف و عقاید اسلامی نقش بسزائی داشتند. جلسات مناظره امام با سران فرق و ادیان راه شکوفایی علم را هموار کرد و این بود که با بهره گیری از کتب و آموزه های حضرت رضا (ع ) و شاگردان آن حضرت فرهنگ و تمدن اسلامی شکوفا شده و یک حرکت علمی گسترده شروع می شود که گسترش مذهب تشیع ، تعالی جایگاه قرآن ، نظام مندی ساختار عقاید و باورهای شیعی، آشنایی مردم با جریان اصیل امامت را به دنبال داشت لذا در این خصوص با حجت الاسلام والمسلمین «ابوالحسن احمدی شاهرختی»، مدیر کل امور قرآنی مجمع جهانی تقریب مذاهب و مبلغ بین المللی گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
امام رضا (ع) چه نقشی در گسترش علم و تمدن اسلامی داشتند؟
ما در یک نگاه کلی زندگی همه امامان معصوم (ع) را در نگاه یک فرد آن هم رهبر معظم انقلاب اسلامی تلقی می کنیم که بیاناتشان در کتابی به نام انسان 250 ساله مطرح شده است. هر کدام از این ائمه معصومین (ع) متناسب با شرایط زمانی حاکم خود، پرداخته ای از آیات و روایات، بهترین سبک مواجهه با آن شرایط را انتخاب کردند. شرایط حاکم در زمان امام رضا (ع) شرایط نظامی گری نبود بلکه علمی بود لذا امام (ع) می بایست متناسب با شرایط علمی، فرهنگی و معنوی آن زمان رفتار می کردند به گونه ای که اصل دعوت اجباری و مهاجرت سیاسی اجباری امام (ع) از سوی مامون برای سرعت بخشیدن به مواجهه علمی و معنوی جهت مدیریت قیام علویان و کاهش اعتراضات فضای آن روز بود که امام رضا (ع) هم بهترین بهره برداری را از فضای موجود آن زمان کردند که این بزرگترین درس از اهل بیت (ع) و امام رضا (ع) می باشد.
در مواجهه با این دو مدل حکومتی (خلافت و ولایت) که ابتدا در زمان امیرالمومنین (ع) و امام حسین (ع) و سپس در زمان امام رضا (ع) پیش آمد، ایشان در پوشش مشارکت با قدرت، سیاست و خلافت از مدل «ولایت» رونمایی کردند که وقتی همه جریان ها، نمایندگان، احزاب، ادیان و مذاهب جمع می شدند، امام با بهره گیری از علم امامت و لدنی به بهترین وجه آنها را مجاب می کردند که این امر باعث ایجاد یک جریان علمی شد که در بدو ورود امام رضا (ع) به نیشابور استقبال بی بدیلی از ایشان شد به گونه که هزاران نفر قلم به دست در انتظار ثبت بیانات ایشان بودند که این امر بیانگر جو علمی به وجود آمده در آن زمان است که امام (ع) بیشترین و بهترین بهره را از شرایط حاکم در آن زمان بردند؛ بنابراین بهره گیری و زمان شناسی برای تحقق اهداف اسلامی بهترین درسی است که می توان از زندگی این امام بزرگوار گرفت.
چرا امام رضا (ع) را عالم آل محمد وشمس الشموس نامیدند؟
همه اهل بیت و علم شان از ناحیه پروردگار است و می توانند آنچه را که لازم است از علم خداوند بیان کنند ولی هر زمانی یکی از این صفات، متناسب با میدان علمی آن روزگار ظهور و بروز می کند. صاحبان نحله های گوناگون فکری و علمی حاضر در جلسات مامون با امام رضا (ع) بهترین پاسخ ها را دریافت می کردند و با توجه به اینکه امام (ع) با همه افراد عادی، جاهلان، غافلان، مستمندان و مغرضین در حوزه ثروت و قدرت به گونه ای با رفعت و مهربانی رفتار می کردند که این صفات ایشان باعث گسترش زمینه فعالیتی علمی وی شد به طوری که قبل از مهاجرت خود در مدینه چنین زمینه ای برایشان بروز و ظهور پیدا نکرده بود؛ بنابراین صفاتی مانند رئوف و صابر نمود حرکت امام (ع) برای پاسخگویی به نیازهای علمی آن زمان بود.
درست است که مهاجرت امام (ع) اجباری بود اما آثار درخشانی برای ایشان داشت. در آن زمان دامنه حکومت اسلامی تا کشورهای منطقه و حتی اروپا هم گسترش پیدا کرده بود و این درخشش علمی، معنوی و سیاسی ایشان که یک مدل جدیدی در عرصه سیاست مطرح کردند، این به معنای همان لقب شمس الشموس است که امام (ع) مانند خورشید می درخشیدند. در میان ما ایرانیان این امام بزرگوار به «سلطان علی بن موسی الرضا (ع)» معروف است. سلاطین زیادی در طول تاریخ وجود داشته اند ولی امام (ع) از جمله سلاطینی است که بعد از شهادت اش بسیار درخشان تر بوده و همواره قبله ما ایرانیان محسوب می شود؛ ضمن اینکه ما می توانیم همه این صفات و القاب را به همه اهل بیت (ع) نسبت دهیم منتهی برای امام رضا (ع) ظهور بیشتری پیدا کرد اما برای بعضی از معصومین (ع) در عرصه علمی و برای برخی دیگر در عرصه نظامی و سیاست بروز می یابد.
فرهنگ و بنیان های تمدن اسلامی از عصر پیامبر (ص ) شکل گرفت و این فرهنگ با تلاش بی وقفه ائمه معصومین (ع ) به دیگر نسل ها انتقال یافت . مورخان ، دوران طلایی؛ عصر شکوفایی فرهنگ وت مدن اسلامی را مدیون تلاش های عصر امام رضا (ع ) می دانند، دوران حیات امام رضا (ع ) معاصر با اوج گیری نهضت ترجمه است و ایشان در شکوفایی عقل گرایانه معارف و عقاید اسلامی نقش بسزائی داشتند. جلسات مناظره امام با سران فرق و ادیان راه شکوفایی علم را هموار کرد و این بود که با بهره گیری از کتب و آموزه های حضرت رضا (ع ) و شاگردان آن حضرت فرهنگ و تمدن اسلامی شکوفا شده و یک حرکت علمی گسترده شروع می شود که گسترش مذهب تشیع ، تعالی جایگاه قرآن ، نظام مندی ساختار عقاید و باورهای شیعی، آشنایی مردم با جریان اصیل امامت را به دنبال داشت.
آموزنده ترین و کاربردی ترین درسی که ما می توانیم از سبک زندگی امام رضا (ع) بگیریم که در حل مشکلات امروز جامعه ما تاثیرگذار باشد، چه درسی است؟
به قدری زندگی امام رضا (ع) پر فراز و نشیب است که هم در عرصه های شخصی، خصوصی و خانوادگی ایشان و هم در عرصه های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی می توان درس های زیادی از زندگی ایشان گرفت. در حال حاضر جوامع بشری با بحران ویروس کرونا مواجه است. دقت داشته باشید که امروز برخی از افراد به خاطر عملکرد نادرست یک عده گرفتار شدند. امام رضا (ع) فرموده اند: هر زمانی که مردم گناه جدیدی را رایج کنند خداوند متعال هم یک بلیه و گرفتاری را که تا آن زمان سابقه نداشته بر آنها نازل می کند لذا انواع گناه هایی که امروزه در جوامع بشری شاهدیم، تابعی از عملکرد نادرست خود مردم است. همچنین امام رضا (ع) در حدیث دیگری فرموده اند: جامعه باید بر اساس توحید اداره شود لذا خدامحوری مهمترین مسئله ای است که این امام بزرگوار در سیره و بیانات خود مطرح کردند که شرایط آن هم ولایت محوری است، یعنی اینکه سبک زندگی ما بر اساس خدامحوری و ولایت محوری بنیان گذاشته شود، این امر راه برون رفت از مسایلی است که هر روز ممکن است برای جامعه بشریت پیش آید. ملاحظه کردید از ابتدای انقلاب تاکنون هرگاه بر اساس سخنان مقام معظم رهبری و امام راحل حرکت کردیم نتیجه گرفتیم و با موفقیت روبرو شدیم ولی هر کجا که از سخنان این دو بزرگوار عبور کردیم، ضربه و سیلی خوردیم؛ بنابراین درس ما از امام رضا (ع) عمل به حدیث سلسله الذهب (زندگی بر اساس خدامحوری و ولایت محوری) است.
مهمترین درسی که مسئولان جامعه ما باید در حوزه سیاست از امام رضا (ع) بگیرند و آن را سرلوحه کار خود قرار دهند، چیست؟
امروزه به رغم همه شکست ها و تحمیل خواسته های مستکبران متاسفانه عده ای باز هم نگاه به غرب دارند و نمی خواهند نگاه به داخل داشته باشند. امام رضا (ع) به ما آموخت که در عرصه سیاسی هم هوشیار باشیم و سازش ناپذیری امام (ع) با دشمنان درس بزرگی برای همه سیاستمداران است. همه افرادی که امروز مدام بر طبل مذاکره می کوبند، چیزی جز نکبت و فضاحت برای جامعه ما نداشته است لذا مذاکره زمانی می تواند موثر باشد که دشمن، مستکبر نباشد.
در حوزه اخلاقی و رفتاری سیاستمداران ما چه درسی باید از سبک زندگی امام رضا (ع) بگیرند؟
به لحاظ اخلاقی با وجود اینکه امام رضا (ع) تمام ابزار قدرت آن هم در یک دستگاه بسیار پر قدرت مانند مامون در دست شان بود، حتی مامون عزل و نصب های خود را به وی محول کرده بودند، ولی ایشان نپذیرفتند با وجود همه این اوصاف امام (ع) بسیار ساده زیست بودند. این درس بزرگی است که حکومت داران ما متوجه شوند که این انقلاب سفره پهن و مال چربی نیست که همه روی آن بیفتند و بخورند و حقوق های نجومی دریافت کنند. این موارد همان نکاتی است که مسئولان ما باید در حوزه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خود از آن درس بگیرند.
نظر شما